به گزارش مشرق به نقل از پايگاه اطلاع رساني دفتر مقام معظم رهبري، در اين نشست 4 ساعته، ابتدا 10 نفر از صاحبنظران و نخبگان در دو بخش نظري و کاربردي ديدگاههاي خود را درباره "مباني، مفاهيم، ابعاد، کارکردها و ضرورتهاي عدالت " بيان کردند.

اولين نشست انديشه هاي راهبردي در جمهوري اسلامي، آذر ماه سال گذشته با موضوع الگوي اسلامي - ايراني پيشرفت برگزار شده بود.

حضرت آيت الله خامنه اي رهبر معظم انقلاب اسلامي در اين هم انديشي راهبردي، با تأکيد بر ضرورت تلاش جدي و تضارب آراي انديشمندان و متفکران براي دستيابي به نظريه اسلامي ناب در باب عدالت، کارهاي انجام شده براي تحقق عدالت اجتماعي را در سه دهه اخير خوب ارزيابي کردند اما افزودند: وضع فعلي، مطلقاً راضي کننده نيست چرا که نظام اسلامي به دنبال اجراي حداکثر عدالت و تحقق کامل عدالت به مفهوم يک ارزش مطلق و همگاني است.

ايشان، مطالب مطرح شده در اين هم انديشي را پرمغز و مفيد دانستند و خاطرنشان کردند: نشست امروز، تنها يک آغاز بود و اميدواريم مبحث عدالت با استفاده از ظرفيت گسترده صاحبنظران سراسر کشور، به گفتماني نخبگاني تبديل شود و با استمرار و پيگيري شايسته، به سرانجامي مبارک برسد.

ايشان، عدالت را دغدغه هميشگي بشر دانستند و با اشاره به ورود متفکران و انديشمندان تاريخ بشر به اين مقوله خاطرنشان کردند بررسي دقيق نشان مي دهد که با وجود نظريه پردازي هاي مختلف انديشمندان در مبحث عدالت، نقش اديان الهي در اين مقوله، بي نظير و استثنايي بوده است.

رهبر انقلاب اسلامي، با استناد به قرآن مجيد، عدالت را هدف اصلي اديان برشمردند و افزودند: عدالت، هدف نظام سازي اجتماعي اديان و حرکت بشر در چارچوب دين بوده است و اين اهتمام جدي به عدالت، در هيچ مکتب بشري يافت نمي شود.

حضرت آيت الله خامنه اي در تبيين بيشتر تفاوت عدالت در "نگاه اديان و مکاتب بشري " خاطرنشان کردند: انبياء علاوه بر تبيين عدالت، براي تحقق آن، عملاً با طاغوتها و ستمگران وارد پيکار مي شدند و در معارضه ظالم و مظلوم، هميشه در جبهه مظلومان بوده اند اما نظريه پردازان فقط در حد حرف و کلام به "عدالت " پرداخته اند.

ايشان، اعتقاد همه اديان الهي به منتهي شدن تاريخ بشر به دوران مبتني بر عدل را سومين "تفاوت "عدالت " در اديان الهي و مکاتب بشري " دانستند و افزودند: اديان الهي در نگاه به مبدأ خلقت هستي و بشر - در مسير حرکت تاريخي ملتها و در تبيين پايان اين مسير يعني معاد، همواره بر عنصر عدالت تأکيد کرده اند که اين مسئله اي استثنايي و بي نظير است.

حضرت آيت الله خامنه اي افزودند: براساس همين نگاه ديني بود که "عدالت " در انقلاب اسلامي نيز از همان آغاز، جايگاهي بي نظير يافت و در شعارهاي ملت - قانون اساسي - سخنان و ديدگاههاي امام خميني (رض) و دورانهاي مختلف حيات سي و دو ساله جمهوري اسلامي، به عنوان يک ارزش مطلق مورد تأکيد قرار گرفت.

