گروه بین‌الملل مشرق - بینامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی، «یوسی کوهن»، مسؤول شورای امنیت ملی این رژیم را به عنوان دوازدهمین رییس موساد منصوب کرد. کوهن جانشین «تامیر پاردو» می شود که به مدت 5 سال ریاست سازمان جاسوسی اسراییل را به عهده داشت.

پیش از اعلام این خبر، هفته‌ها بر سر انتخاب مسؤول جدید مهم‌ترین نهاد امنیتی-اطلاعاتی اسراییل، در رسانه‌های این رژیم گمانه‌زنی‌های مختلف در جریان بود. یوسی کوهن از 13 آگوست 2013، ریاست شورای امنیت ملی اسراییل را به عهده دارد. او در آن تاریخ جایگزین «یاکوف امیدرور» شده بود. یوسی کوهن که به عنوان یک مذاکره‌کننده مورد اعتماد نتانیاهو که ارتباط دولت اسراییل با کشورهای مختلف، به ویژه ایالات متحده را هماهنگ می‌کند، بسیار مورد احترام مقامات ارشد دولت اسراییل است.


تا سال‌های آغازین دهه 1990 همواره نام رییس موساد در زمان خدمت، یک راز به حساب می‌آمد، لیکن پس از آن نام مسؤول آن اعلام عمومی می‌شد. این بار نتانیاهو برای اعلام این انتصاب، یک کنفرانس مطبوعاتی در دفتر خود تشکیل داد و حتی برای بالا بردن هیجان ژورنالیستی، معرفی با یک ساعت تاخیر در برنامه اعلام شده صورت گرفت.

نتانیاهو در مقدمه معارفه، سه ماموریت اصلی موساد را برشمرد: مقابله با تهدیدات خارجی که امنیت این رژیم را تهدید می‌کنند، جمع‌آوری اطلاعات و گشودن باب ارتباط با آن دسته از کشورهای مسلمان که با اسراییل رابطه دیپلماتیک ندارند.

«رییس موساد باید توانایی رهبری سازمان را با شجاعت، درایت و حرفه‌ای‌گری داشته باشد... کوهن با کوله‌باری از تجربیات و دستاوردها در طیف وسیعی از فعالیت‌های موساد، توانایی رهبری و درک حرفه‌ای را دارد، که برای شخصی در جایگاه رهبری سازمان، ضروری است.»

یوسی کوهن، پیش از ریاست شورای امنیت، به مدت 30 سال یک کارشناس موساد بود که در سلسله مراتب این سازمان رشد کرد و مسؤولیت‌های مختلفی بر عهده داشت، از جمله مسؤول بخش مدیریت جاسوسان اسراییلی در سرتاسر دنیا. تا زمان اعلام او به عنوان رییس شورای امنیت ملی، در جوامع اطلاعاتی از او با نام اختصاری Y نام برده می‌شد.

نتانیاهو در این کنفرانس مطبوعاتی گفت که علاوه بر کوهن، دو نامزد دیگر هم برای ریاست موساد مطرح بودند. یکی از آن‌ها، «رام بن-باراک» معاون سلف تامیر پاردو، یعنی مئیر داگان، در موساد بود. او بعد از آن مدتی را در وزارتخانه اطلاعات و امور راهبردی این رژیم به عنوان مدیرکل فعالیت داشت. به علاوه او در واحد «سایرت متکل» (واحد نیروهای ویژه ارتش اسراییل برای اطلاعات نظامی) و سپس بخش «کِشِت» موساد، کار می‌کرد و مسؤول جاسوسی الکترونیک این رژیم بود.

دیگر نامزد مطرح شده، تنها با حرف اول نام کوچک خود (N) شناخته می‌شود و قائم مقام کنونی موساد است. از 11 رییس قبلی موساد، 6 تن از درون جامعه اطلاعاتی صهیونیست‌ها، و 5 تن از ارتش بوده‌اند.


