وزارت امور خارجه باید این گزارش را بیست و یک فرودین منتشر می‌کرد که با تاخیر هشت روزه و پس از تذکرات متعدد نمایندگان مجلس اقدام به این کار کرد. در ادامه نگاه کوتاهی به مباحث مطرح شده قبل از انتشار گزارش و واکنش‌های صورت گرفته نسبت به آن بعد از انتشار، خواهیم پرداخت.
 
تذکر رسایی: موعد شش ماهه ارائه گزارش درباره برجام به مجلس گذشته است
 
حجت‌الاسلام حمید رسایی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی (سه‌شنبه 17 فروردین) در تذکری شفاهی در صحن علنی مجلس گفت: طبق قانونی که مجلس در مورد برنامه هسته‌ای تصویب کرده است که رهبری نیز در نامه خود به آن استناد کردند هرگونه تحریم جدید نقض برجام محسوب می‌شود.
 
وی با اشاره به بند سه مصوبه مجلس مبنی بر مکلف کردن دولت نسبت به رصد اقدامات احتمالی طرف مقابل در پافشاری بر تداوم تحریم‌ها و یا اعمال تحریم‌های جدید خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری و اعضای کمیته نظارت بر اجرای برجام به جز آقای روحانی گفته‌اند که برجام نقض شده است و ما باید جلوی آن را بگیریم.
 
رسایی با اشاره به تعطیل شدن یک معدن اورانیوم در کشور گفت: باید پس از 6 ماه به مجلس گزارش داده می‌شد و الان 6 ماه تمام شده است اما چرا ارائه این گزارش در دستور جلسه نیست؛ رهبر انقلاب فرمودند که تحریم‌ها روی کاغذ برداشته شده است در حالی که ما سانتریفیوژها را روی زمین جمع کردیم و اورانیوم را روی زمین به روسیه فرستادیم.

پاسخ باهنر به رسایی: اگر قرار باشد مجلس کاری بکند حتماً اقدام خواهد کرد
 
محمدرضا باهنر نایب‌رئیس دوم مجلس شورای اسلامی که اداره جلسه علنی را برعهده داشت در توضیح گفت: طبق نامه‌ای مقام معظم رهبری نوشتند قرار بود که هیئتی بر اجرای برجام نظارت کند و شورای عالی امنیت ملی نیز وظایف خود را انجام می‌دهد و اگر در این راستا مجلس هم قرار باشد اقدامی بکند حتما مطلع شده و اقدام خواهد کرد.
 
کریمی قدوسی: لاریجانی اصراری به ارائه گزارش روند اجرای برجام در مجلس ندارد
 
کریمی قدوسی نماینده مشهد گفت: ما هر روز و به طور مکرر پیگر ارائه گزارش روند اجرای برجام از سوی دولت به کمیسیون امنیت هستیم و تعدادی از اعضای کمیسیون درباره گذشتن زمان ارائه گزارش دستگاه دیپلماسی از روند اجرای برجام طبق مصوبه مجلس تذکر داده‌اند.
 
متأسفانه آقای لاریجانی که در جایگاه رئیس مجلس و عضو کمیته نظارت بر اجرای برجام قرار دارد، در زمینه ارائه گزارش اجرای برجام به کمیسیون امنیت تأکیدی ندارد؛ آقای لاریجانی باید نمایندگان را توجیه کند و حمایت‌های لازم را در این موضوع از آنها داشته باشد، اما شواهد و قرائن این حمایت‌ها را نشان نمی‌دهد. این انتقاد به آقای لاریجانی وارد است که هیچ پیگیری‌ برای برگزاری جلسه و ارائه گزارش از روند اجرای برجام به مجلس نداشته است؛ رئیس مجلس اصراری بر این ندارد که گزارش اجرای برجام به صحن مجلس و یا کمیسیون امنیت بیاید.  
 
