ساخت بدنه ای که توانایی پرواز در سرعت مافوق صوت و اجرای مانورهای پروازی یک جنگنده را برای چندهزار ساعت پرواز داشته باشد برای کشوری که قبل از آن هیچ نوع هواپیمای جنگی را تولید نکرده، از نظر کارشناسان فنی که به دشواری های چنین امری واقفند به خودی خود دستاورد بسیار ارزشمندی برای اولین گام محسوب می شود.

به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، هواپیماهای آموزشی برای فراگیری مراحل پیشرفته پرواز، از جمله مهمترین حلقه های چرخه تربیت خلبانان نظامی برای مأموریت های رزمی هستند. نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یکی از مهمترین بازوان دفاعی کشور که از انواع هواپیماهای شکاری، رهگیر و بمب افکن در مأموریت های رزمی بهره می برد با توجه به اجرای تمام مراحل آموزشی خلبانان در داخل کشور، نیازمند هواپیماهای مختلف برای این مراحل است.

هواپیماهای آموزشی از گونه های ساده با موتور ملخی تا جت های مادون و مافوق صوت را شامل می شوند که در ایران هواپیمای اس-68 بر اساس هواپیمای پیلاتوس PC-7 برای آموزش های نظامی ابتدایی از مدتها پیش ساخته شده و به تولید انبوه رسیده است. با توجه به پیچیدگی های بالای طراحی و ساخت یک هواپیمای جت، طبیعتاً رسیدن به محصول مد نظر در این زمینه بسیار دشوارتر است.

از این رو در رده جت های مادون صوت چندین پروژه تعریف شد که هر یک در سطح خود دستاوردهایی برای رسیدن به محصول نهایی داشته است. جت آموزشی شفق و طرح هایی نظیر یاحسین(ع) و تذرو که بعضاً تا مراحل آزمایش های پروازی نیز پیش رفتند از جمله این طرح ها محسوب می شوند. آخرین طرح در این زمینه جت آموزشی کوثر-88 است که طرح تفصیلی آن در سال 1388 به تصویب رسیده و به گفته مسئولین و بر اساس اخبار منتشر شده تمامی مراحل طراحی و آزمایش های نمونه های مقیاس کوچک آن نیز به طور کامل سپری شده است.

در زمینه جت های آموزشی مافوق صوت در کشورهای مختلف علاوه بر استفاده از نمونه های خاص آموزشی، عموماً از نمونه 2 نفره هر جنگنده برای آموزش های پیشرفته در جهت تربیت خلبان مربوط به آن هواپیما استفاده می شود.

آخرین دستاورد رونمایی شده صنعت هوایی کشور یعنی جت رزمی و آموزشی صاعقه-2 نیز در این دسته قرار می گیرد. پیش از این نیز تعداد اندکی از هواپیمای F-5A در قالب پروژه سیمرغ با تغییر در بخش جلویی بدنه به نوع 2 نفره، توسط شرکت هواپیماسازی ایران (هسا) تبدیل شده بودند که این هواپیما نیز قابلیت پرواز با سرعت مافوق صوت را دارد.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2

هواپیمای آموزشی سیمرغ

صاعقه-2 نمونه 2 نفره از جت جنگنده صاعقه است. صاعقه سابقه ای در حدود 10 سال در نیروی هوایی ارتش دارد که بر اساس تکمیل طرح های قبلی به نتیجه رسیده است بنا بر این اشاره ای گذرا به تاریخچه آن بر اساس اطلاعات رسمی منتشر شده مفید خواهد بود.

گام های اول در ایجاد توان ساخت جنگنده

نیروی هوایی ارتش (نهاجا) اولین یگانی در جمهوری اسلامی ایران بوده است که سازمانی تحت عنوان جهاد خودکفایی را در داخل خود تشکیل داد و مقام معظم رهبری در زمان ریاست جمهوری خود پس از اطلاع از این امر ضمن تأیید این ابتکار دستور تشکیل سازمان های مشابه را در سایر نیروها صادر فرمودند.

اولین حرکت های جهاد خودکفایی نهاجا عملیاتی نگه داشتن هواپیماهای خود در تمامی انواع در طول جنگ تحمیلی بود که با توجه به آسیب های ناشی از عملیات رزمی شامل تعمیرات و بازسازی می شد.

با دستور امیر سرلشگر شهید ستاری در سال 1365 ، مجتمع صنعتی اوج در نهاجا برای بازسازی هواپیماهای آسیب دیده ایجاد شد تا ضمن عملیاتی کردن مجدد این پرنده ها در آینده بتوان از طریق بازسازی هواپیماها به بستری برای ساخت هواپیماهای جنگنده و آموزشی هم دست پیدا نمود. یک سال بعد این مرکز توسط تعدادی از متخصصین دلسوز و تحت نظر فرماندهی نهاجا تشکیل شد.

برنامه بازسازی و عملیاتی نمودن جنگنده های آسیب دیده با قوت به کار خود ادامه داد و در طول دو دهه 70 و 80 ده ها فروند هواپیمای بازسازی شده به نهاجا تحویل داده شد. این بازسازی ها که شامل همه قسمت های آسیب دیده از سازه و بدنه تا اویونیک و موتور می شد به ایجاد تجربیات ارزشمند در هر دو سطح تعمیرات و ساخت کمک کرد.

پس از پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، این برنامه با مشارکت صنایع هوایی ایران (صها) که از زیرمجموعه های سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح است تقویت گردید و امروزه هواپیماهایی که در جریان مأموریت های رزمی و آموزشی آسیب می بینند نیز به سرعت بازسازی و تحویل یگان های پروازی می شوند.

کار ارتقاء تجهیزات و تسلیحات هواپیماها نیز در طی دوران جنگ تحمیلی آغاز شد که نصب موشک سطح به هوای هاوک روی جنگنده رهگیر اف-14، توسعه سامانه سوختگیری هوایی جنگنده به جنگنده، ایجاد تغییراتی روی رادار برخی هواپیماهای رزمی و موارد بسیار دیگر از نمونه کارهای جهاد خودکفائی نهاجا در دوران جنگ است.

اما یک گام مهم توسط جهاد خودکفائی نهاجا، شکل دهی نهضت قطعه سازی بود. جنگ طولانی و فرسایشی و حجم عظیم مأموریت های برعهده نهاجا سبب مصرف سریع قطعات موجود در انبارها می شد، قطعاتی که برخی از آنها نیاز روزمره هواپیماها بود. بنا بر این تلاش های همه جانبه ای توسط متخصصان نیرو و بخش های پژوهشی کشور و صنعت دفاعی در این زمینه آغاز شد.

به موازات این کار برای تأمین هواپیمای جنگی نیز طرح های میان مدت و بلند مدتی تعریف شد که با توجه به تحریم تسلیحاتی کشور و عدم امکان تأمین مطمئن هواپیمای رزمی مطلوب از خارج از کشور، امری بلندنظرانه و ستودنی بود. به گفته فرماندهان نهاجا این برنامه بر اساس مهندسی معکوس هواپیمای جنگنده اف-5 تایگر در سال 1366 تا 1367 شکل گرفت.

ورود آذرخش ایرانی به آسمان

جنگنده اف-5 به عنوان یک هواپیمای کوچک و چابک توانایی انجام مأموریت های مختلف رزم هوایی نزدیک، تهاجمی و بمباران سبک را داشت که تعداد زیادی از انواع مختلف آن پیش از انقلاب خریداری شده بود و به دلیل نداشتن پیچیدگی های زیاد 2 گونه دیگر هواپیمای رزمی موجود در ایران یعنی اف-4 فانتوم و اف-14 تامکت گزینه مناسبی برای قرار گرفتن به عنوان پایه برنامه ساخت جنگنده در ایران محسوب می شد.

البته جنگنده اف-5 تعداد 11هزار و 860 قطعه دارد که از چند ده ساعت تا بیش از 1000 ساعت عمر دارند و کمتر بودن پیچیدگی آن به صورت نسبی با 2 هواپیمای فوق مقایسه شده است.
 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
ساخت جنگنده آذرخش

این پروژه بر مبنای ساخت داخلی هواپیمای اف-5ئی تعریف شده بود. چند نوع از جنگنده بمب افکن سبک اف-5 ساخت شرکت نورثروپ آمریکا پیش از انقلاب خریداری شده بود که منابع معتبر خارجی تعداد مهمترین نوع آن یعنی مدل E (تکنفره) و مدل F (دو نفره آموزشی رزمی) را 169 فروند ذکر کرده اند.

مشخصات عملکردی این جنگنده از جنبه های مختلف قابل قبول بوده به طوری که بیش از 30 کشور مختلف آن را به خدمت گرفته و هم اکنون نیز کشورهای زیادی با اجرای بهینه سازی های مختلف همچنان از آن استفاده می کنند. این جنگنده 14.45 متری دارای دهانه بال 8.13 متر، جرم خالی حدود 4350 کیلوگرم و توانایی حمل 3175 کیلوگرم محموله جنگی دارد.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
پرواز جنگنده آذرخش

طرح ساخت هواپیمای مذکور به تعداد 30 فروند در دستور کار نهاجا قرار گرفت و در ابتدای کار سه فروند از هواپیماهای سانحه دیده و خارج از رده به عنوان نمونه های تحقیقاتی طی چند سال و بدون کمک متخصصان خارجی بازسازی کامل شده و به ناوگان هوایی ارتش ملحق شدند. اولین هواپیمای بازسازی شده توسط نهاجا در بهار 1367 پرواز کرده است.

با کسب تجربیات فراوان از این طریق، عملیات ساخت دو فروند از 30 فروند آذرخش مد نظر در نیمه اول سال 1373 شروع گردید که اولین فروند آن در مهر ماه سال 1376 و در جریان رزمایش بزرگ ضربت ذوالفقار معرفی شد و دومین فروند آن در بهمن ماه سال 1379 پروازهای آزمایشی خود را آغاز کرد.