یوسی کوهن کیست؟

او متولد 1961 در بیت المقدس غربی (یا اورشلیم) در منطقه «رهاویا» است. کوهن در یک خانواده یهودی متعصب به دنیا آمد و پدرش پیش از تأسیس رژیم نامشروع صهیونیستی، عضو گروه شبه نظامی «ایرگون» بود که فعالیت‌های تروریستی زیادی علیه اعراب و حتی نیروهای انگلیسی (که در آن موقع قیمومیت فلسطین را بر عهده داشت) انجام دادند. ایرگون خشن‌ترین جوخه‌های ترور و جنایت یهودیان بر ضد اعراب را رهبری می‌کرد.

 پدر او بعدا وارد امور مالی شد و به عضویت هیات مدیره «بانک میزراحی» درآمد. مادر او هم یک معلم بود.  یوسی کوهن، در یک فضای متعصب و افراطی در خانواده رشد کرد و حتی دوران دبیرستان را هم در یک مدرسه مذهبی دست راستی گذراند. در زمان ورود به موساد، تنها داوطلب مذهبی برای پست «مسؤول پرونده» بود که وظیفه جذب و مدیریت نیرو را برای ماموریت‌های مخفی به عهده داشت. او در جوانی با «کیپاه» (عرقچین سنتی یهودیان) در محل کارش حاضر می شد. یکی از نکات قابل توجه در کودکی و نوجوانی او، بچه محلی و همسایگی او با بنیامین نتانیاهو بود. او هم اکنون هم از دوستان نزیک خانواده نتانیاهو است و برای همین به شدت مورد اعتماد نخست وزیر صهیونیست‌هاست. کوهن دارای 4 فرزند است که در این میان یکی از آنها، پسری به نام یوناتان، که در بچگی به فلج اطفال هم مبتلا شده بود، وارد کار اطلاعاتی شد و مدتی را هم به عنوان افسر در «واحد 8200» (واحد جاسوسی سیگنال و رمزگشایی) فعالیت کرد. (گزارش مشرق از یگان 8200 ارتش اسرائیل)

رسانه‌های اسراییلی و غربی از او به عنوان «استاد جاسوسی» یا «سرجاسوس» نام می‌برند، چرا که در تمام دوران کاری خود، عضوی از موساد بود و همه سلسله مراتب آن را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشت و در نهایت از سال 2011 تا 2013 به عنوان قائم مقام تامیر پاردو، رییس موساد، برگزیده شد. اما مهم‌ترین بخش فعالیت یوسی کوهن، مدیریت بخش «تسومت»، Tsomet در موساد بود که وظیفه فرماندهی عملیات جاسوسی- اطلاعاتی اسراییل را در سرتاسر دنیا به عهده دارد. ماموریت‌هایی چون خرابکاری هسته‌ای در ایران، ویروس استاکس نت و ترور دانشمندان هسته‌ای ایران به این بخش تحت مسؤولیت او نسبت داده شده است.

گزارش مطبوعات صهیونیستی حکایت از آن دارد که وی در عملیات تروریستی نظیر ترور  فتحی شقاقی رهبر جنبش جهاد اسلامی فلسطین در 26 اکتبر 1995 در جزیره مالت و همچنین ترور ناموفق خالد مشعل در سال 1997 در عمان پایتخت اردن دست داشته است.


به نظر کارشناسان مسایل امنیتی در اسراییل، کوهن در شرایط بسیار حساسی باید مسؤولیت را در ماه بعد از پاردو تحویل بگیرد. مهم‌ترین سرفصل کاری تشکیلات جاسوسی اسراییل، زیر ذره‌بین‌بردن برنامه هسته‌ای ایران، و تلاش برای تخریب توافق حاصل شده ایران با قدرت‌های غربی است. به علاوه، در شرایطی که اسراییل، رو به روز به دلیل عملکرد دولت راست‌گرا و افراطی‌اش منزوی‌تر می‌شود، موساد، به عنوان بازوی سیاست خارجی غیررسمی اسراییل، وظیفه جلوگیری از انزوای بیشتر، و باز نگه داشتن کانال‌های دیپلماتیک را هم به عهده دارد. ماموریت دیگر کوهن، افزایش تلاش‌ها برای مقابله و توقف نفوذ روزافزون ایران در منطقه است. با وجود این که جامعه اطلاعاتی اسراییل، متفق‌القول کوهن را یک تاکتیک‌پرداز درخشان می‌دانند، اما منتقدان معتقدند که او هنوز برای اثبات خود به عنوان یک تئوریسین در امور منطقه‌ای راهی طولانی در پیش دارد.

