به گزارش مشرق، مذاکرات هسته‌ای ایران و اعضای 1+5 وارد «تعیین‌‌کننده‌ترین مرحله» خود شده است. بر این اساس می‌توان مذاکرات اخیر ژنو را مهم‌ترین مذاکره هسته‌ای طی یک‌سال گذشته و حتی از زمان امضای توافقنامه موقت دانست. نوع مواجهه، موضع‌گیری و حتی شدت‌گیری تقابل بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم‌صهیونیستی با اعضای 1+5 جملگی نشان‌دهنده چینش پیش‌شرط‌های یک توافق جدید میان ایران و اعضای 1+5 است. افزایش ملموس ضریب خوشبینی رسانه‌ها، تحلیلگران و کارشناسان مسائل بین‌المللی نسبت به امضای توافق نهایی میان طرفین، خود موید تحولاتی است که طی روزهای اخیر و مخصوصا در مذاکرات ژنو رخ داده است. به گزارش "مثلث" به نقل از منابع آگاه، مواردی که میان طرفین در مذاکرات طرح و بررسی و تا حدود زیادی مورد توافق قرار گرفته عبارتست از: در خصوص «زمان گام‌نهایی»، ایران و اعضای 1+5 روی 10 سال به توافق رسیده‌اند.
- طی این 10 سال، برنامه هسته‌ای ایران محدود و تحریم‌ها «تعلیق» خواهد شد.
- در بازه زمانی 10 ساله مذکور، به مدت پنج سال برنامه غنیسازی ایران در حد 6 هزار سانتریفیوژ نسل اول ادامه پیدا خواهد کرد. در پنج سال دوم، مشروط به گزارش آژانس بین‌المللی انرژزی اتمی، ایران می‌تواند دستگاه‌های سانتریفیوژ بیشتری نصب کند.
- طی مدت 10 ساله پیش رو، تحریمهای اعلامی و اجرایی از فرمان‌هاي اجرايي رئیس‌جمهور ایالاتمتحده آمریکا و تحریمهای اتحادیه اروپا به صورت فوری، تحریمهای وضع شده توسط کنگره ایالاتمتحده آمریکا به تدریج و تحریمهای وضع‌شده توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد در پایان 10 سال لغو خواهد شد.
- در خصوص زمان گریز هسته‌ای(Break Out) روی یک‌سال توافق شده است. از دید مقامات غربی، منظور از گریز هسته‌ای زمانی است که ایران همه تعهدات خود را نقض کند و بخواهد به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند!
البته در این خصوص اختلافاتی جدی نیز به قوت خود باقی مانده است از جمله اینکه ایالاتمتحده آمریکا پیشنهاد کرده که ترکیبات 164 تایی آبشار نطنز تبدیل به ترکیب 82 تایی شود. دکتر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان معتقد است که این پیشنهاد به معنای برچیده شدن تاسیسات هسته‌ای قديم و نصب تاسيسات جديد است.
روایت جان کری از مذاکرات هسته‌ای ژنو
جان کری اخیرا در جلسه استماع کمیته تخصیص بودجه و کمیته روابط خارجی سنا حضور یافت. بخش مهمی از اظهارات کری به مذاکرات هسته‌ای با ایران اختصاص داشت. برخی نکات مطرح‌شده از سوی وزیر امور خارجه آمریکا در خصوص آخرین وضعیت مذاکرات هسته‌ای با ایران عبارتست از:
- ما این ریسک را پذیرفتیم که بنشینیم و مذاکره کنیم تا ببینیم آیا میشود این مساله را به‌صورت دیپلماتیک حل کرد یا نه. هنوز نمی‌توانم جواب این سوال را بدهم.
- مذاکرات با ایران «ارزش این را دارد» که پیش از آنکه بخواهیم به سمت اقدامات شدید حرکت کنیم که شامل این است که از جوانان آمریکایی بخواهیم خود را در معرض خطر قرار دهند، آن را بیازمايیم.
- آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تايید کرده است که ایران به تعهدات خود پایبند بوده است. کسانی این طرف و آن طرف رفته و توافقی را محکوم می‌کنند که هنوز شکل نگرفته است.
- متوجه باشید، هرگز کاهش محدودیت به نحوی نخواهد بود که ایران به سمت بمب حرکت کند، آنها عضو معاهده منع گسترش هستند و نمی‌توانند به سمت بمب حرکت کنند. (کری این اظهارنظر را در واکنش به گزارش نیویورک‌‌تایمز و ادعای آن در‌خصوص حرکت ایران به سوی ساخت بمب هسته‌ای! مطرح کرد.)
- ایران به چرخه سوخت هسته‌ای مسلط شده است، آن هم در زمان دولتی دیگر. زمانی که دولت جرج واکر بوش بر سر کار بود، ایران 164 سانتریفیوژ داشت، اما این تعداد در آن دوره به 19هزار دستگاه رسید. آنها غنیسازی را فراگرفته‌اند و یک دولت دیگر این فرصت را به آنها داد تا رشد کنند.
- سوال اصلی اینجاست که چطور می‌توان محدودیت‌هایی بر این برنامه اعمال کرد؟ ما باید چهار مسیر رسیدن ایران به بمب، یعنی اراک، نطنز، فردو و مسیر مخفی را ببندیم که مسیر مخفی از همه دشوارتر است.
- پیش از برنامه اقدام مشترک، زمان گریز دو ماه بود، اما ما این زمان را افزایش دادیم. ، زمان گریز یک ساله، فاصله با بمب هسته‌ای نیست، بلکه فاصله با رسیدن به مواد شکافت‌پذیر کافی برای سخت یک بمب است که آنها هنوز طراحی آن را هم ندارند... بنابراین فاصله چندین سال است.
- ما هیچ گزینه‌ای را از روی میز برنداشته‌ایم. در صورت حرکت ایران به آن سمت، می‌توان از گزینه‌ها استفاده کرد، میشود تحریم کرد یا اگر شما خواستید از اقدام نظامی استفاده کرد. ما فقط فاصله را افزایش داده‌ایم. امروز اسرائیل امن‌تر از وضعیت پیش از برنامه اقدام مشترک است.
- زمانی كه من به اینجا آمدم... بسیاری می‌گفتند که توافق (موقت) با ایران افتضاح است، نتیجه نمی‌دهد، آنها به تعهداتشان پایبند نمی‌مانند و چیزهای دیگر. اما حدس بزنید چه اتفاقی افتاد؟ آنها به تک‌تک تعهداتشان عمل کردند، ذخایر اورانیوم 20درصد آنها به صفر رسید... آنها اجازه نظارت دادند، اجازه دادند از معادن، آسیاب‌ها و محل‌های ساخت سانتریفیوژ بازدید شود، آنها اراک را متوقف کردند.سخنگوی دولت از توافق همه‌جانبه سخن می‌گوید
محمد باقر نوبخت، سخنگوی دولت در خصوص مذاکرات هسته‌ای اخیر و چشم‌انداز آن در ماه آتی می‌گوید: «این بار در مذاکرات از نظر زمانی مقید هستیم که تا یازده فروردین ماه مذاکرات را به فرجام برسانیم، البته نه‌فقط در سطح توافقات کلی بلکه باید در جزئیات نیز به نتیجه برسیم پس ان‌شاءالله تغییر رویه به نحوی باشد تا از حقوق ملت عزیزمان به نحو شایسته استیفا کنیم.» همچنین رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان در حاشیه مراسم ترحیم صبیه آیت‌الله خاتمی در جمع خبرنگاران در‌خصوص به نتیجه‌رسیدن مذاکرات هسته‌ای اظهار امیدواری کرد. وی درباره اینکه آیا امیدوار است مذاکرات هسته‌ای با گروه 1+5 به نتیجه برسد اظهار کرد: «ان‌شاءالله به نتیجه خواهیم رسید.»