تذکر دوم رسایی: بیش از پانزده مورد تحریم جدید علیه ایران وضع شده است؛ هیئت نظارت بر برجام در سال جدید جلسه‌ای نداشته است
 
حجت الاسلام حمید رسایی در تذکری شفاهی خطاب به رییس مجلس گفت: آقای دکتر لاریجانی من این موضوع را پیش از این نیز گوشزد کردم که طبق مصوبه مجلس و نامه مقام معظم رهبری در صورتی که غربی ها به هر بهانه ای تحریم جدیدی علیه ما وضع کنند، دولت مکلف به اجرای بند 3 مصوبه مجلس است که طبق آن باید اقدامات خود را متوقف کند. اکنون این اتفاق افتاده و غربی ها به بهانه موشکی، هسته ای و بهانه های دیگر تحریم های جدیدی بالغ بر بیشتر از 15 مورد وضع کرده اند.

 
وی در عین حال گفت: البته ما چیزی برای توقف نداریم چون اورانیوم غنی شده را یک کاسه دادند و رفت. موضوعی که پیش از این نیز مطرح کردم اما شما در پاسخ گفتید که ما در برابرش همه کیک زرد را گرفتیم. اینکه رهبری فرمودند مرحله‌ای مبادله انجام شود برای این بود که اگر به تعهداتشان عمل نکردند یک چیزی داشته باشیم.‌
 
وی در ادامه گفت: در هر صورت وظیفه دولت حفظ حقوق مردم است که با توجه به ادامه روند تحریم ها باید فشار آورد و نباید وضعیت به این شکل باشد و اگر منفعتی وجود دارد کار را ادامه دهند که به عقیده من منفعتی وجود ندارد.
 
رسایی با بیان اینکه طبق قانون، دولت بعد از گذشت شش ماه باید گزارشی از روند اجرای برجام به مجلس ارائه دهد، گفت: مهلت شش ماهه در 21 فروردین به اتمام می رسد ولی ما شاهد گزارشی نیستیم. مقام معظم رهبری نیز صراحتا پشت تریبون اعلام کردند که تحریم‌ها روی کاغذ برداشته شده و ما تمام اقدامات را روی زمین انجام دادیم.
 
وی با اشاره به اقدامات هیات نظارت بر اجرای برجام، گفت: هیاتی در شورای عالی امنیت ملی از مسئولان قبلی به اضافه آقای جلیلی تعیین شد که همه آقایان بلااستثناء بارها اعلام کردند که برجام نقض شده و غربی‌ها بدعهدی کردند. همه حتی آقای ظریف هم این را گفت و البته آقای روحانی به آن اشاره‌ای نداشته است. سوال این است که این هیات اکنون چه کار می کند؟ طبق پیگیری های ما دو سه جلسه داشته و نمی دانیم امسال جلسه ای داشته است یا نه.


پاسخ لاریجانی به رسایی: وزارت امور خارجه باید گزارش خود را ارائه دهد
 
رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بسته شدن پرونده پی ام دی و قطعنامه‌هایی همچون 1921 از جمله دستاورهای حاصل از اجرای برجام است گفت که وزارت خارجه باید گزارشی از موضوعات انجام شده در برجام به مجلس ارائه کند.
 
علی لاریجانی در پاسخ به تذکر شفاهی حمید رسایی نماینده تهران در مورد موضوع برجام و تشکیل نشدن جلسات هیات تعیین شده از سوی شورای عالی امنیت ملی برای نظارت بر اجرای برجام در گفت: جلسات هیات تشکیل شده است . من نمی‌دانم این گزارش را چه کسی به سمع شما رسانده است.
 
وی افزود: این نکته‌ای که شما گفتید مبنی بر این که مقام معظم رهبری فرمودند، مواد غنی شده پلکانی داده شود، فلسفه‌اش این نبود که شما گفتید بلکه برای این بود که ممکن است آنها مابه‌ازای آن را ندهند و چون ممکن بود آنها کلک بزنند و اگر ما یک مرتبه همه مواد را بدهیم آنها مابه‌ازا را ندهند بنابراین قرار شد در مقاطع مختلف بدهیم و خوشبختانه وقتی کار جلو رفت آنها قبل از این که ما مواد را بدهیم مواد اولیه طبیعی کیک زرد را دادند و ما بعد از 10 روز مواد غنی شده را دادیم.
 