مفسر روزنامه اسراییلی «معاریو»، بن کاسپیت، در همین رابطه نوشت:

«کوهن هوشمند، جذاب و یک نیروی عملیاتی اسطوره‌ای است، ولی افق‌های او کوتاه و جسارتش محدود است. این همان چیزی است که نتانیاهو از یک رییس موساد انتظار دارد: کسی که می‌داند چگونه خواست رییس خود را محقق سازد. کسی که یک فشارسنج حساس برای تشخیص ذائقه فرمانده دارد، نمی‌تواند چندان اهل خطر کردن باشد.»


کوهن به دلیل نقش فعال خود در حفظ کانال‌های ارتباطی غیر‌رسمی با دولت اوباما حتی در اوج رکود میان روابط اوباما-نتانیاهو، اعتبار زیادی در دولت اسراییل دارد. البته گفتنی است که «یاکوف امیدرور» که سلف کوهن در شورای امنیت ملی بود هم نفوذ زیادی در محافل اطلاعاتی و امنیتی آمریکا دارد. با وجود سردی آشکار روابط دولت اوباما و دولت نتانیاهو، آمریکا و اسراییل همچنان روابط اطلاعاتی تنگاتنگ و راهبردی به ویژه در زمینه برنامه هسته‌ای ایران و تلاش برای مهار ایران و محور مقاومت دارند.


به هر حال، نتانیاهو به دلیل همین نقش کوهن در معارفه او گفت:

«من انتظار دارم که موساد همچنان به من، به عنوان نخست وزیر اسراییل، در ارتقاء پیوندهای دیپلماتیک در سرتاسر دنیا، از جمله با دولت‌های اسلامی و عربی کمک کنند.»

برخی ناظران بر این باورند که اولویت اصلی سیاست خارجی نتانیاهو، در دوره‌ای که این رژیم بر سر ادامه شهرک‌سازی‌ها و زیاده‌خواهی‌های نتانیاهو و نقش غیرسازنده‌اش در کمک به داعش بیش از همیشه مورد نفرت جهانی است، گسترش روابط و مراودات با کشورهایی است که پیوندهای دیپلماتیک رسمی با این رژیم ندارند. هدف اصلی از چنین ماموریتی به خیال دولت اسراییل، بازکردن یک جبهه متحد میان اسراییل و کشورهای سنی به اصطلاح میانه‌رو، برای مقابله با هژمونی ایران است. «یوسی آلفر» مامور سابق موساد و مدیر فعلی یک اندیشکده مطالعات راهبردی در این زمینه نوشت:

«این مدل دیپلماسی پنهان، به طور سنتی در حیطه وظایف موساد بوده است. هر کشور عرب سنی که مانند اسراییل به خطر دوقلوی جنگجویان شیعه و جنگجویان سنی باور دارد، گزینه مناسبی برای اینگونه روابط است، اگر که اسراییل بتواند در این زمینه موفق عمل کند... شکی نیست که یکی از اهداف راهبردی نتانیاهو در منطقه همین است و این امر یکی از راه‌های تحت الشعاع قراردادن خواست سنتی این نوع کشورها از اسراییل برای پیشرفت در مساله فلسطین است."