ادعای نشریه الرای در‌خصوص مذاکرات هسته‌ای
نشریه الرای به نقل از منابع آگاه اعلام کرده است که ایالات متحده آمریکا برای امضای توافق هسته‌ای آماده میشود. بر این اساس برخی منابع در کنگره به الرای گفته‌اند، دولت آمریکا از قانونگذاران خواسته است، فاصله بین دوم تا ششم آوریل را در واشنگتن باشند، تا دولت بتواند آنها را در جریان جدیدترین جزئیات مذاکرات قرار دهد. مذاکراتی که بر‌اساس زمان تعیین‌شده قرار است در سی‌ام ژوئن به توافق نهایی برسد.
نشریه الرای معتقد است این اقدام دولت آمریکا، حاکی از آن است که کاخ سفید اعتقاد ندارد توافق چارچوبی که جان کری از آن حرف زده بود، اعلام شود و این توافق چارچوبی یک توافق محرمانه باقی خواهد ماند و هر یک از هیأت‌ها آن را به پایتخت‌های خود خواهند برد تا با آن موافقت شود و بعد از آن و قبل از امضای نهایی و اعلام توافق در ماه ژوئن، جزئیات فنی مد‌نظر به این توافق اضافه شود.اما سوالی که در داخل واشنگتن مطرح میشود به توانایی سیاسی اوباما، برای لغو کامل و فوری همه تحریم‌ها ضد ایران ربط دارد؛ زیرا بر‌اساس قانون‌اساسی آمریکا، رئیس‌جمهور این کشور در زمینه لغو تحریم‌ها صلاحیت دارد و می‌تواند بدون مراجعه به کنگره این کار را انجام دهد. سوال دیگر این است که آیا جلساتی که قرار است هفته اول آوریل، پشت درهای بسته بین دولت آمریکا و قانونگذاران برگزار شود، برای فرونشاندن خشم این افراد در خصوص توافق است یا هدف دیگری دارد؟رملین هم آدرس توافق نهایی را می‌دهد
آخرین اظهارات سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز نشان از حرکت طرفین به سوی امضای توافق نهایی است: «ما بیش از هر زمان دیگری اطمینان داریم که قبل از پایان مهلت تعیین شده برای حل و فصل مساله هسته‌ای ایران، مذاکراتی که در این باره صورت می‌گیرد به امضای توافقنامه منجر خواهد شد. ما از اینکه می‌بینیم هر دیداری که در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران برگزار میشود با پیشرفت‌های جدید همراه است، خوشحال هستیم.»
با این حال هنوز سوالات زیادی در خصوص ابعاد و جزئیات توافق نهایی باقی مانده است. یکی از مواردی که باید به آن توجهی ویژه داشت، تبدیل ماه مارس به یک ضرب‌الاجل زمانی قطعی است! در چنین شرایطی عملا ضرب‌الاجل ماه ژوئیه (تیرماه) با ضرب‌الاجل ماه مارس (فروردین ماه) جا‌به‌جا شده است. این جابه‌جایی خود نشان دهنده بی‌تعهدی طرف مقابل نسبت به تعهدات رسمی خود در مذاکرات هسته‌ای آذرماه امسال است. این بی‌تعهدی موضوعی نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت. نکته مهم دیگر اینکه تا کنون بارها طرفین با یکدیگر در خصوص مسائل و حوزه‌های اختلافی گوناگون به مفاهمه‌ای نسبی رسیده‌اند، اما در دقایق نهایی و زمانی که قرار بوده است این مفاهمه به توافقی مکتوب و الزام‌آور تبدیل شود، شاهد کارشکنی اعضای 1+5 بوده است. در این میان دو کشور ایالات متحده آمریکا و فرانسه مخدوش‌ترین سوابق ممکن را داشته‌اند. در چنین شرایطی لازم است گارد بسته تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان در مقابل ایالاتمتحده آمریکا و دیگر اعضای 1+5 نسبت به هر زمان دیگری محکم‌تر شود. سوابق مخدوش و غیر‌‌قابل اعتماد بودن ایالاتمتحده آمریکا این الزام را بیشتر می‌کند. باتوجه به آنچه ذکر شد، به روایت مذاکرات هسته‌ای ژنو ومواضع رسمی اتخاذ شده در خصوص آن می‌پردازیم:
مذاکرات هسته‌ای اخیر ایران و اعضای 1+5 در ژنو به پایان رسید. در این مذاکرات، دیدارهای دوجانبه و چند‌جانبه متعددی میان نمایندگان کشورمان و طرف مقابل صورت گرفت. با این حال دیدارهای دوجانبه صورت گرفته با مقامات آمریکایی مهم‌ترین این دیدارها محسوب میشود. تهدیدات دوباره جان کری در آستانه برگزاری مذاکرات ژنو، حضور دکتر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و حسین فریدون نماینده رئیس‌جمهور در مذاکرات و سرانجام روایات رسمی و غیر‌رسمی از رایزنی‌های هسته‌ای در ژنو، اجزای گزارش ما را در این خصوص تشکیل می‌دهد.
کری از ترک میز مذاکرات گفت
سیگنال اولیه مخابره شده از سوی وزیر امور خارجه ایالاتمتحده آمریکا، آن هم در آستانه برگزاری مذاکرات دوجانبه اخیر با محمد‌جواد ظریف به هیچ عنوان ایجابی نبود! جان کری در آستانه برگزاری مذاکرات اخیر از قول اوباما تهدید کرد که آمریکا در صورت «عدم‌آمادگی ایران برای توافق»! حاضر است میز مذاکرات را ترک کند! همچنین کری حضور ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا را نشان‌دهنده دشواری مذاکرات در بعد فنی دانست. در عین حال جان کری از موضع واحد اعضای 1+5 (آمریکا، تروئیکای اروپایی، چین و روسیه) در قبال ایران سخن گفته و از وجود شکاف‌های قابل‌توجه در مذاکرات هسته‌ای سخن به میان آورد. در نهایت نیز تاکید کرد که دولت متبوعش ابدا تمایلی نسبت به تمدید مذاکرات هسته‌ای برای بار دیگر ندارد!
نخستین واکنش به اظهارات جان کری از سوی دکتر علیاکبر ولایتی، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام صورت گرفت. دکتر ولایتی در این خصوص عنوان کرد: «ایران در مذاکرات هسته‌ای با 1+5 منتظر شنیدن توقعات و قضاوت آمریکا نیست. همچنین آنها بودند که خواستار برگزاری مذاکرات بودند و خودشان هم به این مذاکرات نیاز دارند نه ما. بدون تردید جمهوری اسلامی ایران اهل مذاکره است و از ابتدای طرح مذاکره هسته‌ای آمادگی خود را برای این امر اعلام کرده و هیچ‌گاه از مذاکره کردن امتناع نکرده است. با این حال این طور نیست که آمریکایی‌ها تصور و تبلیغ کنند که انگار مذاکره‌کردن امتیازی است که آنها به ایران داده‌اند.»
پس از دکتر ولایتی، معاون وزیر امور خارجه و عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان نیز نسبت به سخنان جان کری واکنش نشان داد. سیدعباس عراقچی در مصاحبه با خبرنگار واحد مرکزی خبر در ژنو اعلام کرد: «ما در طول مذاکرات همواره با این گونه ادبیات آمریکایی‌ها مواجه بودیم و باعث تاسف است با اینکه این ادبیات کارآیی خود را به صورت کامل از دست داده، اما باز هم تکرار میشود. هم آمریکایی‌ها و هم اعضای 1+5 بارها این را تجربه کردند که فشار سیاسی و رسانه‌ای به هیچ وجه باعث نمی‌شود ایران در مذاکرات منش، روش، خواسته‌ها و مواضع خود را تغییر دهد و این یک امر ثابت شده است.» وی با ذكر اين نكته که مذاکرات باید در جهت منافع دو‌طرف و با راه‌حل برد - برد پیش برود، گفت: «اگر به این شکل نباشد و یک طرف سعی کند از روش‌های غیر‌مذاکراتی اراده خود را در مذاکرات تحمیل کند ما هم حتما ابایی از ترک‌میز مذاکره نخواهیم داشت ولی این موقعیتی نیست که ما الان در آن قرار داریم. ما با عزم و اراده‌ای قوی مذاکرات را ادامه خواهیم داد و هرجا که احساس کنیم مذاکرات در جهت منافع ملت و کشور و در جهت هدف تعریف شده پیش نمی‌رود حتما از مذاکره خارج خواهیم شد.»