در مشخصات اعلام شده از این جنگنده مواردی همچون سقف پرواز حدود 17هزار متر و سرعت 1.7 برابر سرعت صوت به چشم می خورد. این هواپیما مانند اف-5ئی دارای 2 جایگاه حمل سلاح زیر هر بال، یک جایگاه در نوک هر بال و یک جایگاه نیز زیر بدنه و 2 توپ تک لوله 20 میلیمتری در دماغه است.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
ساخت اولین فروند آذرخش

به گزارش مشرق، فروند اول طی سال های 1380 و 1381 بهینه سازی شد و فروند دوم نیز از سال 1382 به بعد پس از انجام پروازهای آزمایشی موفق در خط پرواز قرار گرفت. این هواپیما بعداً به عنوان هواپیمای همراه در آزمایش های پروازی هواپیمای صاعقه در مجمتع اوج مورد بهره داری قرار گرفت.

با توجه به تقسیم وظایف بین نیروهای مسلح، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح مأمور تولید انبوه شد. واگذاری ادامه کار پروژه آذرخش به شرکت هواپیما سازی ایران (هسا) از مجموعه سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح از سال 1382 شروع و پس از انجام هماهنگی های به عمل آمده سازه یک فروند هواپیما در مورخه 19/5/85 به هسا تحویل گردید.

طبق توافق به عمل آمده به منظور انتقال دانش کار به هسا فروند اول توسط متخصصین نهاجا در محل آن صنعت تکمیل و آماده پرواز گردید، فروند دوم نیز با همکاری مشترک متخصصین هسا و نهاجا ساخته شد و قرار بوده فروندهای بعدی مستقلاً توسط هسا مونتاژ و آماده گردد. بر اساس مصاحبه فرمانده مجمتع اوج نیروی هوایی ارتش، آذرخش های تولیدی در حال استفاده عملیاتی بوده و امروزه جنگنده صاعقه جایگزین آن در خط تولید شده است.
 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
اجزاء سازه و بدنه مربوط به تولید انبوه هواپیمای جنگنده در ایران

بر اساس اطلاعات فوق که توسط نیروی هوایی ارتش منتشر شده است روند پروژه آذرخش را می توان اینگونه تقسیم بندی کرد:

هفت سال اول یعنی بین 1366 تا 1373 کسب علوم و فناوری های لازم برای ساخت با بازسازی سه فروند هواپیمای سانحه دیده، حدود سه سال و نیم بعد برای ساخت اولین نمونه بومی و سه سال بعد هم ساخت نمونه دوم.

آنچه مشهود است پس از گذشت چهار سال، اولین هواپیمای ساخته شده مورد بهسازی قرار گرفته و هواپیمای دوم نیز بالغ بر 3 سال در حال آزمایش بوده همانطور که مراحل مقدماتی این پروژه با بازسازی هواپیماهای آسیب دیده و آزمایش آنها طی هفت سال به انجام رسیده است.

 10 نکته پیرامون صاعقه-2
بخشی از خط تولید جنگنده در ایران

هر چند ممکن است این زمان های صرف شده برای رسیدن به محصولی که دست کم دو دهه پیش در دنیا ساخته شده بود، کمی زیاد به نظر می رسد اما باید در نظر داشته باشیم که پیش از آن، مطلقاً هیچ گونه تجربه ای در زمینه طراحی و ساخت هواپیمای جنگی که در سرعت های مافوق صوت پرواز می کند در کشور وجود نداشته و حتی هواپیماهای ساخته شده در کشور نیز در این سال ها محدود به نمونه های آموزشی کم سرعت با موتور ملخی بوده است.

بنابراین نهاجا در این دوره در لبه فناوری های کشور حرکت می کرده و گامی جهشی را برداشته است.

همچنین هر چند پروژه مذکور احتمالاً در ابتدا تنها به ساخت سازه، بدنه و برخی زیرسامانه های مکانیکی و هیدرولیکی محدود می شده اما باید در نظر داشت ساخت یک سازه هوایی برای پرواز در ارتفاعات و سرعت ها و تحمل شرایط پروازی پر از شتاب های ناشی از مانورها آن هم برای چندین هزار ساعت پرواز با ساخت سازه و بدنه موشکی که با کمتر از یک ساعت پرواز به هدف خود می رسد بسیار متفاوت بوده و به معنی واقعی کلمه پیچیدگی های بسیار زیادی دارد.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
بدنه و سازه جنگنده ساخته شده در ایران

از اینرو نه تنها زمان به نسبت طولانی صرف شده قابل دفاع بوده بلکه در رشد فناوری های بومی نیز سهمی شایسته داشته است.

ذکر این نکته خالی از لطف نیست که رژیم صهیونیستی برای ساخت اولین هواپیمای جنگنده خود یعنی «نِشِر» از روی میراژ5 فرانسوی، راه ساده‌تری را پیمود و آن هم دزدی تمامی اطلاعات طراحی و ساخت آن به وسیله جاسوسانش بود!

وقتی توان ایرانی به صاعقه رسید

پس از راه افتادن پروژه آذرخش طرح هایی برای بهسازی عملکرد آن در دستور کار قرار گرفت که در سال 1380 به طرح جنگنده صاعقه منجر شد و از این رو در ابتدا توسط فرماندهان نهاجا به نام صاعقه-80 معرفی می شد.

صاعقه بر اساس نمونه تک نفره جنگنده اف-5 یا آذرخش توسعه یافته و تفاوت ظاهری بارز آن در بهره مندی از 2 سکان عمودی زاویه دار به بیرون بود. این هواپیما در بهمن 82 اولین پرواز خود را انجام داده و پس از چند ماه آزمایش در تیرماه 1383 در جریان بازدید فرمانده معظم کل قوا از پایگاه شکاری همدان به طور رسمی به یگان های پروازی نیروی هوایی ارتش ملحق شد.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
اولین فروند جنگنده صاعقه

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
تحویل اولین فروند صاعقه با حضور فرمانده معظم کل قوا

اولین فروند صاعقه به جز سکان عمودی دوگانه تفاوت هایی در زیر دماغه و ورودی هوای موتور نیز با نسل قبلی خود داشت. هر چند دو تفاوت اخیر بعدها در نمونه های بعدی دیده نشد و حتی اولین فروند صاعقه نیز با بازسازی مجدد دماغه و ورودی هوای موتور به شکل استاندارد هواپیماهای هم سلف خود (اف-5 و آذرخش) در آمد اما وجه تمایز اصلی یعنی بهره مندی از 2 سکان عمودی با کمی تفاوت در نحوه اتصال سکان به بدنه در سایر نمونه ها حفظ شد.

از مشخصات عملکردی نمونه های اولیه صاعقه مواردی همچون سقف پرواز حدود 16هزار متر، سرعت بیشینه 1.6 برابر سرعت صوت و بیشینه جرم برخاست 9060 کیلوگرم در نمایشگاه های نیروی هوایی ارتش اعلام شده است. وضعیت جایگاه حمل جنگ افزار و توپ های هواپیمای صاعقه نیز مانند آذرخش و اف-5 است.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
پرواز جنگنده های صاعقه

همچنین در اولین فروندهای ساخته شده از صاعقه، ریل پرتاب موشک در نوک بال دیده نمی شد که در آخرین فروندهای تولیدی این ریل پرتاب قرار داده شده و مشاهده می شود. امروز این طرح به عنوان یک برنامه مصوب در ستاد کل نیروهای مسلح بین نهاجا و وزارت دفاع در حال پیگیری بوده و با انتخاب صاعقه به عنوان بستر توسعه طرح های جدید این برنامه به پیشرفت خود ادامه می دهد که صاعقه-2 را می توان آخرین محصول این برنامه دانست.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
5 فروند از جنگنده های صاعقه

بهسازی های مختلفی در جریان توسعه برنامه صاعقه صورت پذیرفته و رفته رفته بخش های مختلفی از این جنگنده به طور کامل بومی سازی شده است.

ریشه این برنامه ها به بهسازی های جنگنده اف-5 در نهاجا باز می گردد که به طور خلاصه شامل تجهیز به لوله سوختگیری هوایی (هم برای نمونه تکنفره و هم دو نفره) که در رزمایش ها با پرواز این جنگنده در برد 700 کیلومتری آزموده شده، افزودن سلاح های جدید هوا به سطح مانند بمب و موشک های هدایت لیزری ستار و موشک های هوا به هوای R-60 و PL-7، ساخت انواع قطعات و بخش های بدنه و موتور و ارابه فرود و ساخت شبیه ساز پروازی این هواپیما در زمره دستاوردهای نهاجا از کار مداوم برای به روزرسانی این جنگنده کوچک و چابک بوده است.

این بهسازی ها بر روی انواع مشتق شده از جنگنده اف-5 یعنی آذرخش و صاعقه نیز قابل اجرا است خصوصاً بر امکان ایجاد توان سوختگیری هوایی در جنگنده صاعقه توسط فرماندهان نهاجا صحه گذاشته شده است.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
هواپیمای اف-5ئی ایرانی مجهز شده به لوله سوختگیری هوایی

اما این بهسازی ها در زمینه سامانه های مخابراتی و راداری نیز اجرا شده که به عنوان مثال می توان به پروژه ای به نام "افق" اشاره نمود که روی رادار APQ-159 جنگنده F-5E به اجرا در آمده و برد کشف هدف هوابرد آن را از 32 به 64 کیلومتر و برد ردگیری آن را از 16 به 40 کیلومتر افزایش داده است.

از دیگر دستاوردهای اعلام شده این پروژه می شود به ایجاد توانایی ردگیری زاویه ای تا 90 درجه با توان بیشتر در تفکیک هدف های چندگانه پرواز کننده نزدیک هم اشاره نمود.

بنا بر اطلاعات منتشر شده از پروژه افق، رادار APQ-159 قبلاً توانایی ردگیری زاویه ای نداشته و می توانست فقط اهداف رو به روی خود را ردگیری کند اما با اجرای این پروژه توانایی جدید هدایت موشک های هوا به هوا راداری نیز برای F-5E فراهم شد.