رهبر انقلاب اسلامي، عدالت را سرلوحه دغدغه هاي هميشگي نظام اسلامي دانستند و با اشاره به کارهاي فراوان و گسترده اي که پس از انقلاب براي تحقق عدالت اجتماعي انجام شده افزودند: اين کارهاي خوب، راضي کننده نيست چرا که ما براساس نگاه اسلامي، تحقق کامل عدالت و محو هرگونه ظلم را هدف قرار داده ايم که براي پر کردن فاصله وسيع وضع موجود و تحقق عدالت اجتماعي، بايد تلاش مستمر، جدي و همه جانبه انجام داد.

حضرت آيت الله خامنه اي با اشاره به توجه امروز نظام اسلامي براي دستيابي به نظريه اسلامي ناب در مقوله عدالت افزودند: تا امروز نيز شناخت و تعاريف اجمالي از عدالت وجود داشته است اما بايد تلاش کنيم عدالت به گفتماني زنده و هميشه حاضر در صحنه هاي مختلف کشور تبديل شود و در ميان نخبگان - مسئولان - مردم و بخصوص نسل جوان همواره به عنوان يک مسئله اصلي مطرح باشد.

ايشان در تبيين بيشتر اهداف برگزاري نشست انديشه هاي راهبردي درباره عدالت افزودند: براي کاهش فاصله کنوني تا تحقق حداکثري عدالت، بايد به روشها و راهکارهاي جديد و مؤثر دست پيدا کنيم که اين مسئله نيز به هم انديشي متفکران نياز دارد.

رهبر انقلاب اسلامي دوران آزمون و خطا را در مقوله عدالت، دوراني سپري شده دانستند و تأکيد کردند: در سه دهه اخير در موارد زيادي، در باب عدالت بصورت آزمون و خطا عمل کرده ايم اما از اين پس بايد، براساس تعاريف و روشهاي متقن حرکت کنيم.

رهبر انقلاب اسلامي، حرکت کشور در مسير پيشرفتهاي سريع و جهشي را يکي ديگر از عوامل ضرورت توجه بيشتر به مقوله عدالت برشمردند و افزودند: ادامه اين حرکت پرشتاب، نيازمند تصميم گيريهاي بزرگ است و اگر در اين تصميم گيريها از عنصر عدالت و "ارتباط عدالت و پيشرفت " غفلت شود، خسارات فراواني به بار خواهد آمد.

ايشان در ادامه سخنانشان با تمرکز بر مبحث نظري عدالت، افزودند: هدف ما رسيدن به نظريه اسلامي ناب و خالص در باب عدالت است که براي دستيابي به اين هدف بسيار مهم، بايد با نگاه متجددانه و نوآورانه، به منابع اسلامي رجوع کنيم و با استفاده از متدها و فنون خاص اين کار، نظريه اسلامي خالص را در مقوله عدالت استخراج کنيم.

ايشان در همين زمينه تأکيد کردند: در دستيابي به نظريه اسلامي عدالت بايد از التقاط و هرگونه مونتاژ نظريه هاي ديگر بشدت پرهيز کرد و با مراجعه به منابع اصيل اسلامي، اين نظريه را استخراج نمود.

حضرت آيت الله خامنه اي، تعريف عدالت را در هر مکتب مبتني بر پايه هاي هستي شناسي آن مکتب دانستند و افزودند: به همين علت نبايد در شناخت نظريه اسلامي عدالت، از مکاتب ديگر، استفاده کرد.

حضرت آيت الله خامنه اي با اشاره به تفاوت عميق نگاه اسلام و مکاتب بشري به عدالت افزودند: عدالت در اسلام، ناشي از حق است و عدالت ورزي يک وظيفه الهي محسوب مي شود در حاليکه در مکاتب بشري، اين نگاه وجود ندارد.

رهبر انقلاب اسلامي، تعدد و تضارب آرا را نيازي واقعي در روند دستيابي به نظريه اسلامي ناب در باب عدالت دانستند و افزودند: نبايد کسي تصور کند که در اين مقوله، با نوعي پيش داوري مي خواهيم به برداشتي که در ذهنمان است برسيم بلکه بايد تلاش کنيم در پرتو تضارب آرا و نشاط علمي، به آنچه حق و صحيح است دست يابيم.