در پایان مذاکرات هسته‌ای نیز محمد‌جواد ظریف، وزیر امور‌خارجه کشورمان پاسخ تهدیدات کری در آستانه برگزاری مذاکرات هسته‌ای اخیر را این گونه داد: «اگر طرف آمریکایی بخواهد از ترفند فشار استفاده کند اثر منفی خواهد گذاشت. ما در مذاکرات نشانه‌ای از این اظهارات ندیدیم و البته واضح است که هر طرفی که احساس کند منافع، دیدگاه و اهدافش مورد توجه قرار نمی‌گیرد، این‌امکان وجود دارد که از مذاکرات خارج شود. ایران برای رسیدن به راه‌حل نهایی آمادگی دارد. ما به‌دنبال راه‌حلی هستیم که حقوق مردم ایران به‌طور کامل به رسمیت شناخته شود و طرف‌های مذاکره حتما می‌دانند که اگر به حقوق مردم احترام گذاشته نشود و دستاوردهای فنی نادیده گرفته شود توافقی در کار نخواهد بود. ما قصد ترک مذاکرات را نداریم. ما در چارچوب‌های بین‌المللی و با اراده سیاسی برای رسیدن به نتیجه وارد مذاکره شده و گرفتار بازی‌های رسانه‌ای نشده‌ایم و نخواهیم شد.»
حضور صالحی و فریدون در مذاکرات هسته‌ای ژنو
حضور بی‌سابقه علیاکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان به همراه حسن فریدون، برادر و دستیار ویژه رئیس‌جمهور در مذاکرات هسته‌ای ژنو، از جمله موارد مورد توجه در این مذاکرات بود. ارنست مونیز، وزیر انرژی ایالاتمتحده آمریکا نیز برای نخستین بار در مذاکرات هسته‌ای حاضر شد تا به صورت مستقیم با علیاکبر صالحی در خصوص ابعاد فنی مربوط به توافق هسته‌ای دیدارهایی داشته باشد.
آسوشیتدپرس در این خصوص مدعی شد: «مقامات غربی می‌گویند پس از آنکه ایران اعلام کرد صالحی به این مذاکرات خواهد پیوست، تصمیم گرفتند مونیز را برای ملحق شدن به این نشست اعزام کنند. حضور صالحی و مونیز می‌تواند شانس دستیابی به یک موافقتنامه را از طریق حل سریعتر جزئیات فنی پیچیده در زمینه محدود شدن برنامه هسته‌ای ایران که برای تهران نیز قابل‌قبول باشد، افزایش دهد. پیش‌بینی میشود آنها درباره تعداد سانتریفيوژهایی که ایران می‌تواند فعالیت آنها را برای غنیسازی اورانیوم ادامه دهد، میزان اورانیوم غنی شده که ایران می‌تواند ذخیره کند، فعالیت‌های تحقیق و توسعه که ایران قادر خواهد بود در زمینه غنیسازی دنبال کند و همچنین درباره آینده رآکتور آب سنگین برنامه‌ریزی شده ایران گفت‌وگو کنند. از رآکتور آب سنگین می‌توان پلوتونیوم به‌دست آورد و پلوتونیوم نیز مانند اورانیوم غنی شده یک ماده بالقوه برای ساخت تسلیحات هسته‌ای است.»در مذاکرات ژنو، میان دکتر صالحی و مونیز دیدارهای دوجانبه‌ای برگزار شد. همچنین وزرای امور‌خارجه و انرژی آمریکا با دکتر ظریف و دکتر صالحی در جلسه‌ای مشترک نیز دیدار و گفت‌وگو کردند.
محمد‌جواد ظریف، در خصوص حضور رئیس سازمان انرژی اتمی‌کشورمان و همچنین دستیار ویژه رئیس‌جمهور در مذاکرات هسته‌ای می‌گوید: «به‌نظر مسئولان کشور در حال حاضر به شرایطی در مذاکرات رسیده‌ایم که بحث‌های هسته‌ای نیاز به تصمیم‌گیری جدی در سطح عالی کشور دارد، به همین دلیل از آقای صالحی درخواست شد تا در این دوره از مذاکرات حضور داشته باشد تا موضوعات به صورت شفاف، دقیق و ریز بررسی شود. موضوعات هسته‌ای ابعاد مختلفی دارد، ما غنیسازی و رآکتور اراک را داریم، مجموعه این بحث‌ها نیاز به اشراف کامل به برنامه هسته‌ای صلح‌‌آمیز کشور دارد که آقای صالحی به‌عنوان رئیس سازمان انرژی اتمی، فردی متخصص و علمی با سوابق هسته‌ای است که در این حوزه اشراف کامل دارند. این بار احساس کردیم که زمان زیادی به پایان مهلت باقی نمانده که باید در یک سطحی با اشراف کافی به موضوعات که همه مسائل را همه‌جانبه نگاه کند، شخص آقای صالحی می‌تواند در این بخش به ما کمک کند، طرف آمریکایی هم در این جلسه در پاسخ به پیشنهاد ما در سطح وزیر انرژی حاضر شد.حضور دستیار ویژه رئیس‌جمهور (حسین فریدون) نیز برای هماهنگی با ریاست‌جمهوری ضروری بود.»
سیدعباس عراقچی نیز حضور دکتر صالحی را در مذاکرات هسته‌ای اخیر بسیار مفید ارزیابی کرد.
روایات اعضای 1+5 از مذاکرات ژنو
با پایان مذاکرات ژنو، مواضع مختلفی در خصوص پیشرفت‌های صورت گرفته در آن بیان شد. در اظهارات رسمی اکثر شرکت‌کنندگان در مذاکرات هسته‌ای، «پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای» ظهور و بروز ویژه‌ای دارد، هر چند که هنوز اختلافاتی میان طرفین در مسیر توافق نهایی باقی مانده است. اما روایت رسانه‌های بین‌المللی از مذاکرات ژنو، تا حد زیادی از روایت و موضع‌گیری مقامات رسمی شرکت‌کننده در مذاکرات صریح‌تر است. مروری بر این مواضع رسمی و رسانه‌ای می‌تواند ما را متوجه فاصله‌ای کند که میان اظهارات صورت گرفته در این خصوص وجود دارد.
ظریف: در کلیات توافق وجود دارد
وزیر امور‌خارجه کشورمان پس از پایان مذاکرات هسته‌ای اخیر در ژنو اعلام کرده است: «تا زمانی که به نتیجه قطعی و نهایی نرسیم قضاوت همچنان زود است زیرا این گونه مذاکرات با یک جمله ممکن است به بن‌بست کشیده شود یا از بن‌بست خارج شود. باید صبر کرد و توافق در جزئیات هم حاصل شود. به تمدید فکر نمی‌کنیم زیرا معتقدیم تمدید مذاکرات به نفع هیچ کس و به نفع حل موضوعات هم نیست. باید در همه جزئیات به توافق برسیم زیرا درباره کلیات توافق وجود دارد. این جزئیات است که وقت مذاکره‌کنندگان را گرفته است.اگر نتوانیم در جزئیات به توافق برسیم بسیار سخت است که بتوانیم درباره یک توافق صحبت کنیم.
توافق جزئی و کلی نخواهیم داشت بلکه معتقدیم باید توافق همزمان پیش‌برود البته ما در یک لحظه نمی‌توانیم درباره همه موضوعات توافق کنیم بنابراین لازم است موضوعات را تک‌تک جلو ببریم و الان هم داریم همین کار را انجام می‌دهیم. درباره برخی موضوعات گام‌هایی رو به جلو برداشته شده، ولی در نهایت توافق به صورت یک مجموعه جزئیات و نکات ریز خواهد بود.»