لازم به ذکر است پروژه افق قبل از سال 1376 و در روزگاری که خبر چندانی از زیرسامانه های پیشرفته دیجیتال در تجهیزات دفاعی نبود به انجام رسیده است. با در نظر گرفتن این سوابق، مروری بر دستاوردهای جدید در جنگنده صاعقه-2 و بررسی میزان تغییرات آن نسبت به نسل های قبلی خالی از لطف نخواهد بود:

نگاهی به اهمیت و ویژگی های جنگنده 2 نفره

همانطور که تشریح شد نمونه 2 نفره از هواپیماهای رزمی تک نفره برای اجرای مأموریت مهم آموزش نهایی خلبانان به کار می رود. اما به جز مأموریت آموزشی برخی مأموریت های رزمی مانند عملیات رهگیری و ضربتی نیز با استفاده از هواپیماهای 2 نفره بهتر به انجام می رسد.

به گزارش مشرق، در این شرایط از نفر دوم برای کمک به اجرای بهتر مأموریت در زمینه هدفیابی و هماهنگی های پروازی استفاده می شود. صاعقه-2 نیز با توانمندی های کامل رزمی علاوه بر مأموریت های آموزشی پیشرفته همانند سلف خود یعنی نمونه 2 نفره F-5F قابلیت اجرای مأموریت های مختلف رزمی را خواهد  داشت.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
جنگنده 2 نفره صاعقه-2

برخورداری از 2 سکان عمودی

نتایج پژوهش های گسترده تجربی توسط محققان دانشگاهی که پیش از سال 1383 به انجام رسیده و منتشر شده نشان می دهد استفاده از 2 سکان عمودی با زاویه انحراف مشابه نمونه به کار رفته در صاعقه در زاویه حمله بالا در سرعت های مادون صوت سبب افزایش محسوس پایداری سمتی هواپیما شده که در مأموریت هایی که نیاز به پرواز در سرعت های پائین دارد مفید خواهد بود.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
صاعقه-2 (تصویر بالا) و اف-5اف (تصویر پائین)

آزمایش های تونل باد انجام شده نشان می دهد دم عمودی دوگانه تأثیر به سزایی در افزایش ممان گردشی هواپیما نیز دارد که در اجرای بهتر مانورهای پروازی مؤثر است.

لازم به ذکر است تمایل به افزایش پایداری جنگنده اف-5 از طریق افزودن به سطح دم عمودی آن در بهسازی های اجرا شده روی این جنگنده توسط صنایع هوایی رژیم صهیونیستی نیز دنبال شده که با اضافه کردن یک سطح مثلی به جلوی سکان عمودی تکی جنگنده اف-5 به انجام رسیده است اما این کار برخی از مشکلات را حل نشده باقی می گذارد.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
نمونه مقیاس کوچک صاعقه آزمایش شده در تونل باد مافوق صوت

دم عمودی تکی در زاویه حمله بالا با قرارگیری در جریان هوای جدا شده از بدنه دچار افت کارایی می شود که با بهره گیری از دم عمودی دوگانه این مشکل حل می گردد.

همچنین آزمایش های تونل باد نشان می دهد ضریب پسا (نیروی مقاوم هوا) برای دم دوگانه با زاویه انحراف بالا، در تمامی زوایای حمله از سکان عمودی تکی کمتر و ضریب برآی آن در زوایای حمله متوسط بیشتر و در زوایای پائین کمتر از سکان تکی است. بنا بر این در مجموع استفاده از سکان عمودی دوگانه در اکثریت حالات به کارایی هواپیما می افزاید.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
صاعقه-2

دیگر مزیت استفاده از سکان عمودی 2 گانه با انحراف به بیرون که شکلی مشابه حرف V ایجاد می کند در مقایسه با گونه تکی کاهش بازتاب راداری جنگنده است. این امر به یکی از نکات مرسوم در طراحی هواپیماهای پنهانکار راداری تبدیل شده که مزیت ضمنی استفاده از این طرح برای صاعقه نیز محسوب می شود.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
ساخت صاعقه-2

* ساخت بدنه

تجربه گرانقیمت بازسازی تعداد زیادی هواپیمای اف-5 آسیب دیده که در بخش های مختلفی از بدنه شامل دماغه، بال ها، سکان های افقی و عمودی و پوشش موتور آسیب دیده بودند پایه شکل گیری توانایی عملی در ساخت اجزاء سازه و بدنه هواپیماهای آذرخش و صاعقه گردید.

آزمودن شکل جدید ورودی هوای موتور و دماغه صاعقه در اولین فروند نیز از تجارب متخصصان کشورمان در زمینه شکل ظاهری به شمار می رود. در نهایت نیز رسیدن به شکل نهایی اتصال سکان عمودی دوگانه صاعقه به فضای بالای موتور و اصلاح بخش پشتی بدنه (در محل سکان عمودی تکی در آذرخش) نیز توسط متخصصان داخلی صورت گرفته و هم اکنون شکل استانداردی برای بدنه هواپیمای صاعقه پدید آمده است.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
ساخت و مونتاژ جنگنده

ساخت بدنه ای که توانایی پرواز در سرعت مافوق صوت در حدود 1.6 تا 1.7 برابر سرعت صوت در ارتفاع بالا (معادل حدود 475 تا 505 متر بر ثانیه یا 1710 تا 1820 کیلومتر بر ساعت) و اجرای مانورهای پروازی یک هواپیمای جنگنده را برای چند هزار ساعت پرواز داشته باشد برای کشوری که قبل از آن هیچ نوع هواپیمای جنگی را تولید نکرده از نظر کارشناسان فنی که به عمق دشواری های چنین امری واقف هستند به خودی خود دستاورد بزرگ و بسیار ارزشمندی برای اولین گام محسوب می شود.

این توانایی، پایه ای برای طراحی و ساخت بدنه های جدید برای طرح های آتی شده است. جایگاه های حمل جنگ افزار صاعقه-2 مانند نسل های قبلی بوده و همانند اف-5اف از یک توپ تک لوله 20 میلیمتری در دماغه بهره می برد.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
ساخت صاعقه-2

متخصصان کشورمان برای کوتاه کردن راه طراحی‌ها و بهسازی های آتی، کارهای پژوهشی سنگین و ارزشمندی بر اساس تحلیل های تئوری، شبیه‌سازی‌های رایانه ای و آزمایش های پروازی مختلف برای تعیین دقیق نیروهای وارده به بخش های مختلف سازه و بدنه هواپیماها خصوصاً اف-5 و نمونه های مشتق شده از آن انجام داده اند که ابزارهای تحلیلی مناسبی برای توسعه سریعتر در آینده ایجاد نموده است.

* سازه

بخش مهم دیگری که در هواپیماهای آذرخش و صاعقه به طور کاملاً بومی تولید می شود تمام اجزاء سازه ای این هواپیما است. سازه هواپیما در طول دوران پرواز چند هزار ساعته آن وظیفه تحمل تمام بارهای ناشی از پرواز در شتاب های چند برابر شتاب جاذبه زمین و بارهای ناشی از حمل محموله را بر عهده دارد.

تمامی اجزائی که در داخل هواپیما جانمایی می شوند از مخازن سوخت تا سامانه های الکتریکی و هیدرولیکی و موتورهایی که نیروی عظیم برای به پیش راندن جنگنده را تولید می کنند نیز به این سازه متصل هستند.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
بازدید فرمانده نیروی هوایی عمان از خط تولید جنگنده در مجمتع اوج

اولین تصاویر از خط تولید سازه و بدنه جنگنده های ایرانی در جریان بازدید فرمانده نیروی هوایی عمان از مجمتع اوج نهاجا منتشر شد که نشان دهنده ساخت کامل این بخش ها در داخل کشور بود. ابراز تعجب این فرمانده خارجی که کشورش از جنگنده های پیشرفته آمریکایی استفاده می کند از سطح توانایی متخصصان ایرانی، گواه دیگری بر روند رو به رشد توانایی های جهادگران کشورمان بود. کمی بعد در رسانه ملی نیز تصاویر دیگری از خط تولید جنگنده آذرخش و صاعقه منتشر و ابعاد بیشتری از این توانایی بومی آشکار گردید.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
بال تولید شده برای جنگنده در مجتمع اوج

سازه هواپیما که از صدها قطعه متصل به هم شکل گرفته از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است. حتی وجود ترک های کوچک نیز در این بخش ها منجر به سانحه می گردد همانطور که چند سال پیش ترک ایجاد شده در مراحل تولید در تیر کنار کابین خلبان در جنگنده اف-15 آمریکایی منجر به دو نیم شدن بدنه و سقوط آن گردید.

امروزه سازه و بدنه های ساخت ایران با تمام توان در حال پرواز در یگان های عملیاتی بوده و پایه مهم دیگری برای توسعه طرح های جدید گشته اند. جسارت ساخت یک سازه کامل برای هواپیمای رزمی مافوق صوت در داخل کشور، خود وامدار بازسازی های اجرا شده روی هواپیماهای قبلی بوده است.

* ارابه فرود

یکی از مهمترین اجزاء یک جنگنده ارابه فرود آن است و ارابه های فرود چه در جنگنده ها و چه در هواپيماهای مسافربری از اهميت بالای برخوردارند به طوری که در صورت وجود کوچکترین مشکل و نقصی در ارابه فرود هواپيما امکان نشست یا برخاست آن هواپيما وجود ندارد.