لاریجانی ادامه داد: بر این اساس آنچه در قانون آمده به نحو اکمل انجام شده و خلافی صورت نگرفته است. رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه با بیان این که بنده موافق هستم وزارت خارجه گزارش تشریحی از موضوعات انجام شده ارائه دهد گفت:‌ در این موضوع نیز همچون سایر امور نکات مثبت و منفی وجود دارد، پس نباید یک مرتبه همه را سیاه نشان دهیم. یکی از مسائلی که در این قضیه جمهوری اسلامی موفق به حل آن شد بستن پرونده پی ام دی بود که چیز کوچکی نیست.
 
وی ادامه داد: ممکن است پی ام دی یک لفظ باشد، اما یک پرونده بسیار پر مشکلی بود که به هر حال بسته و تمام شد و مساله‌ی کوچکی نبود.
 
لاریجانی همچنین گفت: مساله فروش نفت نیز انجام می‌شود؛ طبق آخرین گزارشی که روز گذشته دریافت کردم یک میلیون و 700 هزار بشکه نفت می‌فروشند که با میعانات گازی به دو میلیون و 300 هزار بشکه می‌رسد. این معلوم است که کاری صورت گرفته چون قبلا چنین موضوعی وجود نداشت.
 
وی افزود:‌ پیش از این ما یک میلیون بشکه نفت می فروختیم که آنها می‌خواستند این میزان را ظرف 6 ماه به صفر برسانند، اما نه تنها فروش نفت به صفر نرسید بلکه به یک میلیون و 700 هزار بشکه رسید. این ذیقی که اکنون وجود دارد به دلیل آن است که از چاه‌های نفت در این مدت که تعطیل بوده استفاده نکردم و باید گاز تزریق کنند که انجام شود. از این رو باید به آنها فرصتی داده شود و امسال به حد نصاب ما در اوپک خواهد رسید.
 
رییس قوه مقننه بسته شدن قطعنامه‌های قبلی همچون 1921 را یک دستاورد خواند و گفت: این که شما می‌فرمایید بعضی‌ها می خواهند به ما کلک بزنند و مشکلاتی را درست کنند درست است؛ یعنی باید حتما حواس‌ها جمع باشد و در مقابل آنها عمل مقابله به مثل انجام شود.
 
لاریجانی تاکرد کرد:‌ بنده در کل موافق نظر ایشان هستم که باید حتما وزارت خارجه گزارشی به مجلس دهد و در آن نکات مثبت را ارائه کرده و اگر نکات منفی وجود دارد اعلام کند تا بتوان در مقابل آن اقدامی انجام داد.


انتشار گزارش وزارت امور خارجه (برای مشاهده متن کامل اینجا را کلیک کنید.)
 
بعد از این کش و قوس‌ها بود که نهایتاً وزارت امور خارجه اولین گزارش سه ماهه اجرای برجام را روز یکشنبه بیست و هشت فروردین تقدیم مجلس شورای اسلامی کرد. متن کامل این گزارش در اینجا قابل مشاهده است.
 
واکنش‌ها به گزارش وزارت امور خارجه/ رسایی: این گزارش کپی متن برجام است
 
حجت‌الاسلام حمید رسایی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی امروز دوشنبه (30 فروردین) در تذکری شفاهی در صحن علنی مجلس پیرو دو تذکر هفته‌های قبل خود گفت: طبق مصوبه مجلس وزارت خارجه باید هر سه ماه یکبار گزارش روند اجرای برجام را به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و هر 6 ماه یکبار گزارش را به صحن ارائه دهد.
 
رسایی با تاکید براینکه مشروعیت اجرای برجام به مصوبه مجلس و شورای عالی امنیت ملی نبوده بلکه به امضای مقام معظم رهبری است، اظهار داشت: در نامه ایشان پس از تایید مشروط برجام تذکر داده شده است که محصول مذاکرات که در قالب برجام شکل گرفته است دچار نقاط ابهام و ضعف‌های ساختاری و موارد متعددی است که در صورت فقدان مراقبت دقیق و لحظه به لحظه می‌تواند خسارت‌های بزرگی برای حال و آینده کشور به بار آورد.
 
رسایی با اشاره به اینکه رهبری وضع موجود را خسارت محض خوانده‌اند، گفت: گزارش وزارت امور خارجه درباره برجام به مجلس باید ناظر و متناظر و متناسب با تذکرات و مطالبات ذکر شده در نامه رهبر معظم انقلاب و مصوبه مجلس باشد.
 