سیدعباس عراقجی نیز طبق روال معمول در خصوص مذاکرات هسته‌ای می‌گوید: «از مجموعه بحث‌هایی که صورت گرفته است هنوز نمی‌توانیم ادعا کنیم که پیشرفتی در مذاکرات صورت گرفته است، هنوز فاصله داریم و اختلافات وجود دارد، ولی همه طرف‌ها با جدیت و با اراده لازم مذاکرات را پیگیری می‌کنند تا به یک راه‌حل نزدیک شویم، اگرچه هنوز در مسائل کلیدی راه‌حل‌های کاملی به دست نیامده است.فضای مذاکرات فضای خوبی است و بحث‌ها به صورت فشرده و جدی انجام میشود و فضای مذاکرات سازنده و مفید است.»
آمریکا و روسیه از پیشرفت در مذاکرات می‌گویند
جان کری، وزیر خارجه آمریکا بار دیگر در یک هتل مجلل در ژنو با آقای ظریف گفت‌وگو کرد و پیش از ترک ژنو گفت: «پیشرفت کرده‌ایم.»
معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز با اعلام دیدار احتمالی وزرای خارجه روسیه و ایران در ماه مارس، از پیشرفت ملموس در مذاکرات هسته‌ای خبر داد و تاکید کرد بازگشت به مساله تحریم‌ها در این شرایط اصلا سازنده نخواهد بود. «سرگئی ریابکوف» در این خصوص می‌گوید: ««پیشرفت در مذاکرات مربوط به برنامه هسته‌ای ایران کاملا مشخص است و هیچ دلیلی برای بازگشت به موضوع تحریم‌ها وجود ندارد و چنین بحثی کاملا غیرسازنده خواهد بود. به همین دلیل من معتقدم که امکان اینکه آمریکا تحریمهای جدیدی علیه جمهوری اسلامی اعمال کند، کاملا بی‌پایه و اساس است. حتی کسانی که به‌طور کلی موضوع تحریم‌ها را نفی نمی‌کنند، اکنون به این مساله اذعان دارند که دلیلی برای مطرح شدن دوباره تحریم‌ها در شرایط کنونی وجود ندارد.مذاکرات احتمالا به همین صورت ادامه خواهد داشت و وزیران خارجه برخی کشورها به‌صورت دوجانبه یا شکل‌های دیگر در سطح خود تماس‌هایی برقرار خواهند کرد تا مواضع خویش را با یکدیگر هماهنگ کنند و همچون قبل برنامه‌ای برای تشکیل نشستی رسمی در سطح وزیران وجود ندارد.»
مقامات چینی و فرانسوی نیز از پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای اخیر خبر داده‌اند.
روایت آسوشیتدپرس از مذاکرات وین
خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از منابعی که باز هم نخواستند نامشان فاش شود! از توافق مرحله‌ای میان ایران و آمریکا خبر داده است. آسوشیتدپرس به نقل از مقا‌م‌های شش کشور مذاکره‌کننده که مطابق معمول نامشان آورد نشده، نوشته است مذاکرات روی توافقی دور می‌زند که بر‌اساس آن برنامه هسته‌ای ایران در ابتدا محدود خواهد شد، اما در دراز‌مدت ایران این امکان را دارد که برنامه هسته‌ای خود را توسعه دهد. البته این خبرگزاری آمریکایی پیش از این نیز چنین خبرها و احتمال‌هایی را مطرح کرده بود که با تکذیب مذاکره‌کنندگان همراه شده بود.
بنا بر ادعای خبرگزاری آسوشیتدپرس، این مقام‌ها از حفظ ۶۵۰۰ سانتریفيوژ توسط ایران سخن گفته‌اند. اما ایران می‌تواند بعد از یک دوره محدودیت، تعداد سانتریفیوژهای خود را به ۱۰ هزار یا بیشتر برساند. ایران همچنین باید قسمت عمده‌ای از اورانیوم غنی‌شده خود را به خارج از کشور منتقل یا پودر کند به شکلی که قابل استفاده در سلاح هسته‌ای نباشد. گفته شده هدف از این توافق تشویق ایران به خاطر پایبندی این کشور به توافقی است که سال گذشته انجام شد. آسوشیتدپرس به نقل از دیپلمات‌هایی که به هیأت‌های مذاکره‌کننده نزدیک هستند، گزارش می‌دهد که همچنین احتمال توافق بر سر حد وسطی از خواست‌های طرفین وجود دارد. آمریکا در ابتدا خواستار محدودیت ۲۰ساله برای برنامه هسته‌ای ایران بود و ایران روی محدودیتی کمتر از ۱۰ سال پافشاری داشت. سایت صدای آمریکا پس از انتشار گزارش آسوشیتدپرس نوشته است: «توافق نهایی نیز به نوعی به پذیرش کنگره آمریکا که هم‌اکنون در اختیار اکثریت جمهوریخواه‌هان مخالف ایران با توان غنیسازی است، نیاز دارد.»
المانیتور: افزایش احتمال توافق هسته‌ای
پایگاه خبری تحلیلی المانیتور در مطلبی به قلم لورا روزن از خبرنگاران فعال در حوزه مذاکرات هسته‌ای نوشت: «گفت‌وگوهای اخیر هسته‌ای پشت درهای بسته هتلی در کنار دریاچه ژنو ظاهرا نقطه‌عطفی در مذاکرات یک ساله اخیر برای رسیدن به توافق نهایی بود که تاکنون دوبار تمدید شده است. طرف‌های ایرانی و آمریکایی اعلام کردند در مذاکرات چهار روزه ژنو پیشرفت‌هایی کسب شده اما هنوز کار بیشتری نیاز است. اما به نحوی این دور از مذاکرات چندان محتاطانه و نمادین نبود، مذاکره‌کنندگان در توصیف پیشرفت خود با احتیاط بیشتری صحبت کردند اما اشارات بدن و چهره آنها نشانه‌هایی از افزایش اعتماد را نشان می‌داد که احتمالا آنها در مسیر رسیدن به توافق سیاسی در موضوعات اصلی توافق جامع هستند.»
خوشبینی فیگارو به توافق هسته‌ای
روزنامه فرانسوی «فیگارو»به نقل از یکی از مقامات آمریکایی گفته است که توافق هسته‌ای بین واشنگتن و تهران بیش از هر زمان دیگری متحمل شده است.
فیگارو در گزارش خود به اظهارات منتقدان «باراک اوباما» رئیس‌جمهور آمریکا اشاره کرد که تاکید دارند اوباما به‌عنوان بخشی از طرح بزرگتر خود برای تقویت رابطه با ایران و برقراری مجدد توازن ژئواستراتژیک در منطقه به‌دنبال توافق هسته‌ای با ایران است.
از طرف دیگر رویترز گزارشی را منتشر کرد که در آن به نقل از یکی از مقامات ایرانی نوشت که طرف‌های شرکت‌کننده در مذاکرات هسته‌ای مصمم به حل اختلافات باقیمانده در گفت‌وگوها هستند. رویترز همچنین به نقل از یک مقام ارشد وزارت‌خارجه آمریکا نوشته مذاکرات هسته‌ای که با حضور وزیران خارجه ایران و آمریکا و همچنین مقامات ارشد بخش انرژی دو کشور برگزار شد، «تقریبا هر موضوعی» را شامل شده است. روزنامه لندنی الحیات نیز در این خصوص مدعی شد: «یک منبع آمریکایی به روزنامه الحیات گفت مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 پیشرفت داشته و به بندهای آخر در مورد چارچوب توافق رسیده است.این توافق، شامل سطح غنیسازی و برداشتن تحریمهای ایران و مدت زمان توافق است. این منبع خاطرنشان کرد واشنگتن هیچ‌گاه توافقنامه‌ای را که دربرگیرنده معیارهای بین‌المللی نباشد و اعضای دائم شورای امنیت، آلمان و جامعه بین‌الملل آن را قبول نداشته باشند، امضا نخواهد کرد!»