حضرت آيت الله خامنه اي تأکيد کردند: حتي پس از دستيابي به نظريه اسلامي خالص درباب عدالت، تضارب آرا در اين زمينه بايد همواره ادامه داشته باشد.

ايشان افزودند: در اين مقطع در واقع بايد تلاش کرد به يک جمع بندي قوي - متقن، مستدل و منسجم در باب عدالت دست يافت تا برنامه هاي درازمدت با اتکاء به آنها تدوين شود.

رهبر انقلاب اسلامي افزودند: پس از اين جمع بندي نيز بايد پژوهشهاي جديدي بويژه در مباحث کاربردي و روشهاي اجراي نظريه صورت گيرد که در اين زمينه مي توانيم از تجربيات مفيد ديگران نيز استفاده کنيم.

حضرت آيت الله خامنه اي، ايجاد رشته عدالت پژوهي در حوزه و دانشگاه را، نوعي سرمايه گذاري مفيد براي ايجاد و تقويت گفتمان عدالت و تربيت نيروهاي توانمند دانستند و افزودند: يکي ديگر از کارهاي مهم نظري، يافتن شاخص براي اندازه گيري ميزان تحقق عدالت اجتماعي است.

ايشان خاطرنشان کردند: برخي شاخص هاي مطرح در نظريه هاي غربي در شرايط خاص قابل استفاده است اما بسياري از آنها ناقص و يا کلاً غلط است بنابراين بايد شاخص هايي مستقل براي تحقق عدالت از ديدگاه اسلام تعريف شود.

رهبر انقلاب اسلامي، توجه مجلس و شوراي نگهبان را به مقوله عدالت در هر نوع قانون گذاري، از کارهاي ضروري برشمردند و افزودند: در عرصه عمل بايد براي اجراي عدالت اجتماعي کارهاي فراوان انجام شود.

حضرت آيت الله خامنه اي در پايان سخنانشان، اعتقاد به مبدأ و معاد را در مسئله عدالت، داراي نقشي اساسي خواندند و افزودند: اعتقاد به معاد، و باور داشتن تجسم اعمال در قيامت، موجب نيرو و نشاط عدالت خواهانه مي شود و در واقع نمي توان در جامعه اي که اعتقاد به مبدأ و معاد وجود ندارد، عدالت حقيقي را مستقر کرد.

ايشان، تلاش هر فرد براي اجراي عدالت درباره خود را نکته مهم ديگري در مقوله عدالت خواندند و افزودند: نگاه عادلانه هر فرد به خود، موجب دوري از گناه و ايجاد حالت خضوع و خشوع در مقابل پروردگار مي شود و اين مسئله به ايجاد عدالت اجتماعي نيز کمک مي کند.

اولين سخنران اين نشست راهبردي در بخش ديدگاههاي نظري، دکتر حسين عيوض لو، استاديار دانشگاه امام صادق (ع) بود. دکتر عيوض لو با ارائه ديدگاههاي خود درباره "مفاهيم و معيارهاي عدالت اجتماعي و اقتصادي در چارچوب الگوي اسلامي - ايراني پيشرفت " گفت: عدالت اجتماعي به معناي آن است که هرکس در جامعه بتواند پاداش متناسب با شايستگي ها و تلاش خود را دريافت کند.

اين استاد دانشگاه حق برخورداري برابر از منابع و ثروتهاي عمومي - سهم بري براساس ميزان مشارکت در توليد و قرار گرفتن اموال در موضع صحيح را معيارها و قواعد عدالت از ديدگاه اسلام خواند.

حجت الاسلام ابوالقاسم عليدوست عضو جامعه مدرسين حوزه علميه قم، انديشمند ديگري بود که در دومين نشست انديشه هاي راهبردي به تشريح ابعاد عدالت به عنوان "يک سند، قاعده، رويکرد و گفتمان عام در کشف و اجراي احکام اسلام " پرداخت.

اين استاد حوزه و دانشگاه گفت: با عدالت نمي توان کژدار و مريز برخورد کرد بلکه بايد با اين مفهوم بنيادي، برخوردي روشمند انجام داد تا به يک گفتمان عام تبديل شود.