از طرفی در جریان فرود جنگنده علاوه بر وزن آن نیروی ناشی از ضربه فرود نیز باید توسط این بخش تحمل شود. حتی برای ایجاد ضریب اطمینان از تحمل بارهای ضربه ای تولیدی در شرایط فرود اضطراری، ارابه فرود باید تحمل نیروهای بسیار بیشتر از حالت عادی را داشته باشد.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
ارابه فرود اصلی (تصویر راست) و ارابه فرود دماغه (تصویر چپ) جنگنده صاعقه

به علاوه، پیچیدگی طراحی و جانمایی این زیرسامانه سبب شده تا امکان تغییر آن در طول دوره عمر هواپیما امری بسیار دشوار باشد و از این رو در طراحی ها معمولاً ارابه فرود را طوری طراحی نموده و می سازند تا در جریان بهسازی های بعدی هواپیما که معمولاً با افزایش وزن آن نیز همراه است همچنان ارابه فرود قابل استفاده باشد.

 10 نکته پیرامون صاعقه-2
تصاویر مدلسازی، تحلیل و آزمایش ارابه فرود جنگنده در ایران

به گزارش مشرق، اولین ارابه فرود به طور کامل ساخته شده در داخل برای جنگنده صاعقه در نمایشگاه هوایی کیش در سال 1391 رونمایی شد. تمامی مراحل پیچیده طراحی، شبیه‌سازی‌های تنشی و دینامیکی و آزمایش های عملی مربوط به این تحلیل ها توسط متخصصان داخلی به انجام رسیده است.

این ارابه های فرود که از جاذب های ارتعاشی هوا-روغن بهره می برند تحمل بیشینه وزن برخاست 12 تن را داشته و قابلیت کاهش ارتفاع و جمع شدن روی زمین را نیز همچون نمونه به کار رفته در جنگنده اف-5 دارند. ساخت تایرهای ارابه فرود دماغه و ارابه فرود اصلی جنگنده های مختلف از جمله اف-5 نیز از سال ها پیش در صنعت دفاعی کشور محقق شده بود.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
ارابه های فرود صاعقه-2

در سال جاری نیز خبر ساخت دستگاه آزمایش کامل ارابه فرود جنگنده در صنعت دفاعی کشور به تولید رسیده است که گام مهم دیگری در راستای عمق بخشیدن به توانایی بومی در تولید مطمئن هواپیماهای صاعقه در داخل محسوب می شود. در جریان این آزمایش ها معمولاً ميزان فشار وارد به ارابه فرود، بار حرارتی وارد به تایرها، مقاومت ارابه فرود و ... مورد ارزیابی قرار می گيرد.

دستگاه های بزرگ و حجيمی برای آزمایش تایر و ارابه های فرود جنگنده ها ساخته می شود تا ارابه های فرودی که تازه تولید یا تعمير شده اند، زیر فشاری در حد مشابهی که یک ارابه فرود هنگام نشستن روی باند تحمل می کند قرار گرفته و ميزان تحمل فشار سنجيده شود. در این فرآیند اگر آزمایش موفقيت آميز بود به متخصصان اجازه داده می شود که ارابه فرود را روی جنگنده نصب کنند و در غیر این صورت ارابه فرود برای انجام تعميرات مجدد، به کارگاه های مخصوص ارسال می شود.

* نمایشگرهای پیشرفته

توسعه نمایشگرهای چند منظوره (MFD: Multi-Function Display) که با بهره گیری از فناوری های دیجیتالی داده های پروازی و عملیاتی را برای خلبانان به نمایش می گذارند پیش از این در بالگردهای پیشرفته تیزتک و توفان-2 (نمونه بهسازی و تولید داخل بالگرد رزمی کبرا) مشاهده شد.

در نمونه های مقیاس کامل هواپیمای آموزشی نظامی شفق و جنگنده قاهر اف-313 نیز گونه هایی از این نمایشگرها مورد استفاده قرار گرفته است. اما کابین نمونه های جدید تک نفره و 2 نفره صاعقه نیز بر اساس تصاویر منتشر شده از نمایشگاه دستاوردهای وزارت دفاع در شهریور ماه 93 به نمایشگرهای پیشرفته چند منظوره مجهز شده است.

 10 نکته پیرامون صاعقه-2
کابین ارتقاء یافته جنگنده ایرانی با نمایشگرهای پیشرفته

این نمایشگرهای پیشرفته در 2 دهه اخیر در بیشتر هواگردهای جدید نظامی و غیر نظامی مورد استفاده قرار گرفته است به طوری که در برخی گونه ها اثری از هیچ نمایشگر عقربه ای قدیمی مشاهده نمی شود؛ مفهومی که در کابین جنگنده قاهر و نسل جدید صاعقه نیز مورد توجه قرار گرفته است.

با این سامانه ها و حذف انبوهی از نمایشگرهای عقربه ای، کابین خلبان محیطی نسبتاً خلوت نزدیک به هواپیماهای نسل چهارم پیشرفته بوده که با کاهش بار کاری خلبان به افزایش قابلیت های او در هدایت هواپیما و تمرکز روی مأموریت اصلی کمک می کند.

این نمایشگرهای دیجیتال که اطلاعات لازم در مورد وضعیت وسیله پرنده مانند ارتفاع پروازی، زوایه نسبت به افق، سرعت، میزان سوخت و ... را در اختیار خلبان قرار می دهد یک مزیت بزرگ نسبت به نمایشگرهای عقربه ای (آنالوگ) قدیمی دارد و آن هم بحث کم کردن فشار روانی خلبان است. در کابین های قدیمی خلبان بایستی به صورت همزمان عقربه های مختلفی را کنترل کرده و همزمان به عملیات پروازی و همچنین در صورت لزوم درگیری و اجرای آتش نیز توجه نماید.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
تصویر گرافیکی از چیدمان نمایشگرها در کابین جلوی صاعقه

با استفاده از دو نمایشگر جدید به جای تعدادی از نمایشگرهای عقربه ای قبلی که به صورت پیش فرض، تنها داده های ضروری پرواز را نشان می دهند بار کاری خلبان شدیداً کاهش یافته و کاربر می تواند با یک نگاه سریع و در کمترین زمان ممکن اطلاعات مورد نظر را از کابین خلوت شده خود در اختیار داشته باشد و در صورت لزوم با استفاده از کلیدهای اطراف نمایشگر، اطلاعات سامانه های دیگر  از جمله تصاویر دریافتی از دوربین ها را از رایانه کنترل مأموریت درخواست و مشاهد کند.

مزیت دیگر این نمایشگرها، قابلیت اطمینان بسیار بالاتر آنها نسبت به نسل قدیمی است. کمیت «زمان متوسط بین خرابی» (MTBF: Mean Time Between Failures) برای MFDها ده‌ها برابر بیشتر از نمونه های آنالوگ است بنابراین اولاً تعداد و زمان بررسی های لازم قبل از هر پرواز کاهش یافته و هواگرد در مدت کوتاهی برای پرواز آماده می شود، احتمال بروز خرابی سامانه در حین پرواز بسیار کاهش یافته و زمان مورد نیاز برای تعمیرات آن نیز کمتر می شود.

زیرا تعویض یک MFD با نمونه سالم بسیار کمتر از تعویض چندین نمایشگر عقربه ای زمان می خواهد. به علاوه هرکدام از این نمایشگرهای آنالوگ یا عقربه ای پس از نصب باید جداگانه آزمایش شوند که این هم فرایندی زمانبر است. فرایند تعمیرات نمایشگرهای عقربه ای نیز خود امری زمانبر و حساس است.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
HUD در کابین ارتقاء یافته جنگنده؛ بخش پشت MFDهای نصب شده نیز در تصویر قابل مشاهده است

در نمایشگاه شهریور ماه 93 نمایشگر سربالا (HUD: Head-Up Display) نیز در کابین مربوط به طرح ارتقاء سامانه های اویونیک جنگنده های ایران نیز مشاهده می شد که البته در نمونه رونمایی شده از صاعقه-2 دیده نمی شود.

نمایشگر سربالا برای افزایش کارایی خلبان در مأموریت خصوصاً نبردهای هوا به هوا یا پرواز در ارتفاع پایین بسیار مفید است. به کمک این نمایشگر که رو به روی خلبان نصب شده و اطلاعات مهم پروازی و سامانه های تسلیحاتی را به نمایش می گذارد خلبان در زمانی که باید به بیرون کابین توجه کند نیاز به پائین آوردن سر و تمرکز روی نمایشگرهای داخل کابین ندارد.

* سامانه های مخابراتی جدید

با پیشرفت صنعت الکترونیک و مخابرات کشورمان امروزه انواع جدید، پیشرفته و سبکی از سامانه های مختلف مورد نیاز این زمینه به تولید رسیده است.

انواع رادیوها و بیسیم های هوایی دیجیتالی با رمزکننده های خودکار بهره‌مند از الگوریتم های هوشمند و مقاوم در برابر جمینگ با قابلیت ایجاد خط ارتباطی امن، سامانه تشخیص دوست از دشمن (IFF)، ارتفاع‌سنج راداری هواپایه با احتمال کشف پائین (LPI) و مقاوم در برابر جمینگ، سامانه های ضبط صدای کابین (CVR) و ذخیره داده های پروازی (FDR) از جمله زیرسامانه های مخابراتی و الکترونیکی هستند که توسط وزارت دفاع تولید شده و در محصولات هوایی ایرانی به کار گرفته می شوند.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
رادیوهای هوایی (2 تصویر بالا)، دستگاه ذخیره اطلاعات پرواز (به رنگ نارنجی) ارتفاع سنج راداری (تصاویر پائین)

لازم به ذکر است در هواپیمای صاعقه-2 آنتن های ارتباطی جدیدی نیز در پشت کابین خلبان مشاهده می شود که در نسل های قبلی این هواپیما دیده نمی شود.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
آنتن های افزوده شده به صاعقه-2

* رادار

همانطور که اشاره شد جنگنده اف-5 از نمونه های ساده ای از رادار بهره می برد که با توجه به اهداف طراحی آن جنگنده در نظر گرفته شده بود. اما فناوری های جدید توانمندی های بسیار بالایی به رادارهای هوابرد داده است که قابلیت های آنها را بسیار متفاوت از نسل های قدیمی نموده.