در نهایت اینکه مذاکرات اخیر ژنو،هارمونی «تهدید»، «سکوت» و «مذاکره» بود. سکوت رسمی حاکم بر فضای مذاکرات هسته‌ای و ارسال سیگنال‌ها و اخبار محدود از سوی منابع رسمی در این خصوص برای هر یک از رسانه‌ها و محافل خبری و تحلیلی معنای خاصی دارد. با این حال محافل رسانه‌ای طی هفته‌های اخیر در‌صددند به هر نحو ممکن سکوت رسمی حاکم بر فضای مذاکرات را پوشش دهند، حتی اگر شکستن این سکوت با انتشار اخبار نادرست عجین باشد...
- طی این 10 سال، برنامه هسته‌ای ایران محدود و تحریم‌ها «تعلیق» خواهد شد.
- در بازه زمانی 10 ساله مذکور، به مدت پنج سال برنامه غنیسازی ایران در حد 6 هزار سانتریفیوژ نسل اول ادامه پیدا خواهد کرد. در پنج سال دوم، مشروط به گزارش آژانس بین‌المللی انرژزی اتمی، ایران می‌تواند دستگاه‌های سانتریفیوژ بیشتری نصب کند.
- طی مدت 10 ساله پیش رو، تحریمهای اعلامی و اجرایی از فرمان‌هاي اجرايي رئیس‌جمهور ایالاتمتحده آمریکا و تحریمهای اتحادیه اروپا به صورت فوری، تحریمهای وضع شده توسط کنگره ایالاتمتحده آمریکا به تدریج و تحریمهای وضع‌شده توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد در پایان 10 سال لغو خواهد شد.
- در خصوص زمان گریز هسته‌ای(Break Out) روی یک‌سال توافق شده است. از دید مقامات غربی، منظور از گریز هسته‌ای زمانی است که ایران همه تعهدات خود را نقض کند و بخواهد به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند!
البته در این خصوص اختلافاتی جدی نیز به قوت خود باقی مانده است از جمله اینکه ایالاتمتحده آمریکا پیشنهاد کرده که ترکیبات 164 تایی آبشار نطنز تبدیل به ترکیب 82 تایی شود. دکتر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان معتقد است که این پیشنهاد به معنای برچیده شدن تاسیسات هسته‌ای قديم و نصب تاسيسات جديد است.
روایت جان کری از مذاکرات هسته‌ای ژنو
جان کری اخیرا در جلسه استماع کمیته تخصیص بودجه و کمیته روابط خارجی سنا حضور یافت. بخش مهمی از اظهارات کری به مذاکرات هسته‌ای با ایران اختصاص داشت. برخی نکات مطرح‌شده از سوی وزیر امور خارجه آمریکا در خصوص آخرین وضعیت مذاکرات هسته‌ای با ایران عبارتست از:
- ما این ریسک را پذیرفتیم که بنشینیم و مذاکره کنیم تا ببینیم آیا میشود این مساله را به‌صورت دیپلماتیک حل کرد یا نه. هنوز نمی‌توانم جواب این سوال را بدهم.
- مذاکرات با ایران «ارزش این را دارد» که پیش از آنکه بخواهیم به سمت اقدامات شدید حرکت کنیم که شامل این است که از جوانان آمریکایی بخواهیم خود را در معرض خطر قرار دهند، آن را بیازمايیم.
- آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تايید کرده است که ایران به تعهدات خود پایبند بوده است. کسانی این طرف و آن طرف رفته و توافقی را محکوم می‌کنند که هنوز شکل نگرفته است.
- متوجه باشید، هرگز کاهش محدودیت به نحوی نخواهد بود که ایران به سمت بمب حرکت کند، آنها عضو معاهده منع گسترش هستند و نمی‌توانند به سمت بمب حرکت کنند. (کری این اظهارنظر را در واکنش به گزارش نیویورک‌‌تایمز و ادعای آن در‌خصوص حرکت ایران به سوی ساخت بمب هسته‌ای! مطرح کرد.)
- ایران به چرخه سوخت هسته‌ای مسلط شده است، آن هم در زمان دولتی دیگر. زمانی که دولت جرج واکر بوش بر سر کار بود، ایران 164 سانتریفیوژ داشت، اما این تعداد در آن دوره به 19هزار دستگاه رسید. آنها غنیسازی را فراگرفته‌اند و یک دولت دیگر این فرصت را به آنها داد تا رشد کنند.
- سوال اصلی اینجاست که چطور می‌توان محدودیت‌هایی بر این برنامه اعمال کرد؟ ما باید چهار مسیر رسیدن ایران به بمب، یعنی اراک، نطنز، فردو و مسیر مخفی را ببندیم که مسیر مخفی از همه دشوارتر است.
- پیش از برنامه اقدام مشترک، زمان گریز دو ماه بود، اما ما این زمان را افزایش دادیم. ، زمان گریز یک ساله، فاصله با بمب هسته‌ای نیست، بلکه فاصله با رسیدن به مواد شکافت‌پذیر کافی برای سخت یک بمب است که آنها هنوز طراحی آن را هم ندارند... بنابراین فاصله چندین سال است.
- ما هیچ گزینه‌ای را از روی میز برنداشته‌ایم. در صورت حرکت ایران به آن سمت، می‌توان از گزینه‌ها استفاده کرد، میشود تحریم کرد یا اگر شما خواستید از اقدام نظامی استفاده کرد. ما فقط فاصله را افزایش داده‌ایم. امروز اسرائیل امن‌تر از وضعیت پیش از برنامه اقدام مشترک است.
- زمانی كه من به اینجا آمدم... بسیاری می‌گفتند که توافق (موقت) با ایران افتضاح است، نتیجه نمی‌دهد، آنها به تعهداتشان پایبند نمی‌مانند و چیزهای دیگر. اما حدس بزنید چه اتفاقی افتاد؟ آنها به تک‌تک تعهداتشان عمل کردند، ذخایر اورانیوم 20درصد آنها به صفر رسید... آنها اجازه نظارت دادند، اجازه دادند از معادن، آسیاب‌ها و محل‌های ساخت سانتریفیوژ بازدید شود، آنها اراک را متوقف کردند.سخنگوی دولت از توافق همه‌جانبه سخن می‌گوید
محمد باقر نوبخت، سخنگوی دولت در خصوص مذاکرات هسته‌ای اخیر و چشم‌انداز آن در ماه آتی می‌گوید: «این بار در مذاکرات از نظر زمانی مقید هستیم که تا یازده فروردین ماه مذاکرات را به فرجام برسانیم، البته نه‌فقط در سطح توافقات کلی بلکه باید در جزئیات نیز به نتیجه برسیم پس ان‌شاءالله تغییر رویه به نحوی باشد تا از حقوق ملت عزیزمان به نحو شایسته استیفا کنیم.» همچنین رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان در حاشیه مراسم ترحیم صبیه آیت‌الله خاتمی در جمع خبرنگاران در‌خصوص به نتیجه‌رسیدن مذاکرات هسته‌ای اظهار امیدواری کرد. وی درباره اینکه آیا امیدوار است مذاکرات هسته‌ای با گروه 1+5 به نتیجه برسد اظهار کرد: «ان‌شاءالله به نتیجه خواهیم رسید.»
ادعای نشریه الرای در‌خصوص مذاکرات هسته‌ای
نشریه الرای به نقل از منابع آگاه اعلام کرده است که ایالات متحده آمریکا برای امضای توافق هسته‌ای آماده میشود. بر این اساس برخی منابع در کنگره به الرای گفته‌اند، دولت آمریکا از قانونگذاران خواسته است، فاصله بین دوم تا ششم آوریل را در واشنگتن باشند، تا دولت بتواند آنها را در جریان جدیدترین جزئیات مذاکرات قرار دهد. مذاکراتی که بر‌اساس زمان تعیین‌شده قرار است در سی‌ام ژوئن به توافق نهایی برسد.