گفتنی است، کانال 10 تلویزیون رژیم صهیونیستی، همزمان با اعلام نام کوهن به عنوان رییس جدید موساد، در اقدامی کم سابقه، فیلمی را از یکی از معدود سخنرانی‌های او پخش کرد. یوسی کوهن، در جمع دانش‌آموزان فعلی و بعضی شاگردان قدیمی دبیرستان مذهبی «اُر اتزیون یشیوا» (مدرسه‌ای که خود در آن درس خوانده بود) سخنرانی کرد و از دغدغه‌های امنیتی این رژیم گفت. او در این سخنرانی تاکید کرد که «تهدید هسته‌ای ایران در صدر اولویت‌های بین‌المللی اسراییل هست و باید باشد» (خلاف نظر رییس کنونی موساد تامیر پاردو که به آن اشاره شد). به علاوه، او تاکید کرد که به عنوان یک متخصص اطلاعاتی-امنیتی هیچ جنگ وسیعی با یک کشور مسلمان، در افق 5 سال آینده نمی‌بیند:

«جنگ متعارف چیست؟ نبرد تانک مقابل تانک که قرار نیست در 5 سال آینده اتفاق بیافتد. کسی نیست که بخواهیم با او بجنگیم. ارتش سوریه که عملا دیگر وجود ندارد، اردنی‌ها که قصد جنگیدن با ما را ندارند، حزب الله هم تانک ندارد، با مصر هم پیمان صلح داریم. همه این‌ها موجب امیدواری است که ثبات ایجاد شود.»

اما در همین سخنرانی، یوسی کوهن راهبرد جدید این رزیم را آشکار کرد که بسیار جالب توجه است: جنگ نامتقارن! او این جنگ را جنگ یک ارتش رسمی با سازمان‌های تروریستی غیردولتی تعریف کرد. اما مساله این جاست که همه آگاهان به امور دفاعی-امنیتی منطقه می‌دانند که اصولا «جنگ نامتقارن» راهبردی متعلق به سپاه پاسداران ایران است که آن را به گروه‌های محور مقاومت هم انتقال داده است. مشخص است که رژیم صهیونیستی که در همه این سال‌ها، با وجود عدّه و عُدّه و تجهیزات خود نتوانسته از پس نیروهای مقاومت، به ویژه حزب‌الله لبنان برآید، قصد دارد راهبرد ایران را بر علیه بازوهای ایران به کار بگیرد!

لازم به ذکر است که در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران با 1+5 که دولت نتانیاهو همه زور خود را برای تخریب روند مذاکرات و کارشکنی علیه ایران به کار گرفته بود، همین یوسی کوهن، در کنار مدیرکل امور راهبردی وزارت خارجه رژیم صهیونیستی«جرمی ایساخاروف»، مسوول مذاکره و چانه‌زنی با مقامات آمریکایی درباره مساله بودند.



اما در عین حال پاره‌ای ایرادات هم به قابلیت‌های این سرجاسوس بزرگ اسراییلی‌ها وارد شده است که مهم‌ترین آن‌ها ضعف تخصصی در زمینه فناوری اطلاعات و سایبر است. حوزه‌ای که اتفاقا مدیر فعلی موساد، تامیر پاردو، و همان معاونش، آقای «N» (رقیب کوهن در رسیدن به این پست) در آن تخصص دارند.

نتانیاهو در جریان معارفه کوهن گفت:

«انتخاب از میان نامزدهای پست ریاست موساد دشوار بود. در این زمینه ما دچار افزونی سرمایه هستیم. سه فردی را که به عنوان نامزد این پست مورد بررسی قرار دادم، عالی، مستعد، باتجربه و قابل بودند. من با احساس مسوولیت و با جدیت امور را لحاظ کردم و در آخر تصمیم گرفتم که رییس بعدی موساد، یوسی کوهن باشد.»

منابع اسراییلی خبر دادند که با هر سه نامزد سه دور مصاحبه انجام گرفت و 24 ساعت منتهی به اعلام، نتانیاهو در این زمینه با رییس کنونی موساد، تامیر پاردو، و رییس قبلی، مئیر داگان رایزنی کرد تا در نهایت کوهن انتخاب شد.


 کوهن در همان مصاحبه دبیرستان «یشیوا»، گفته بود:

«من یک اورشلیمی هستم، از «رهاویا»، جایی نه چندان دور از جایی که نخست وزیر در آن بزرگ شد. ما کمابیش همسایه بودیم. خانواده آن‌ها را به یاد دارم، نتانیاهوها.»