به گزارش مشرق، استفاده از آنتن های مسطح آرایه فازی، پردازشگرهای دیجیتال بسیار سریع، استفاده از الگوریتم های پیشرفته در کشف، ردیابی و رهگیری چندین هدف متنوع در ارتفاعات مختلف خصوصاً نزدیک به سطح زمین و شلیک همزمان به چند هدف از توانمندی رادارهای جدید است.

قابلیت تصویرسازی از سطح و به اشتراک گذاشتن اطلاعات تولیدی رادار یک جنگنده در اختیار گروهی از جنگنده های در حال پرواز با هم نیز از جمله مواردی است که در نمونه های روز دنیا دیده می شود.

امروزه توانمندی کشورمان در عرصه های مختلف راداری به گونه ای تثبیت شده است که برخی کشورها مانند اندونزی که امکان خرید محصولات مورد نیازشان را از تولید کنندگان بزرگ دنیا دارند تمایل به دریافت محصولات ایرانی با انتقال فناوری دارند.

در سال های اخیر چندین نمونه رادار آرایه فازی فعال که پیشرفته ترین نوع رادار محسوب می شود در کشورمان به تولید رسیده. هر چند اختلاف فناوری بین رادارهای زمین پایه و هواپایه بدیهی به شمار می رود اما هدف از یادآوری این دستاوردها وجود پایه های قوی و مقدمات لازم برای تولید رادار هواپایه است.

اجرای انواع بهسازی های سخت افزاری و نرم افزاری توسط متخصصان نهاجا و صنعت دفاعی و بخش های پژوهشی کشور در چند مرحله روی رادارهای هواپایه فعلی موجود روی جنگنده های اف-14، اف-4 و اف-5 که به بازیابی و حتی افزایش چشمگیر قابلیت های عملیاتی آنها منجر شده بُعد دیگری از وجود توانمندی در زمینه این نوع رادارها را تشکیل می دهد.

از طرفی در موشک های مختلف سطح به هوای ایرانی مانند شاهین و شلمچه، 3 گونه از موشک طائر-2، موشک صیاد-2 و 3 و 4 و موشک هوا به هوای فکور-90 انواعی از رادارهای هواپایه کوچک نصب شده که این موارد نیز برگ دیگری از وجود مقدمات و توانمندی برای توسعه رادار هواپایه برای جنگنده ها در ایران است.

اما مهمترین شاهد بر توسعه یافتن چنین سامانه ای در ایران در مصاحبه جانشین فرمانده نیروی هوایی ارتش در ماه های گذشته یافت می شود که گفته شد طراحی نخستین رادار هواپایه در ایران به انجام رسیده است. بنا بر این هر چند وضعیت پیشرفت و مرحله فنی فعلی این رادار مشخصاً اعلام نشده اما می توان اطمینان یافت در جنگنده های تولیدی کشورمان قطعاً در سال های آتی نمونه بومی از رادار هواپایه نصب و عملیاتی خواهد شد.

* موتور

جنگنده اف-5 از 2 موتور توربوجت به نام J-85 محصول شرکت جنرال الکتریک بهره می برد. در سال های پس از انقلاب علاوه بر ایجاد توان تعمیر اساسی (Overhaul) این موتور و چندین نوع موتور توربوجت و توربوفن نظامی و غیرنظامی دیگر مربوط به هواپیماهایی از اف-14 گرفته تا بوئینگ747، بازسازی بخش های آسیب دیده نظیر پره های ثابت و متحرک، محفظه احتراق و محور موتور و ... نیز در صنعت دفاعی کشورمان با موفقیت کامل صورت می گیرد.

این توانمندی های فنی و تعمیراتی همانگونه که در ساخت خود هواپیما پایه ای قابل اتکاء بوده در ایجاد توان تولید موتور جنگنده اف-5 برای هواپیماهای توسعه یافته از آن نیز قابل بهره برداری است.

10 نکته پیرامون صاعقه-2
موتور J-85

شواهدی برای ساخت بومی این موتور جت در اطلاعات منتشر شده از نمایشگاه های دفاعی سال های اخیر به چشم می خورد اما به گفته معاون هماهنگ کننده نهاجا یکی از بخش های اصلی مهم از جنگنده صاعقه که در داخل کشور تولید می شود موتور آن است.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
جانمایی موتور در بدنه صاعقه-2

نمونه موتور به کار رفته در جنگنده اف-5ئی J-85-GE-21 است که حدود 310 کیلوگرم جرم داشته و 5هزار پوند (حدود 22 کیلونیوتن) رانش ایجاد می نماید. این موتور توربوجت دارای قطر بیرونی 66 و طول 297 سانتیمتر بوده و از 9 ردیف کمپرسور و 2 ردیف توربین بهره می برد.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
بخش اصلی موتور J-85

ناگفته پیداست تولید موتور جت که با سرعت چند هزار دور بر دقیقه در دماهای بسیار بالا کار کرده و بر اساس یک سیکل ترمودینامیکی بسیار سریع، مقدار زیادی نیرو تولید می کند دستاورد فنی بسیار مهم و ارزنده ای محسوب می شود حتی اگر نمونه ایرانی بهبودی نسبت به نمونه اصلی پیدا نکرده باشد.

البته موتورهای توربین گاز (جت) زمینی برای کاربردهای صنعت برق نیز در کشور در صنایعی همچون مپنا از سال های گذشته به تولید می رسیده است اما موتورهای جت به کار رونده در هواگردها پیچیدگی بالاتری خصوصاً در زمینه بهینه بودن وزن و قابلیت اطمینان بالاتر دارند.

اطلاع از اینکه علاوه بر صدها دستگاه موتور توربوجت که روی موشک های کروز و پهپادهای ایرانی نصب شده، موتور بومی توربوفن ساخت ایران نیز در نمایشگاه دستاوردهای دفاعی سال 1390 که مورد بازدید فرماندهی معظم کل قوا قرار گرفت به نمایش در آمده بود.

چند نوع موتور جت جدید نظیر طلوع-10 و 12 و موتور بومی J-90 (که ممکن است همان موتور رونمایی شده در سال 90 باشد) نیز در نمایشگاه وزارت دفاع در شهریور 93 مشاهده شد که نشان دهنده عزم صنعت دفاعی کشور برای تولید موتورهای بومی برای رفع نیاز هواگردهای ایرانی است.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
موتورهای طلوع-10 و J-90

* صندلی پرتاب شونده خلبان

در هواپیماهای سرنشین دار تمام تجهیزات مرتبط با ایمنی خلبان از حساسیت بسیار بالایی برخوردار هستند. صندلی پرتاب شونده در هواپیماهای جنگی آخرین امید خلبان برای نجات از شرایط اضطراری محسوب می شود.

امروزه تنها چند سازنده مطرح در دنیا اقدام به ساخت این وسیله مهم می نمایند اما با توجه به شرایط تحریم هیچ کدام اقدام به فروش چنین محصولی برای تولیدات بومی ایران نمی کنند. از این رو برای تکمیل مقدمات لازم جهت تولید انبوه هواپیماهای رزمی در ایران، متخصصان صنعت دفاعی اقدام به طراحی، ساخت، آزمایش و تولید صندلی پرتاب شونده خلبان نموده اند.

به نظر می رسد نمونه ایرانی بر اساس گونه ای از صندلی پرتاب شونده مشهور روسی K-36 طراحی شده باشد که موفقیت های آن در نجات خلبانان جنگنده هایی همچون میگ-29 و سوخو-27 و 30 در چند حادثه در نمایشگاه های هوایی دنیا در 25 سال اخیر بارها در معرض دید همه جهان قرار گرفته است.

ایران به عنوان دارنده جنگنده میگ-29 که بر اساس اطلاعات منتشره تا کنون در کشورمان سانحه ای جدی نداشته به این صندلی پرتاب شونده دسترسی داشته و بر اساس کارهای تعمیراتی صورت گرفته در اورهال میگ-29 که تماماً در داخل کشور انجام می شود آن را به عنوان پایه توسعه صندلی پرتاب شونده بومی قرار داده است.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
صندلی پرتاب شونده ساخت ایران و نصب شده در صاعقه-2

به گزارش مشرق، نمونه ایرانی تا کنون آزمایش های پروازی خود را در هواپیمای بستر آزمایش آرمیتا در ارتفاعات و سرعت های مختلف از نزدیک سطح زمین گرفته تا ارتفاعات و سرعت های بالاتر با موفقیت کامل پشت سر گذاشته است.

در تصاویر منتشر شده از جنگنده بومی صاعقه-2 این هواپیما به صندلی پرتاب شونده ایرانی مجهز شده که نشان دهنده استفاده حداکثری از تجهیزات بومی در توسعه و تولید این هواپیما است.