نشریه الرای معتقد است این اقدام دولت آمریکا، حاکی از آن است که کاخ سفید اعتقاد ندارد توافق چارچوبی که جان کری از آن حرف زده بود، اعلام شود و این توافق چارچوبی یک توافق محرمانه باقی خواهد ماند و هر یک از هیأت‌ها آن را به پایتخت‌های خود خواهند برد تا با آن موافقت شود و بعد از آن و قبل از امضای نهایی و اعلام توافق در ماه ژوئن، جزئیات فنی مد‌نظر به این توافق اضافه شود.اما سوالی که در داخل واشنگتن مطرح میشود به توانایی سیاسی اوباما، برای لغو کامل و فوری همه تحریم‌ها ضد ایران ربط دارد؛ زیرا بر‌اساس قانون‌اساسی آمریکا، رئیس‌جمهور این کشور در زمینه لغو تحریم‌ها صلاحیت دارد و می‌تواند بدون مراجعه به کنگره این کار را انجام دهد. سوال دیگر این است که آیا جلساتی که قرار است هفته اول آوریل، پشت درهای بسته بین دولت آمریکا و قانونگذاران برگزار شود، برای فرونشاندن خشم این افراد در خصوص توافق است یا هدف دیگری دارد؟رملین هم آدرس توافق نهایی را می‌دهد
آخرین اظهارات سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز نشان از حرکت طرفین به سوی امضای توافق نهایی است: «ما بیش از هر زمان دیگری اطمینان داریم که قبل از پایان مهلت تعیین شده برای حل و فصل مساله هسته‌ای ایران، مذاکراتی که در این باره صورت می‌گیرد به امضای توافقنامه منجر خواهد شد. ما از اینکه می‌بینیم هر دیداری که در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران برگزار میشود با پیشرفت‌های جدید همراه است، خوشحال هستیم.»
با این حال هنوز سوالات زیادی در خصوص ابعاد و جزئیات توافق نهایی باقی مانده است. یکی از مواردی که باید به آن توجهی ویژه داشت، تبدیل ماه مارس به یک ضرب‌الاجل زمانی قطعی است! در چنین شرایطی عملا ضرب‌الاجل ماه ژوئیه (تیرماه) با ضرب‌الاجل ماه مارس (فروردین ماه) جا‌به‌جا شده است. این جابه‌جایی خود نشان دهنده بی‌تعهدی طرف مقابل نسبت به تعهدات رسمی خود در مذاکرات هسته‌ای آذرماه امسال است. این بی‌تعهدی موضوعی نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت. نکته مهم دیگر اینکه تا کنون بارها طرفین با یکدیگر در خصوص مسائل و حوزه‌های اختلافی گوناگون به مفاهمه‌ای نسبی رسیده‌اند، اما در دقایق نهایی و زمانی که قرار بوده است این مفاهمه به توافقی مکتوب و الزام‌آور تبدیل شود، شاهد کارشکنی اعضای 1+5 بوده است. در این میان دو کشور ایالات متحده آمریکا و فرانسه مخدوش‌ترین سوابق ممکن را داشته‌اند. در چنین شرایطی لازم است گارد بسته تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان در مقابل ایالاتمتحده آمریکا و دیگر اعضای 1+5 نسبت به هر زمان دیگری محکم‌تر شود. سوابق مخدوش و غیر‌‌قابل اعتماد بودن ایالاتمتحده آمریکا این الزام را بیشتر می‌کند. باتوجه به آنچه ذکر شد، به روایت مذاکرات هسته‌ای ژنو ومواضع رسمی اتخاذ شده در خصوص آن می‌پردازیم:
مذاکرات هسته‌ای اخیر ایران و اعضای 1+5 در ژنو به پایان رسید. در این مذاکرات، دیدارهای دوجانبه و چند‌جانبه متعددی میان نمایندگان کشورمان و طرف مقابل صورت گرفت. با این حال دیدارهای دوجانبه صورت گرفته با مقامات آمریکایی مهم‌ترین این دیدارها محسوب میشود. تهدیدات دوباره جان کری در آستانه برگزاری مذاکرات ژنو، حضور دکتر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و حسین فریدون نماینده رئیس‌جمهور در مذاکرات و سرانجام روایات رسمی و غیر‌رسمی از رایزنی‌های هسته‌ای در ژنو، اجزای گزارش ما را در این خصوص تشکیل می‌دهد.
کری از ترک میز مذاکرات گفت
سیگنال اولیه مخابره شده از سوی وزیر امور خارجه ایالاتمتحده آمریکا، آن هم در آستانه برگزاری مذاکرات دوجانبه اخیر با محمد‌جواد ظریف به هیچ عنوان ایجابی نبود! جان کری در آستانه برگزاری مذاکرات اخیر از قول اوباما تهدید کرد که آمریکا در صورت «عدم‌آمادگی ایران برای توافق»! حاضر است میز مذاکرات را ترک کند! همچنین کری حضور ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا را نشان‌دهنده دشواری مذاکرات در بعد فنی دانست. در عین حال جان کری از موضع واحد اعضای 1+5 (آمریکا، تروئیکای اروپایی، چین و روسیه) در قبال ایران سخن گفته و از وجود شکاف‌های قابل‌توجه در مذاکرات هسته‌ای سخن به میان آورد. در نهایت نیز تاکید کرد که دولت متبوعش ابدا تمایلی نسبت به تمدید مذاکرات هسته‌ای برای بار دیگر ندارد!
نخستین واکنش به اظهارات جان کری از سوی دکتر علیاکبر ولایتی، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام صورت گرفت. دکتر ولایتی در این خصوص عنوان کرد: «ایران در مذاکرات هسته‌ای با 1+5 منتظر شنیدن توقعات و قضاوت آمریکا نیست. همچنین آنها بودند که خواستار برگزاری مذاکرات بودند و خودشان هم به این مذاکرات نیاز دارند نه ما. بدون تردید جمهوری اسلامی ایران اهل مذاکره است و از ابتدای طرح مذاکره هسته‌ای آمادگی خود را برای این امر اعلام کرده و هیچ‌گاه از مذاکره کردن امتناع نکرده است. با این حال این طور نیست که آمریکایی‌ها تصور و تبلیغ کنند که انگار مذاکره‌کردن امتیازی است که آنها به ایران داده‌اند.»
پس از دکتر ولایتی، معاون وزیر امور خارجه و عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان نیز نسبت به سخنان جان کری واکنش نشان داد. سیدعباس عراقچی در مصاحبه با خبرنگار واحد مرکزی خبر در ژنو اعلام کرد: «ما در طول مذاکرات همواره با این گونه ادبیات آمریکایی‌ها مواجه بودیم و باعث تاسف است با اینکه این ادبیات کارآیی خود را به صورت کامل از دست داده، اما باز هم تکرار میشود. هم آمریکایی‌ها و هم اعضای 1+5 بارها این را تجربه کردند که فشار سیاسی و رسانه‌ای به هیچ وجه باعث نمی‌شود ایران در مذاکرات منش، روش، خواسته‌ها و مواضع خود را تغییر دهد و این یک امر ثابت شده است.» وی با ذكر اين نكته که مذاکرات باید در جهت منافع دو‌طرف و با راه‌حل برد - برد پیش برود، گفت: «اگر به این شکل نباشد و یک طرف سعی کند از روش‌های غیر‌مذاکراتی اراده خود را در مذاکرات تحمیل کند ما هم حتما ابایی از ترک‌میز مذاکره نخواهیم داشت ولی این موقعیتی نیست که ما الان در آن قرار داریم. ما با عزم و اراده‌ای قوی مذاکرات را ادامه خواهیم داد و هرجا که احساس کنیم مذاکرات در جهت منافع ملت و کشور و در جهت هدف تعریف شده پیش نمی‌رود حتما از مذاکره خارج خواهیم شد.»