حجت الاسلام عليدوست، عدالت را يک قاعده در فقه دانست و افزود: در فهم دلايل و استنباط احکام، بايد عدالت را به عنوان يک رويکرد مورد توجه قرار داد و در اجراي احکام نيز، عدالت را، گفتمان حاکم بر رفتار و گفتار مسئولان و کارگزاران قرار داد.

سومين سخنران دومين نشست انديشه هاي راهبردي، دکتر فهيمه فرهمندپور استاديار دانشگاه تهران بود. دکتر فرهمندپور تحت عنوان "اقتضائات و ملاحظات عدالت جنسيتي با رويکرد ديني " گفت: عدالت را نبايد تقسيم کمّي فرصتها و مشاغل در نظر گرفت بلکه در برداشت صحيح از عدالت، تفاوتهاي طبيعي زن و مرد پذيرفته مي شود.

وي افزود: براي ايجاد عدالت بويژه در مشاغل تخصصي بايد شايسته سالاري مورد توجه کامل قرار گيرد و در الگوي اشتغال فارغ التحصيلان دانشگاهي تجديد نظر شود.

ايجاد عرصه هايي غير از ورود به دانشگاه براي تأمين نيازهاي رواني، علمي و شخصيتي زنان و دختران از ديگر پيشنهادهاي خانم فرهمند پور بود.

حجت الاسلام سيدعباس نبوي، مدرس حوزه و دانشگاه به عنوان سخنران بعدي، با اشاره به فرمان و امر مکرر پروردگار در قرآن کريم براي اقامه عدل و قسط گفت: بايد ضمن نظريه پردازي در مقوله عدالت، شاخص هاي قابل اندازه گيري نيز ارائه داد.

حجت الاسلام نبوي، برابري در فرصتها، رشد ظرفيتها و بکارگيري توانمنديها را سه شاخص مهم عدالت اجتماعي دانست و افزود: بايد عدالت اجتماعي را به عنوان بنيان قواعد اجتماعي، راهبرد اصلي "برنامه هاي توسعه " - و مبناي رشد فرهنگ عمومي مورد توجه قرار داد که متأسفانه نهادهاي متولي فرهنگ عمومي به اين مسئله کم توجه اند و رهبري و جنبش دانشجويي پيگير مقوله عدالت اجتماعي هستند.

اين مدرس حوزه و دانشگاه تأکيد کرد: در الگوي اسلامي - ايراني پيشرفت، عدالت اجتماعي، "کلان راهبردي " است که بايد در همه عرصه ها مورد توجه کامل قرار گيرد.

پنجمين سخنران هم انديشي امروز نخبگان و رهبر انقلاب در باب عدالت، دکتر سيد محمد مير سِندُسي استاديار دانشگاه امام حسين بود.

دکتر مير سندسي با اشاره به مباني دو نظريه غالب در بحث عدالت يعني شايستگي و نياز گفت: در جمهوري اسلامي بايد نظريه اي ترکيبي را پيگيري کنيم که در اين نظريه تأمين نيازهاي عامه مردم مورد توجه جدي است اما راه براي بهره مندي اشخاص براساس شايستگي و تلاش نيز باز است.

وي با اشاره به نبود نظريه منسجم و روشن درباب مفهوم عدالت در کشور افزود: به همين علت هر مسئولي روي کار مي آيد، براساس برداشت خود از مفهوم عدالت، عمل مي کند که اين برداشتهاي فردي گاه با يکديگر متفاوت و حتي در تعارضند.

بخش دوم نشست انديشه هاي راهبردي با موضوع عدالت، به مباحث کاربردي اختصاص داشت. در آغاز اين بخش، حجت الاسلام سيدعباس موسويان مدرس حوزه و دانشگاه با بررسي "جايگاه عدالت اقتصادي در بانک داري اسلامي " گفت: توزيع منابع بانکي، زماني عادلانه و در جهت فقرزدايي است که اشتغال زايي و رشد متوازن در تخصيص منابع بانکي مورد توجه قرار گيرد.