 
10 نکته پیرامون صاعقه-2
آزمایش صندلی پرتاب شونده ایرانی از هواپیمای بستر آزمایش آرمیتا

علاوه بر موارد ذکر شده زیرسامانه های مختلف و متنوع دیگری نظیر عملگرهای الکتریکی و هیدرولیکی، رایانه های پرواز، سامانه های جنگ الکترونیک و اقلام دیگر از زیرسامانه های مورد نیاز یک هواپیمای رزمی خصوصاً مهمات و جنگ افزارهای لازم در گونه های هوا به سطح و هوا به هوا که در کشورمان توسعه یافته در تولیدات جدید هواپیماهای رزمی ایرانی از جمله صاعقه-2 مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

از این رو می توان این جنگنده را نماد حقیقی عمق بخشی به دستاوردهای داخلی صنعت هوایی و افزایش سطح بومی سازی آن دانست که با مشارکت جمعی متخصصان نیروهای مسلح، صنعت دفاعی و بخش های پژوهشی و دانشگاهی کشور به انجام رسیده است. بنا بر این می توان امیدوارانه در آینده منتظر شنیدن اخبار خوش دیگری در زمینه دستاوردهای جدید در زمینه هواپیماهای جنگنده داخلی بود.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • انتشار یافته: 139
  • در انتظار بررسی: 23
  • غیر قابل انتشار: 24
  • ناشناس ۲۳:۰۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    34 3
    به امید روزی که غرش جنگنده های ساخت ایران لرزه بر جان اعراب وهابی و صهیونیست ها بندازد
  • ۲۳:۰۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    9 4
    یعنی همش راسته؟ خصوصا موتور .
  • ناشناس ۲۳:۰۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    2 0
    مشرق یعنی این هواپیما که جنگنده هم هست.بمب حمل میکنه یا میتونه رهگیری هوایی هم انجام بده؟ مثلا هواپیمای فانتومی که40سال پیش از آمریکا تحویل گرفتیم میتونه در تمام شرایط جوی پرواز کنه و همچنین در شب.آیا صاعقه2 هم در تمام شرایط جوی وشب توانایی انجام ماموریت رو داره؟
  • 232 ۲۳:۱۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    2 8
    چقدر زیاد کی حوصله داره این همه بخونه
  • ۲۳:۱۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    9 1
    خدا قوت
  • ۲۳:۱۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    8 19
    تغیرات پراید مدل 94؟؟؟؟؟
  • حبیب ۲۳:۲۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    7 1
    با سلام واقعا باید یک دست مریزاد به پرسنل خدوم و زحمت کش نیروهای سه گانه ارتش و سپاه پاسداران در زمینه ساخت تجهیزات نظامی و فنی گفت که مایه سربلندی و سرافرازی میهن عزیزمان ایران گردیدند با توجه به این همه فشارهای استکبار جهانی . قدومشان گلباران
  • ناشناس ۲۳:۳۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    6 7
    موقعی که چینی ها با سر کوچکشون با چشم های کورشون اف22میسازند ما چرا نسازیم؟
  • حبیب ۲۳:۳۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    7 1
    با سلام واقعا باید یک دست مریزاد به پرسنل خدوم و زحمت کش نیروهای سه گانه ارتش و سپاه پاسداران در زمینه ساخت تجهیزات نظامی و فنی گفت که مایه سربلندی و سرافرازی میهن عزیزمان ایران گردیدند با توجه به این همه فشارهای استکبار جهانی . قدومشان گلباران
  • 373 ۲۳:۳۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    3 6
    بنظر اگه همین الان هم 100فروند جنگنده نو(تازه ساخته شده)در حد فانتوم ها اف4ها داشته باشیم میتونیم هم نیروی هوایی برتر از اعراب داشته باشیم
  • ناشناس ۲۳:۴۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    7 0
    پرواز اف5 ها رو در پایگاه شکاری دزفول از نزدیک و از روی باند بارها وبارها مشاهده کردیم.خیلی تیز هستند مهمترین ویژگی شون پرواز در ارتفاع پست است. ولی در شب قادر به انجام ماموریت و پرواز نیستند.لقبشون تایگره.واقعا اگه صاعقه2 در حد اف5ها باشه برای شروع و ساخت جنگنده خیلی حرکت بزرگی است.به امیدی ایرانی سربلند
  • ۲۳:۴۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    3 1
    دقیقا درسته ولی حسن اسرائیل اینه که میدونی دشمن بالافطرست ولی این اعراب منافقانه پیش میرند که مقابله با اونها خیلی سخته البته اینها عددی نیستند فقط بازی خراب کن هستند مثل بعضی از بایکنان فوتبال که وظیفه شون خراب کردن بازی حریف توی زمین هست نه چیز دیگه ای.
  • ۲۳:۵۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    0 0
    جدا؟ این بنده خدا اینقدر زحمت کشیده و تحقیق کرده و تمام منابع و مدارک رو جمع آوری کرده ... این هم دستت درد نکنس؟
  • ۲۳:۵۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۷
    0 0
    حالا بینم یعنی پراید همه قطعاتش تو ایران ساخته شده نه .چیزی که مهمه حرکت رو به جلو با سرعت و کسب تجربه از شکستها و بهینه کردن و نواوریهای جدید در مدلهای جدیده.
  • ناشناس ۰۰:۱۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    1 0
    مشرق دمت گرم این اطلاعاتو از کجا پیدا میکنی؟! بد نباشه این همه اطلاعاتو پخش میکنی، مهرمانه نیس حتما دیگه موفق باشین ، از این دست مقالات با رعایت اصول مهرمانگیش بیشتر بزار ما با خوندن این دست مقالات در مورد موفقیت کشور تو تکنولوژیهایه پیچیده هوایی بیشتر به کشورمون افتخار میکنیم یه یا علی و خداقوت به همه تلاش گران عرصه صنعت مظلوم هوایی ایران
  • ۰۰:۲۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    3 0
    عکس آخری بیشتر حال داد.
  • اهوازی ۰۰:۳۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    1 0
    کاش صاعقه 2 هم به رنگ آبی پررنگ بود.خدا رو شکر انشاالله این حلقه هم تکمیل شود.
  • ۰۰:۳۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    1 0
    gooooooooooooooood
  • محمد ۰۰:۳۶ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    داشت گریه ام می گرفت با این سوالت پسر. کشور رنج کشیده ما هم بالاخره میتونه سری تو سرها باشه دیگه.
  • مهدی ۰۰:۴۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    مشرق فوق العاده بود مخصوصا عکساش که همه باورشون بشه سازنده جنگنده هستیم
  • مهدی ص ۰۰:۴۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    گزارش فوق العاده از مراحل ساخت جنگنده ایرانی ممنون مشرق
  • ۰۰:۵۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    1 0
    انشاا... که درست باشه امیدوار شدیم مشکل موتور که رفع بشه انشاا... باقی نیازهای نسل 4.5 و 5 هم حله
  • ابوذر ۰۱:۰۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    3 0
    پس این خبرایی که میگفت موتور ش RD33 تومانسکی/کلیموفه درست نبود !! اگر رانش هواپیما همونه که فبلا بوده ، من نصب دوتا سکان عمودی رو نمیفهمم ! قاعدتا باید در مورد اعلام نسل دوم یه هواپیما قائل به تغییرات بیشتری ازینکه در مورد صاعقه ۲ اعمال شده بود .... این فقط نمونه دونفره همونیه که قبلا بوده . نه بیشتر . البته نمایشگرای کریستال مایعش رو نمیدونم ... به نظرم باید در جهت برداشتن گام بلندتر بعدی تعجیل کرد . نباید تو این ایستگاه خیلی معطل شد . فقط یه نگاه به پاکستان بندازید ....پاکستان ها ...داره fc1 میسازه که یه چیزی تو مایه بلاک ۴۰ f16 است ....انقدر تو این مرحله نمونید بابا ...توکل بر خدا کنید ...
  • افشین تهران ۰۱:۰۶ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    ضمن تشکر از گزارش کامل شما فکر میکنم این اطلاعات بموقع به نظر مخاطبینی رسید که همیشه سعی در تمسخر و کوچک کردن تلاش عزیزان جهادگر ما در عرصه دفاع دارند.امیدوارم جناب کاپیتان که در گزارش قبلی شما میفرمودند که اینها همان اف5 ها هستند که رنگ شده اند کمی به اطلاعات گهربارشان افزوده شده باشد.
  • ۰۱:۰۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    10 3
    قدرت در سر پنجه جوانان بسیجی است .امام خمینی ره
  • افشین تهران ۰۱:۱۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    1 2
    شما فکر میکنی غیر از این باشه؟زمانیکه اولین موشک شهاب البته بصورت سه تایی شلیک شد امریکاییها گفتند ایران از چین خریده و فقط همین سه تا بوده !!!اما بعد دیدن که شهاب 2 و 3 و نمونه های دیگه ای رونمایی شد که تا ناف اسراییل رو هدف قرار میداد پس لااقل بیایید ما خودمون برای خودمون چالش ایجاد نکنیم اونم وقتیکه دشمنان ما از ما بیشتر به اصل مطلب واقفند.
  • پژمان ۰۱:۱۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    5 0
    نیرو هوایی ارتش خیلی مخلصیم.
  • سعید ۰۱:۱۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    3 3
    چینی ها هم عمرا بتونن موتور جت بسازن. فن اوریشو از روسیه می گیرن یا واسشون می سازن. اف 22 هم کار هکرهای چینی بود که تونستن جزئیات طراحی وساخت این هواپیمای نسل 5 رو بدست بیارن. این کارهای که انجام شده با توجه به صفر درصد سابقه ساخت جنگنده یعنی صد درصد موفقیت. شاید تهدیدات پیش رو ومقایسه با اونا یه عده بگن توفیق چندانی نداشته ایم. اما همین کشورهای دوربرمون هنوز هواپیمای شکاری که هیچ ،پهباد که هیچ،هواپیمهای ملخی جنگ جهانی اول رو هم نمی تونن بسازن.چون مصرف کننده هستن. دورود بر خلبانان شجاع وبا ایمان ارتش جمهوری اسلامی.