وی تصریح کرد: وزارت امورخارجه متن برجام را کپی کرده و به عنوان گزارش به مجلس ارائه داده است که ما باید این کارها را بکنیم و طرف مقابل نیز این کارها را بکند. نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با یادآوری اینکه گزارش وزارت خارجه درباره برجام طرف مقابل را تبرئه و داخل را متهم کرده است گفت: این گزارش متناسب با نامه مقام معظم رهبری نیست.
 
وی در ادامه با استناد به نامه مقام معظم رهبری درباره برجام خاطرنشان کرد: رهبری در بند 9 این نامه فرمودند در موارد ابهام برجام تفسیر طرف مقابل قابل قبول نیست و مرجع متن مذاکرات است؛ وجود پیچیدگی‌ها و ابهام‌ها در متن برجام و نیز گمان نقض عهد و تخلفات و فریبکاری در طرف مقابل به ویژه آمریکا ایجاب می‌کند یک هیئت قوی و آگاه و هوشمند برای رصد پیشرفت کارها و انجام تعهدات طرف مقابل و تحقق آنچه در بالا به آن تصریح شد ... یعنی رهبری می‌گویند این گزارش باید ناظر باشد به آنچه در بالا عنوان کردم در حالی که این گزارش اکنون هیچ چیزی ندارد.
 
وی از ضرورت بازگرداندن گزارش وزارت خارجه توسط مجلس سخن گفت و افزود: همه حرف‌هایی که آقای سیف و زنگنه دیروز زدند قبلا پیش‌بینی شده است و هم کسانی که دلسوزانه خون دل خوردند و هم نامه رهبری اینها را پیش‌بینی کرده بود.

 رسایی گزارش وزارت خارجه درباره برجام به کمیسیون امنیت ملی را گزارشی کلی و بی‌فایده خواند و گفت: گزارش باید متناسب با 9 بند نامه رهبری تهیه شده و به مجلس ارائه شود. نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی از رئیس جلسه خواست که به کمیسیون امنیت ملی بگوید گزارش وزارت خارجه را بازگرداند و در اصلاح آن دقیقا بگوید متناسب با هر بند نامه رهبری که پیشرفت‌هایی صورت گرفته است.
 
 پاسخ ابوترابی به تذکر رسایی: کمیسیون امنیت ملی در چارچوب مفاد نامه رهبری گزارش وزارت خارجه درباره برجام را بررسی کند‌
 
حجت‌الاسلام سیدمحمد حسن ابوترابی فرد نائب رئیس مجلس شورای اسلامی امروز دوشنبه 30 فروردین در صحن علنی مجلس در توضیح تذکر حجت‌الاسلام حمید رسایی نماینده مردم تهران که عنوان کرده بود؛ گزارش وزارت امور خارجه درباره اجرای برجام به کمیسیون امنیت ملی کلی بوده و متناسب با بندهای نامه مقام معظم رهبری نیست گفت: از کمیسیون امنیت ملی می‌خواهم با توجه به مفاد متنی که رهبری تبیین فرمودند و در چارچوب اجرای برجام را تائید کردند گزارش را بررسی کند و نظرشان را به وزارت خارجه ابلاغ کنند. وی ادامه داد: ضمنا هیاتی هم که در هیات عالی شورای عالی امنیت ملی انتخاب شده باید به وظایف خود دقیقا در چارچوب تعریف شده از سوی رهبری عمل کنند.
 
جوکار نماینده مردم یزد: گزارش وزارت امورخارجه با اظهارات ظریف و سیف مغایرت دارد
 
محمدصالح جوکار در خصوص بررسی گزارش وزارت خارجه از اجرای برجام به مجلس در کمیسیون امنیت ملی گفت: احتمالاً بعد از تعطیلات مجلس این گزارش در کمیسیون بررسی خواهد شد زیرا به دلیل لایحه بودجه، جلسات کمیسیون تشکیل نمی شود.
 
نماینده مردم یزد گفت: بخش هایی از گزارش وزارت خارجه به خصوص در مورد سوئیفت مغایر با اظهارات آقای ظریف و آقای سیف رئیس کل بانک مرکزی است.
 