در پایان مذاکرات هسته‌ای نیز محمد‌جواد ظریف، وزیر امور‌خارجه کشورمان پاسخ تهدیدات کری در آستانه برگزاری مذاکرات هسته‌ای اخیر را این گونه داد: «اگر طرف آمریکایی بخواهد از ترفند فشار استفاده کند اثر منفی خواهد گذاشت. ما در مذاکرات نشانه‌ای از این اظهارات ندیدیم و البته واضح است که هر طرفی که احساس کند منافع، دیدگاه و اهدافش مورد توجه قرار نمی‌گیرد، این‌امکان وجود دارد که از مذاکرات خارج شود. ایران برای رسیدن به راه‌حل نهایی آمادگی دارد. ما به‌دنبال راه‌حلی هستیم که حقوق مردم ایران به‌طور کامل به رسمیت شناخته شود و طرف‌های مذاکره حتما می‌دانند که اگر به حقوق مردم احترام گذاشته نشود و دستاوردهای فنی نادیده گرفته شود توافقی در کار نخواهد بود. ما قصد ترک مذاکرات را نداریم. ما در چارچوب‌های بین‌المللی و با اراده سیاسی برای رسیدن به نتیجه وارد مذاکره شده و گرفتار بازی‌های رسانه‌ای نشده‌ایم و نخواهیم شد.»
حضور صالحی و فریدون در مذاکرات هسته‌ای ژنو
حضور بی‌سابقه علیاکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان به همراه حسن فریدون، برادر و دستیار ویژه رئیس‌جمهور در مذاکرات هسته‌ای ژنو، از جمله موارد مورد توجه در این مذاکرات بود. ارنست مونیز، وزیر انرژی ایالاتمتحده آمریکا نیز برای نخستین بار در مذاکرات هسته‌ای حاضر شد تا به صورت مستقیم با علیاکبر صالحی در خصوص ابعاد فنی مربوط به توافق هسته‌ای دیدارهایی داشته باشد.
آسوشیتدپرس در این خصوص مدعی شد: «مقامات غربی می‌گویند پس از آنکه ایران اعلام کرد صالحی به این مذاکرات خواهد پیوست، تصمیم گرفتند مونیز را برای ملحق شدن به این نشست اعزام کنند. حضور صالحی و مونیز می‌تواند شانس دستیابی به یک موافقتنامه را از طریق حل سریعتر جزئیات فنی پیچیده در زمینه محدود شدن برنامه هسته‌ای ایران که برای تهران نیز قابل‌قبول باشد، افزایش دهد. پیش‌بینی میشود آنها درباره تعداد سانتریفيوژهایی که ایران می‌تواند فعالیت آنها را برای غنیسازی اورانیوم ادامه دهد، میزان اورانیوم غنی شده که ایران می‌تواند ذخیره کند، فعالیت‌های تحقیق و توسعه که ایران قادر خواهد بود در زمینه غنیسازی دنبال کند و همچنین درباره آینده رآکتور آب سنگین برنامه‌ریزی شده ایران گفت‌وگو کنند. از رآکتور آب سنگین می‌توان پلوتونیوم به‌دست آورد و پلوتونیوم نیز مانند اورانیوم غنی شده یک ماده بالقوه برای ساخت تسلیحات هسته‌ای است.»در مذاکرات ژنو، میان دکتر صالحی و مونیز دیدارهای دوجانبه‌ای برگزار شد. همچنین وزرای امور‌خارجه و انرژی آمریکا با دکتر ظریف و دکتر صالحی در جلسه‌ای مشترک نیز دیدار و گفت‌وگو کردند.
محمد‌جواد ظریف، در خصوص حضور رئیس سازمان انرژی اتمی‌کشورمان و همچنین دستیار ویژه رئیس‌جمهور در مذاکرات هسته‌ای می‌گوید: «به‌نظر مسئولان کشور در حال حاضر به شرایطی در مذاکرات رسیده‌ایم که بحث‌های هسته‌ای نیاز به تصمیم‌گیری جدی در سطح عالی کشور دارد، به همین دلیل از آقای صالحی درخواست شد تا در این دوره از مذاکرات حضور داشته باشد تا موضوعات به صورت شفاف، دقیق و ریز بررسی شود. موضوعات هسته‌ای ابعاد مختلفی دارد، ما غنیسازی و رآکتور اراک را داریم، مجموعه این بحث‌ها نیاز به اشراف کامل به برنامه هسته‌ای صلح‌‌آمیز کشور دارد که آقای صالحی به‌عنوان رئیس سازمان انرژی اتمی، فردی متخصص و علمی با سوابق هسته‌ای است که در این حوزه اشراف کامل دارند. این بار احساس کردیم که زمان زیادی به پایان مهلت باقی نمانده که باید در یک سطحی با اشراف کافی به موضوعات که همه مسائل را همه‌جانبه نگاه کند، شخص آقای صالحی می‌تواند در این بخش به ما کمک کند، طرف آمریکایی هم در این جلسه در پاسخ به پیشنهاد ما در سطح وزیر انرژی حاضر شد.حضور دستیار ویژه رئیس‌جمهور (حسین فریدون) نیز برای هماهنگی با ریاست‌جمهوری ضروری بود.»
سیدعباس عراقچی نیز حضور دکتر صالحی را در مذاکرات هسته‌ای اخیر بسیار مفید ارزیابی کرد.
روایات اعضای 1+5 از مذاکرات ژنو
با پایان مذاکرات ژنو، مواضع مختلفی در خصوص پیشرفت‌های صورت گرفته در آن بیان شد. در اظهارات رسمی اکثر شرکت‌کنندگان در مذاکرات هسته‌ای، «پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای» ظهور و بروز ویژه‌ای دارد، هر چند که هنوز اختلافاتی میان طرفین در مسیر توافق نهایی باقی مانده است. اما روایت رسانه‌های بین‌المللی از مذاکرات ژنو، تا حد زیادی از روایت و موضع‌گیری مقامات رسمی شرکت‌کننده در مذاکرات صریح‌تر است. مروری بر این مواضع رسمی و رسانه‌ای می‌تواند ما را متوجه فاصله‌ای کند که میان اظهارات صورت گرفته در این خصوص وجود دارد.
ظریف: در کلیات توافق وجود دارد
وزیر امور‌خارجه کشورمان پس از پایان مذاکرات هسته‌ای اخیر در ژنو اعلام کرده است: «تا زمانی که به نتیجه قطعی و نهایی نرسیم قضاوت همچنان زود است زیرا این گونه مذاکرات با یک جمله ممکن است به بن‌بست کشیده شود یا از بن‌بست خارج شود. باید صبر کرد و توافق در جزئیات هم حاصل شود. به تمدید فکر نمی‌کنیم زیرا معتقدیم تمدید مذاکرات به نفع هیچ کس و به نفع حل موضوعات هم نیست. باید در همه جزئیات به توافق برسیم زیرا درباره کلیات توافق وجود دارد. این جزئیات است که وقت مذاکره‌کنندگان را گرفته است.اگر نتوانیم در جزئیات به توافق برسیم بسیار سخت است که بتوانیم درباره یک توافق صحبت کنیم.
توافق جزئی و کلی نخواهیم داشت بلکه معتقدیم باید توافق همزمان پیش‌برود البته ما در یک لحظه نمی‌توانیم درباره همه موضوعات توافق کنیم بنابراین لازم است موضوعات را تک‌تک جلو ببریم و الان هم داریم همین کار را انجام می‌دهیم. درباره برخی موضوعات گام‌هایی رو به جلو برداشته شده، ولی در نهایت توافق به صورت یک مجموعه جزئیات و نکات ریز خواهد بود.»
سیدعباس عراقجی نیز طبق روال معمول در خصوص مذاکرات هسته‌ای می‌گوید: «از مجموعه بحث‌هایی که صورت گرفته است هنوز نمی‌توانیم ادعا کنیم که پیشرفتی در مذاکرات صورت گرفته است، هنوز فاصله داریم و اختلافات وجود دارد، ولی همه طرف‌ها با جدیت و با اراده لازم مذاکرات را پیگیری می‌کنند تا به یک راه‌حل نزدیک شویم، اگرچه هنوز در مسائل کلیدی راه‌حل‌های کاملی به دست نیامده است.فضای مذاکرات فضای خوبی است و بحث‌ها به صورت فشرده و جدی انجام میشود و فضای مذاکرات سازنده و مفید است.»