  • افشین تهران ۰۱:۲۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    مگه شرایط جوی با 40سال پیش فرق کرده؟؟چون هواپیماها و جنگنده ها همیشه در حال سرویس و تعویض و ارتقا هستند و تمام قطعات دارای ساعت کار مشخصی هستند که حتی اگه خراب هم نباشند باید تعویض بشن پس مثل خودرو کهنه و فرسوده نمیشن.ضمنا شما مگه پرواز و گشت زنی جنگنده های 40سال پیش رو ندیدی؟؟مگه کشورهای دیگه مثلا ترکیه از همین اف4 استفاده نمیکنن؟مگه عربستان تا همین یک هفته پیش از اف5 استفاده نمیکرد؟تازه اگهی فروش اف5 هاشو هم داده!یعنی هنوز کارمیکنن که میخواد به کشور دیگه ای بفروشه.پس فقط مرغ همسایه غازه!!!حالا که پرواز صاعقه رو دیدیم دنبال یه بهانه دیگه هستیم اونم با این گزارش مبسوط.
  • مرتضی حیدر رامین رسول ۰۱:۳۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    به عکس شماره 16 از بالا دقت کنین . پرچم مال کجاست ؟سوریه ؟ صاعقه 2 با پرچم سوریه؟ اینو که تازه ساختن تو سوریه چیکار می کنه . سفارش گرفتی بلا ؟؟؟؟؟؟؟؟؟
  • ۰۱:۳۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    مشرق گزارشت محشره ایول داری
  • ۰۱:۵۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 3
    با پراید طاق میزنم
  • ۰۲:۲۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    2 0
    چین موتور هواپیماشو از روسیه وارد می کنه. اف ۲۲ چینی کجا بود؟
  • ۰۲:۳۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    مشقاتو نوشتی؟
  • ۰۲:۳۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    تو این دوره که قورباقه هم ابو عطا میخونه یک بازدید و تفحص راست آزمایی برای شما هم باید ترتیب داد.
  • ۰۲:۳۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    این حق کاملا برای کشور ما محفوظه که در تمامی زمینه ها خصوصا زمینه های دفاعی از کشورهای غربی به هر روش ممکن اطلاعات برداشت کنیم . این حق محفوظه چون کشورهای غربی بیش از 30 ساله که دائما ایران رو به جنگ تهدید می کنن ، سکوهای نفتی و کشتی ها و حتی مردم بی گناه داخل هواپیمای مسافربری را هدف قرار دادند . 8 ساله جنگ نیابتی از طریق صدام ملعون تحمیل کردند ، از آن طرف دنیا آمده اند متر به متر منطقه ، شمال ، جنوب ، شرق و غرب کشور پایگاه زده اند ، دانشمندان کشور خصوصا هسته ای را ترور کردند ، هزاران نفر از مردم بی گناه کشور را به خاک و خون کشیدند و ده ها نفر از مسئولان کشور را هم به شهادت رساندند . تحریم ها و ... هم بماند . کشورهای هم پیمان ما مثل سوریه را هم زیر تاخت و تاز گرفته اند . کلا کاری بر ضد کشور ما نیست که غربی ها و صهیونیست ها نکرده باشند . در این شرایط این حق ماست که به روش ممکن در برابر متجاوز وحشی مقاومت کنیم . به شخصه نمی تونم به چین ایراد بگیرم که چرا مراکزی تاسیس کرده که کار این مراکز برداشت اطلاعات جنگنده و ... از غرب است ، چون چین هم تحت تهدید خاکی و خصوصا آبی است ، البته کشور ما شاید بیشترین تهدید و اقدامات عملی از جانب غرب را متحمل شده و می شود ، ما هم باید علوم نظامی را از غرب برداشت کنیم تا سریع تر به نتیجه برسیم . لازم است که مثلا با چینی ها پیمان نظامی داشته باشیم که چیزی که آن ها بلد نباشند ما بدهیم و چیزی که ما بلد نباشیم آن ها بدهند . مثل ساخت جنگنده مشترک چین و پاکستان . تاریخ نشان می دهد که امپراطوری ها قبل از فروپاشی کامل حرکات دیوانه واری می کنند تا شاید حفظ شوند ، نفس امپراطوری آنگلوصهیونی هم به شماره افتاده و حرکات دیوانه واری مثل مسلح سازی و پشتیبانی کامل از تکفیری های روانی برای نابودی کشورهای مقاومت شاهد هستیم ، قبل از اینکه غرب حرکات دیوانه وار بزرگ تر را انجام دهد باید به سطحی برسیم که کشورمان ده ها و حتی صدها جنگنده و هلیکوپتر بومی که بهترین های دنیا باشد را در اختیار داشته باشد .
  • احمد از خرم آباد ۰۳:۰۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    8 2
    شکر خدا ، چقدر آینده قشنگه ، چقدر حالا هم زیباست ! پرنده های خوش تیپ من ! میدونستم میشه ، اما امام بهمون گفت میشه درود بر خمینی ، برای امام و بچه هاش یه صلوات محمدی بفرستید
  • ۰۳:۲۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    1 0
    بله می شود و می توانیم
  • ۰۳:۲۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    کسانی که اهل مظالعه هستند
  • ۰۳:۳۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    چیه؟ ذهنت توان هضم این اطلاعات رو نداشت؟
  • ۰۴:۳۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 19
    خیلی متاسفم برای برای مشرق با تایید این نظرها . نهایت این نگرشها همان خسرو پرویز امپراطوری پارس هست که اعراب بیابانگرد نابودش کردند.
  • ۰۴:۳۶ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    این چه طور حرف زدنه حزب الله لبنان و شیعیان عراق و لبنان هم از اعراب هستند.
  • ۰۶:۴۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    2 0
    از جنگنده قاهر چه خبر؟
  • محسن ۰۶:۵۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    مرسى مشرق. اطلاع رسانى خوبى داشتى
  • خودم ۰۷:۱۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 14
    یکم انصاف تو رو خدا اصلا مگه میشه؟ این همه تو بوق کردن که سمند خودروی ملیییییی آخرش ما چند سال پیش یکیشو گرفتیم روی بخشی از موتورش نوشته زیمنس آلمانی الانم موجوده... حالا شد هواپیما؟ اصلا میدونید ساخت هواپیما اونم از مدل جنگیش چه تکنولوژی میخواد؟ میدونید چند و چه کمپانی های علمی تولیدی توی آمریکا جمع میشن تا یه هواپیمای مسافربری ساخته بشه چه رسد به جنگیش... واقعا خنده داره... البته هیچ کاری محال نیست و ان شاء الله اگر با وجدان کاری و لغو تحریمات و صداقت و دوری از منافع شخصی کار بشه تا بیست سال آینده شاید بتونیم یه موتور جت بسازیم. ممنون از مشرق.
  • نصیر ۰۷:۲۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    2 0
    موتور این جنگنده مربوط به65 سال پیش هست و اصلا جز موتورهای توربوجت نسل سه و چهار به حساب نمیاد حتی در جنگ جهانی دوم نمونه هایی از این موتورهای جت اولیه ساخته شد اگر ما توانایی ساخت موتوری به این قدیمی و ضعیفی رو نداشته باشیم که فاتحه..!!
  • نصیر ۰۷:۳۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    همین چینی ها محض اطلاع شما 10 برابر ایران مغز و نخبه فقط در امریکا و اروپا دارند و در صنعت فضا هسته ای میکرو الکترونیک بالاتر از روسیه و اتحادیه اروپا دارن تنه به تنه امریکایها می زنن
  • دکتر صدرا ۰۷:۳۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    اگر گلوگاه موتور نباشه میشه به تولید انبوه اون امیدوار بود...انشاالله
  • ۰۷:۵۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    با لذت و افتخار و غرور میخونیم خسته هم نمیشیم
  • ۰۸:۰۶ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    امیدواریم که کارایی اش روز به روز بهتر شود
  • ۰۸:۱۶ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    این ادعاهایی که شما کردید چند دهه قبل که f5 ساخته شد خود سازنده هاش نکردن!!!
  • ۰۸:۲۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    خود باوري ما را به بالاترين شرايط ميرساند
  • علی عابد ۰۸:۲۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    خدا قوت
  • ۰۸:۳۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    باید بریم سمت موتور rd33 نه این موتور
  • ناشناس ۰۸:۳۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    مهندسی معکوس میکردن بهتر بود لاقل خودش یه تکنولوژی به حساب میاد بهتر از اینه که اف 5 رو یه فلپ عمودی بهش اضافه کنن با زاویه 30 درجه کلا همون هواپیماهای آمریکایی 40 سال پیشه با یه سری تغییرات که ما بهش میگیم آپ دیت کردن تو صنعت هوایی این کارا خیلی عادی بحساب میاد ولی باز بهتر از زمان شاهه که یه بال نمیتونستن اورهال کنند دمتون گرم >
  • ۰۸:۳۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    همه عرب ها را نفرمایید (حزب الله و حماس) استثنا
  • ۰۸:۴۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    داره شروع میشه...متظر چیزهای شگفت انگیزی باشید
  • بچه فضایی ۰۸:۴۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    بچه های هوا فضا خداوکیل یه رزمایش اختصاصی اجرا کنید تا ما کیف کنیم دشمن وحشت کنه
  • محسن ۰۸:۵۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    شییییریییییییین . آب نمکککککککککک.
  • ۰۹:۰۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    مثلا خودروسازیهای کره جنوبی یا ژاپن موتور جنگنده می سازن!؟..این چه مقایسه ای هست می کنی....این ها قالپاق خودرو رو دارن وارد می کنن
  • ۰۹:۰۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    با سواد این اف5 تایگر رو 60 سال پیش یه شرکت امریکایی به تنهایی ساخت محض اطلاعاتون الان جنگنده های سبکی مثل این رو 20 کشور در دنیا می سازن
  • ۰۹:۰۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    چرا مسخره میکنی؟ اگه به هیکل باشه گوریل هم سرش بزرگتره هم چشمامش !پس باید دنیا رو بگیره ..
  • آرش ۰۹:۲۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    با سلام دستتان درد نکند مقاله جامع و خوبی بود اما یک ایراد کلی داشت شما ندانسته با یک جهش در تاریخچه صنعت هوایی جمهوری اسلامی ایران در مورد پروژه موفق یا حسین علیه السلام در نیروی هوایی و ساخت هواپیمای بومی آموزشی تذرو و درنا و پرستو و ... اصلا اطلاع رسانی نکرده بودید ساخت هواپیمای آموزشی تذرو Tazarv به اذعان منابع غربی نماد خودباوری و جهش متخصصین ایرانی بسیار قبل تر از پروژه های موفق آذرخش و صاعقه و سیمرغ و شفق و قاهر و ... بوده است امیدوارم مشرق در مورد این پروژه نیز اطلاع رسانی کاملی داشته باشد با تشکر