وی با بیان اینکه این گزارش همان چیزهایی است که آقای عراقچی در رسانه ملی توضیح داد، گفت: در واقع گزارش وزارت خارجه آن چیزی است که روی کاغذ توافق شده است و اتفاقاتی که در عمل در روند اجرای برجام افتاده است، توضیح داده نشده است.
 
وی تصریح کرد: این گزارش توضیح داده که جمهوری اسلامی به تعهدات خود به صورت کامل عمل کرده است اما توضیح نداده است که در عمل، طرف مقابل به تعهدات خود عمل کرده است یا خیر؟ به گزارش مهر، وزارت خارجه طبق قانون مصوب مجلس شورای اسلامی باید هر سه ماه یکبار گزارشی از روند اجرای برجام به کمیسیون امنیت ملی مجلس ارائه دهد و مجلس نیز هر ۶ ماه یکبار گزارشی در این خصوص در صحن علنی مجلس قرائت کند.

نقوی حسینی: گزارش وزارت خارجه از سر رفع تکلیف تدوین شده است

سیدحسین نقوی حسینی نماینده مردم ورامین در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به اینکه گزارش وزارت امور خارجه درباره روند اجرای برجام روز گذشته تقدیم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی شده است، گفت: بناست در اولین جلسه کمیسیون، این گزارش مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به شرایط نه‌گانه‌ای که رهبر معظم انقلاب برای اجرای برجام به دولت ابلاغ کردند و همچنین مصوبه مجلس و اظهارنظرهای خود دولتمردان، کمیسیون نظر خود را درباره آن اعلام خواهد کرد.

وی با اعلام اینکه نظر کمیسیون درباره گزارش وزارت خارجه در مورد برجام در قالب گزارشی به صحن علنی و هیئت رئیسه مجلس اعلام خواهد شد، اظهار داشت: درباره بازگشت یا عدم بازگشت گزارش به وزارت خارجه، کمیسیون امنیت ملی تصمیم خواهد گرفت.

نقوی حسینی با تأکید بر اینکه گزارش وزارت امور خارجه چیزی برای گفتن ندارد، گفت: گزارش شامل چهار بخش است و تعهدات عمل‌شده از سوی جمهوری اسلامی ایران را ذکر کرده که ما خود به آن آگاهیم و به لغو تحریم‌ها اشاره کرده که مطابق آنچه خود مقامات دولتی می‌گویند، این لغو تحریم‌ها انجام نشده و یا دست‌کم نتیجه محسوسی برای ما در میدان عمل ندارد، به عنوان مثال، گزارش عنوان می‌دارد که تحریم سوئیفت برای بانک‌ها لغو شده، اما رئیس بانک مرکزی اظهار می‌دارد که ما امکان استفاده از آن را نداریم؛ یعنی میان آنچه در میدان عمل دیده می‌شود و آنچه در اظهارنظرها مطرح می‌شود مغایرت وجود دارد.

وی گزارش وزارت امور خارجه را بسیار ضعیف ارزیابی کرد و با ذکر این نکته که انتظار این بود که این وزارتخانه خیلی قوی و جزئی موارد را بیان کند، خاطرنشان کرد: گزارش‌هایی که از دستگاه‌ها به دست ما رسیده است، صریحاً می‌گوید که تحول مثبتی رخ نداده است.

نقوی حسینی با یادآوری اینکه مدیران مالی کشور در جلسه‌ای که در کمیسیون امنیت ملی حضور یافته بودند نتوانستند عدد و رقمی از اموال آزادشده و دریافت‌شده ایران ارائه دهند، گفت: این نشان می‌دهد که یک دلار هم نصیب ما نشده است.

وی با تصریح مجدد بر این مطلب که برخی بخش‌های گزارش وزارت امور خارجه درباره اجرای برجام، تکرار متن برجام است، اظهار داشت: مثلاً اینکه فردو به 1044 سانتریفیوژ و نطنز به 1056 سانتریفیوژ کاهش پیدا کرده است، در گزارش نوشته شده است؛ خب آقای آمانو که خیلی بهتر در این مورد صحبت می‌کند.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: بیشتر به نظر می‌رسد این گزارش از سر رفع تکلیف تدوین شده است، چرا که بسیار سبک و فاقد جدیت است.