آمریکا و روسیه از پیشرفت در مذاکرات می‌گویند
جان کری، وزیر خارجه آمریکا بار دیگر در یک هتل مجلل در ژنو با آقای ظریف گفت‌وگو کرد و پیش از ترک ژنو گفت: «پیشرفت کرده‌ایم.»
معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز با اعلام دیدار احتمالی وزرای خارجه روسیه و ایران در ماه مارس، از پیشرفت ملموس در مذاکرات هسته‌ای خبر داد و تاکید کرد بازگشت به مساله تحریم‌ها در این شرایط اصلا سازنده نخواهد بود. «سرگئی ریابکوف» در این خصوص می‌گوید: ««پیشرفت در مذاکرات مربوط به برنامه هسته‌ای ایران کاملا مشخص است و هیچ دلیلی برای بازگشت به موضوع تحریم‌ها وجود ندارد و چنین بحثی کاملا غیرسازنده خواهد بود. به همین دلیل من معتقدم که امکان اینکه آمریکا تحریمهای جدیدی علیه جمهوری اسلامی اعمال کند، کاملا بی‌پایه و اساس است. حتی کسانی که به‌طور کلی موضوع تحریم‌ها را نفی نمی‌کنند، اکنون به این مساله اذعان دارند که دلیلی برای مطرح شدن دوباره تحریم‌ها در شرایط کنونی وجود ندارد.مذاکرات احتمالا به همین صورت ادامه خواهد داشت و وزیران خارجه برخی کشورها به‌صورت دوجانبه یا شکل‌های دیگر در سطح خود تماس‌هایی برقرار خواهند کرد تا مواضع خویش را با یکدیگر هماهنگ کنند و همچون قبل برنامه‌ای برای تشکیل نشستی رسمی در سطح وزیران وجود ندارد.»
مقامات چینی و فرانسوی نیز از پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای اخیر خبر داده‌اند.
روایت آسوشیتدپرس از مذاکرات وین
خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از منابعی که باز هم نخواستند نامشان فاش شود! از توافق مرحله‌ای میان ایران و آمریکا خبر داده است. آسوشیتدپرس به نقل از مقا‌م‌های شش کشور مذاکره‌کننده که مطابق معمول نامشان آورد نشده، نوشته است مذاکرات روی توافقی دور می‌زند که بر‌اساس آن برنامه هسته‌ای ایران در ابتدا محدود خواهد شد، اما در دراز‌مدت ایران این امکان را دارد که برنامه هسته‌ای خود را توسعه دهد. البته این خبرگزاری آمریکایی پیش از این نیز چنین خبرها و احتمال‌هایی را مطرح کرده بود که با تکذیب مذاکره‌کنندگان همراه شده بود.
بنا بر ادعای خبرگزاری آسوشیتدپرس، این مقام‌ها از حفظ ۶۵۰۰ سانتریفيوژ توسط ایران سخن گفته‌اند. اما ایران می‌تواند بعد از یک دوره محدودیت، تعداد سانتریفیوژهای خود را به ۱۰ هزار یا بیشتر برساند. ایران همچنین باید قسمت عمده‌ای از اورانیوم غنی‌شده خود را به خارج از کشور منتقل یا پودر کند به شکلی که قابل استفاده در سلاح هسته‌ای نباشد. گفته شده هدف از این توافق تشویق ایران به خاطر پایبندی این کشور به توافقی است که سال گذشته انجام شد. آسوشیتدپرس به نقل از دیپلمات‌هایی که به هیأت‌های مذاکره‌کننده نزدیک هستند، گزارش می‌دهد که همچنین احتمال توافق بر سر حد وسطی از خواست‌های طرفین وجود دارد. آمریکا در ابتدا خواستار محدودیت ۲۰ساله برای برنامه هسته‌ای ایران بود و ایران روی محدودیتی کمتر از ۱۰ سال پافشاری داشت. سایت صدای آمریکا پس از انتشار گزارش آسوشیتدپرس نوشته است: «توافق نهایی نیز به نوعی به پذیرش کنگره آمریکا که هم‌اکنون در اختیار اکثریت جمهوریخواه‌هان مخالف ایران با توان غنیسازی است، نیاز دارد.»
المانیتور: افزایش احتمال توافق هسته‌ای
پایگاه خبری تحلیلی المانیتور در مطلبی به قلم لورا روزن از خبرنگاران فعال در حوزه مذاکرات هسته‌ای نوشت: «گفت‌وگوهای اخیر هسته‌ای پشت درهای بسته هتلی در کنار دریاچه ژنو ظاهرا نقطه‌عطفی در مذاکرات یک ساله اخیر برای رسیدن به توافق نهایی بود که تاکنون دوبار تمدید شده است. طرف‌های ایرانی و آمریکایی اعلام کردند در مذاکرات چهار روزه ژنو پیشرفت‌هایی کسب شده اما هنوز کار بیشتری نیاز است. اما به نحوی این دور از مذاکرات چندان محتاطانه و نمادین نبود، مذاکره‌کنندگان در توصیف پیشرفت خود با احتیاط بیشتری صحبت کردند اما اشارات بدن و چهره آنها نشانه‌هایی از افزایش اعتماد را نشان می‌داد که احتمالا آنها در مسیر رسیدن به توافق سیاسی در موضوعات اصلی توافق جامع هستند.»
خوشبینی فیگارو به توافق هسته‌ای
روزنامه فرانسوی «فیگارو»به نقل از یکی از مقامات آمریکایی گفته است که توافق هسته‌ای بین واشنگتن و تهران بیش از هر زمان دیگری متحمل شده است.
فیگارو در گزارش خود به اظهارات منتقدان «باراک اوباما» رئیس‌جمهور آمریکا اشاره کرد که تاکید دارند اوباما به‌عنوان بخشی از طرح بزرگتر خود برای تقویت رابطه با ایران و برقراری مجدد توازن ژئواستراتژیک در منطقه به‌دنبال توافق هسته‌ای با ایران است.
از طرف دیگر رویترز گزارشی را منتشر کرد که در آن به نقل از یکی از مقامات ایرانی نوشت که طرف‌های شرکت‌کننده در مذاکرات هسته‌ای مصمم به حل اختلافات باقیمانده در گفت‌وگوها هستند. رویترز همچنین به نقل از یک مقام ارشد وزارت‌خارجه آمریکا نوشته مذاکرات هسته‌ای که با حضور وزیران خارجه ایران و آمریکا و همچنین مقامات ارشد بخش انرژی دو کشور برگزار شد، «تقریبا هر موضوعی» را شامل شده است. روزنامه لندنی الحیات نیز در این خصوص مدعی شد: «یک منبع آمریکایی به روزنامه الحیات گفت مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 پیشرفت داشته و به بندهای آخر در مورد چارچوب توافق رسیده است.این توافق، شامل سطح غنیسازی و برداشتن تحریمهای ایران و مدت زمان توافق است. این منبع خاطرنشان کرد واشنگتن هیچ‌گاه توافقنامه‌ای را که دربرگیرنده معیارهای بین‌المللی نباشد و اعضای دائم شورای امنیت، آلمان و جامعه بین‌الملل آن را قبول نداشته باشند، امضا نخواهد کرد!»
در نهایت اینکه مذاکرات اخیر ژنو،هارمونی «تهدید»، «سکوت» و «مذاکره» بود. سکوت رسمی حاکم بر فضای مذاکرات هسته‌ای و ارسال سیگنال‌ها و اخبار محدود از سوی منابع رسمی در این خصوص برای هر یک از رسانه‌ها و محافل خبری و تحلیلی معنای خاصی دارد. با این حال محافل رسانه‌ای طی هفته‌های اخیر در‌صددند به هر نحو ممکن سکوت رسمی حاکم بر فضای مذاکرات را پوشش دهند، حتی اگر شکستن این سکوت با انتشار اخبار نادرست عجین باشد...
