ادعای بانک مرکزی درباره رشد 7.4 درصدی، تاکنون مورد انتقاد بسیاری از اقتصاددانان و فعالان اقتصادی قرار گرفته که این رشد را غیرواقعی عنوان کردهاند.
با این حال، با گذشت چند روز هنوز بانک مرکزی جزئیات آمار رشد اقتصادی را منتشر نکرده که این تأخیر، شائبه دستکاری آماری را تقویت میکند، زیرا شیوه محاسبه رشد اقتصادی کشور به گونهای است که تا زمانی که جزئیات آمار در دست نباشد، نمیتوان به رقم رشد اقتصادی رسید.
بر اساس تعریف بانک مرکزی، کل ارزش ریالی محصولات نهایی تولیدشده توسط واحدهای اقتصادی مقیم کشور در دوره زمانی معین (سالانه یا فصلی) را تولید ناخالص داخلی مینامند. تقسیم تولید ناخالص داخلی هر دوره زمانی به دوره زمانی قبل را رشد اقتصادی میگویند.
تولید ناخالص داخلی کشور از 4 بخش تشکیل میشود: بخش کشاورزی، بخش نفت، بخش صنایع و معادن و گروه خدمات.
بخش صنایع و معادن هم شامل چند زیربخش معدن، صنعت، برق، گاز و آب و ساختمان است.
گروه خدمات هم شامل چند زیربخش بازرگانی، رستوران و هتلداری، حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات، خدمات مؤسسات پولی و مالی، خدمات مستغلات و خدمات حرفهای و تخصصی، خدمات عمومی، خدمات اجتماعی و شخصی و خانگی میشود.
برای محاسبه رشد اقتصادی کشور باید ارزش افزوده هر یک از زیربخشها محاسبه شود و سپس ارزش افزوده هر بخش تعیین شود. آنگاه با تجمیع ارزش افزوده بخشهای کشاورزی، نفت، صنایع و معادن و خدمات، تولید ناخالص داخلی دوره مربوطه به دست میآید. برای نیمه اول 95 بانک مرکزی حتما این روش را انجام داده یعنی ارزش افزوده تمام زیربخشها و بخشها را محاسبه کرده و آنگاه ارزش تولید ناخالص داخلی کشور در این مدت را به دست آورده است. سپس با تقسیم این عدد به تولید ناخالص داخلی نیمه اول سال 94 به رشد اقتصادی 7.4 درصدی رسیده است.
بنابراین تعلل بانک مرکزی در انتشار جزئیات آمار رشد اقتصادی نیمه اول امسال، عجیب و مشکوک است و نشان میدهد احتمالاً مسئولان مربوطه در حال دستکاری و بالا و پایین کردن آمار بخشها و زیربخشهای اقتصادی کشور هستند تا از آن، رشد 7.4 درصدی به دست آید. اگر غیر از این بود، دلیلی نداشت بانک مرکزی طی چند روز اخیر جزئیات آمار رشد اقتصادی نیمه اول امسال را منتشر نکند و همان روز شنبه میتوانست جدول یک صفحهای جزئیات آمار رشد اقتصادی نیمه اول 95 را منتشر کند.
احتمالا مسئولان دستکاری آمار رشد اقتصادی در حال ارزیابی جزئیات ارزش افزوده هر بخش و زیربخش هستند تا سطح باورپذیری آن را بالاتر ببرند؛ ولی گویا این آمارسازی آنقدر گزاف بوده که هنوز مسئولان مربوطه به اجماع نرسیدهاند.