دکتر موسويان، تخصيص منابع به طرحهاي داراي ارزش افزوده، توزيع متوازن منابع، و توزيع عادلانه سود را از اصول و معيارهاي توزيع عادلانه منابع بانکي دانست و گفت: نظام بانکداري بايد با کاهش حاشيه سود خود، در جهت سود حقيقي سپرده گذاران متحول شود.

دومين سخنران بخش کاربردي نشست انديشه هاي راهبردي، دکتر الياس نادران دانشيار دانشگاه تهران بود.

وي با ارائه مقاله اي تحت عنوان "عدالت توزيعي و اقتصاد رانتي "، به بررسي مشکلات اقتصادي - اجتماعي پديده رانت پرداخت. دکتر نادران معتقد است جهت گيريهاي عدالت خواهانه پس از پيروزي انقلاب، با وجود فراز و نشيبهاي مختلف، در مجموع باعث بهبود توزيع شاخص هاي درآمدي شده است، اما به علت تداوم ساختارهاي اقتصادي مبتني بر رانت، مشکلات ناشي از اين پديده همچنان ادامه دارد.

"عدالت بين نسلي در بهره برداري از منابع طبيعي " عنوان مقاله سومين سخنران بخش کاربردي نشست امروز يعني حجت الاسلام سعيد فراهاني فرد، استاديار دانشکده علوم اقتصادي بود.

اين استاد دانشگاه، تشريع عادلانه مالکيت دولتي و عمومي بر ثروتهاي طبيعي - ساز و کار صحيح توزيع اوليه منابع طبيعي و قوانين لازم براي حفاظت از منابع طبيعي را از اصول ايجاد عدالت بين نسلي در بهره برداري از منابع طبيعي دانست و گفت: از ديدگاه اسلام، دولت داراي جايگاهي است که مي تواند با نظارت بر چگونگي استفاده از منابع طبيعي، عدالت را در اين زمينه پيگيري و محقق کند.

نشست هم انديشي رهبر انقلاب اسلامي و انديشمندان و صاحبنظران در باب عدالت با سخنراني دکتر مجيد ياسوري ادامه يافت. وي که دانشيار دانشگاه گيلان است عدالت محيطي را راهکاري براي تحقق توسعه پايدار ملي دانست و گفت: منابع بايد ميان مناطق مختلف جغرافيايي، متناسب با نيازها و بطور عادلانه توزيع شود تا شکاف اقتصادي - اجتماعي بخشهاي گوناگون کشور کاهش يابد و دورنماي زندگي حتي در محرومترين مناطق بهبود يابد.

دهمين و آخرين سخنران دومين نشست انديشه هاي راهبردي، دکتر محمد جواد لاريجاني استاد دانشگاه بود. وي با عنوان "وضعيت عدالت و حقوق بشر در سطح بين المللي " به تشريح مباني عدالت در ليبراليزم غربي و دين مبين اسلام پرداخت.

بخشي از دومين نشست انديشه هاي راهبردي در جمهوري اسلامي به پرسش و پاسخ محققان و انديشمندان و "نقد و بررسي " ديدگاههاي مطرح شده اختصاص داشت. در اين بخش استادان و محققاني که به ارائه مقاله پرداخته بودند به سؤالات و نقدهاي حاضران پاسخ گفتند.

در آغاز اين هم انديشي دکتر صادق واعظ زاده دبير اين نشست، با اشاره به پيگيري موضوعات نشست اول انديشه هاي راهبردي گفت: مقدمات ايجاد مرکزي براي هماهنگي و راهبري تحقيقات مربوط به الگوي اسلامي ايراني پيشرفت انجام شده است که اين مرکز کليه ظرفيتهاي نخبگاني کشور را براي تدوين اين الگوي راهبردي فعال خواهد کرد.

دکتر واعظ زاده همچنين با تشريح اهداف دومين نشست انديشه هاي راهبردي گفت: تلاش خواهد شد با تکيه بر مطالب ارائه شده و استفاده از همه ظرفيتها "نظريه عدالت " تدوين شود.

در پايان اين ديدار نماز جماعت ظهر و عصر به امامت حضرت آيت الله خامنه اي اقامه شد.