  • صلواتی ۰۹:۴۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم نهضت جهانی صلوات
  • محسن ۰۹:۴۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 2
    باسلام درود خدا برامام خمینی و شهدا و رزمندگان اسلام که این کشوررا از ذلت به عزت رسانند. چرا قسمت ایمیل برای ارسال گزارش ها کارنمی کند لطف کنید مشکل آنرا برطرف نمایید. باتشکر
  • ۰۹:۵۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    واقعا دست مریزاد گزارشتون فوق العاده بود به امید موفقیت های روز افزون کشور عزیزمان ایران
  • سعید ۱۰:۰۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    خیلی ها منتظر رونمایی از یک جنگنده عجیب و غریب بودند .. (البته مصاحبه های فرماندهان هم در ایجاد این توقع دخیل است ) حرف منم همین حرفای شما بوده و هست ... اینها همه تلاش هایی برای تجربه اندوزی برای رسیدن به جنگنده مناسب و کارا است ولی باید سرمایه گذاری ها را سرعت بدیم چون تا 5 -7 سال دیگه همسایه های ما هم مجهز به نسل 5 میشن چه برسه به امریکا وقتش رسیده مسئولین بعد از به نتیجه رسیدن طرح های مربوط به پدافند هوایی سرمایه ها و انرژی متخصصان را به سمت ساخت هواپیمایی قابل از نسل 4 سوق دهند با تشکر از متخصصان دفاعی کشور
  • MohammaD ۱۰:۱۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    دیگه ازین کامل تر میخواستی؟ نخونی ضرر کردی
  • ۱۰:۳۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    شک نکن که خیلی برتر از اف5 ها هستند. چون به هرحال از فناوری های جدیدتری برخوردارند. الان توی ارتقای راداری اف14 ها توان دید روبه پایین و حمله های زمینی هم اضافه شده. خب پس انتظار ارتقای توانایی های بیشتر از نظر راداری و ... برای ا 5 انتظار بالایی نیست.
  • علیا ۱۰:۳۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    در مورد ساخته های شورهایی مثل پاکستان یا ترکیه نباید نگران شد.چون فناوریشون بومی نیست و تقریبا فقط مونتاژ میکنند. اما در اینکه بلاخره چه با مونتاژ چه با ساخت چه با خرید دارند قوی تر میشند شما درست میگی. درضمن اون موتور j90 احتمالا نمونه ی بومی و البته ارتقا یافته ی موتور j85 خواهد بود. که اگر این موضوع صحت داشته باشه خیلی حرکت خوب و مفیدی هست.
  • شعیب صالحی ۱۰:۴۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    خاک برسر خودرو سازهای ما که اینقدر توی صنعت خودرو لنگ زدن که هرجا کاری هم انجام بدیم با نگاه به ماشین های تولید داخل باور دستاوردامون برامون مشکل می شه
  • ۱۰:۴۶ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    لطفا" این توان مهندسی برجسته !!! رو به جای ساخت طیاره در ساخت خودرو بکار بگیرید دیگه ساخت طیاره جنگی و بمب پیشکش!
  • ۱۰:۵۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    انشالله ی همچین مقاله در مورد قاهر بزاری
  • داداشت ۱۱:۲۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    تو اون عکس که نوشتید " ارابه فرود اصلی (تصویر راست) و ارابه فرود دماغه (تصویر چپ) جنگنده صاعقه" اشتباه کردید. تصویر سمت راست برای ارابه دماغه است و تصویر سمت چپ برای دوتا ارابه فرود عقبی . در ضمن معمولا به ارابه فرود دماغه میگن ارابه فرود اصلی.
  • حسین ۱۲:۰۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    شما جماعت فقط فاز منفی دادنو بلدید!اه!!!!
  • شیعه ۱۲:۰۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    1 0
    مشرق جان من خودم مدتی در شرکت صها کار کرده ام ، پیشرفت های خوبی داشته ایم ولی تحریم خیلی فلج کننده و اثرگذار است. خوب است کمی از سیاست کاری انگلیسی ها و آمریکاییها را هم برخی از مسؤولان و تصمیم گیرندگان کشور ما هم داشته باشند.
  • مهدی ۱۲:۱۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    چینی ها احمقی بیش نیستند موتور جتم نمیتونند بسازند ولی ما میتونیم فرقش اینه که ما تحریمیم اونا نه درضمن مگه گوشیه چینی کپی شده برابر اصلش میشه که حالا اف22 کپیش کارایی داشته باشه ! فقط شکلش شبیه اونه وگرنه طبل تو خالیه اولین کشوری که بتونه اف22 واقعی بسازه اون ما خواهیم بود درفناوری ساخت پهپاد از روسیه وچین جلوتریم وارکیو یی ساختیم که فناوریش با اف22 یکیست
  • مهدی ۱۲:۲۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    عجله نکن درحال ساخته امریکا 15ساله به کمک چند کشور داره اف35 میسازه حالا هم تکمیل نشده
  • رهگذر ۱۲:۲۶ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    پرچم ایرانه که! فقط توازن رنگش به هم خورده. الله قرمز وسط پرچم کاملا مشخصه اگه دقت کنی.
  • مهدی ۱۲:۲۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    3 1
    بله ما نمبتونیم ماشین درست وحسابی بسازیم ولی سالهاست موشک نقطه زن میسازیم چشماتو باز کن عکسارو ببین درضمن چین 40 سال از ما زودتر استارت زده موتورشو داره از روسیه وارد میکنه ما برای جنگنده های نسل 5 ساخت داخلم دراینده اگه بخواهیم موتورم وارد کنیم اشکال نداره کارخانه ساخت پفک نیست که انتظار داری سریع نتیجه بده
  • ۱۲:۲۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    1 0
    مشرق بابت گزارش خوبت ممنون. به امید رسیدن به F18
  • ناشناس ۱۲:۴۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    جناب افشین شرایط جوی فرق کرده یعنی چی؟ما میگیم آیا این هواپیما فناوری ساختش در حدی است که در زمانی که هوا ابری یا مه آلود است پرواز کند؟
  • ۱۳:۰۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    4 0
    چرا خودمون رو گول میزنیم؟ اگر راست می گید هواپیمای مسافربری بسازید
  • مهدی ۱۳:۱۶ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    1 0
    Fc-1 جنگنده ی فوق العاده ای هم نیست و اصلا نمی تونی اون رو با F-16 مقایسه کنی، به بهای تولید با قیمت کم در Main frame اون از مواد کامپوزیتی خیلی کمی استفاده شده و بیشتر آلومینیومی هست. رادار اون Grifo ایتالیایی و موتورش RD-33 روسی هست. تنها چیز فوق العاده این جنگنده قیمت فوق العاده پایین (چیزی بین 15 تا 25 میلیون دلار) در مقایسه با قیمت جنگنده های F-16 (چیزی بین 30 تا 80 میلیون دلار) هست که برای کشورهای با قدرت اقتصادی پایین تر این امکان رو میده که یک جنگنده ی نسل 4 چند منظوره ارزون تری رو در مقایسه با دیگه جنگنده های غربی و روسی داشته باشن . مثلا کشوری مثل بولیوی می تونه با پول پنج عدد F-16 Block 52 شانزده عدد Fc-1 Block 2 ( آخرین مدل این جنگنده که فقط در چین عملیاتی شده و هنوز به پاکستان نداده ) بخره!!! ... مسلما پرواز همزمان 16 جنگنده در آسمان برای عموم تاثیرش خیلی بیشتر از 5 جنگنده هست و در Dog Fight با در نظر گرفتن این بودجه ی ثابت برای درگیری با هر یک F-16 تقریبا 3 تا Fc-1 وجود داره که خلبانش می تونه روی هدفش تمرکز کنه! ... به نظر من چینی ها با فدا کردن مقداری از کیفیت هواپیما به نفع کمیت استرانژی جالبی رو انتخاب کردن؛ ولی از نظر تکنولوژی این دو تا هواپیما قابل مقایسه با هم نیستن.
  • ۱۳:۱۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    بحث خودرو توان ساخت نیست ، بلکه توان مدیریت فناوری و چرخه اقتصادی و رقابت با غول های خورویی دنیاست
  • محمد ۱۳:۲۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    هواپيما به كنار.بيشتر مهارت خلبانان ايراني لرزه بر اندام كشور هاي ديگر ميندازه..
  • ۱۳:۴۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    اعرابش این وسط زیاد بود. بر جان همه وهابی ها. و به نفع همه اعراب مسلمان واقعی مثل حزب الله و رزمندگان مصر و یمن و سوریه و ...
  • ۱۴:۱۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    اعراب وهابی شامل طیف خاصی از عربها می شود...
  • ۱۵:۰۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 0
    آقایون و خانم های با اطلاع! چین 30 سال هست که موتور توربو جت میسازه. الان هم 5-6 سال هست موتورهای قدرتمند توربوفن هم میسازه. از جمله ws-10. میتونید زحمت بکشید و به ویکیپدیا لااقل مراجعه کنید.
  • ۱۵:۰۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    6 1
    تمام این مطالب از نمایشگاههای مومی و اخبار منتشر شده هست. ولی نویسنده انصافا با حوصله تحقیق کرده و همه منابع با ارزش رو جمع آوری کرده.
  • ۱۵:۰۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 8
    اعتماد و اتکا به روس ها اشتباه هست، در اینصورت ملی ترین پروژه هامون هم با وابستگی به کشور های دیگه به شکست منتهی میشه. سکان عقب در سرعت های کم باعث کنترل بهتر هواپیما میشه و انعکاس رادری رو هم کاهش میده.
  • ۱۵:۱۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 10
    من موندم پس باک انعطاف پذیرش کدوم گوری بود(ادعای قبلیتون) ....شر و ور تحویل ما می دی.....پشت جایگاه خلبان ها جون می ده برای ایجاد کوهان (افزایش حجم مخزن سوخت)....پس کو اون محاسبات و نرم افزار های توسعه یافته.....10 سال برای ور رفتن با خود یه کم زیاد نیست(گویا بعضی ها در ارتش و وزارت دفاع از روی روزمرگی (کارمند پیشگی) می رن سرکار)......والا بعضی فاحشه های وطنی وطن دوست تر از بعضی از آقایون هستن.....
  • عباس ۱۶:۰۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    11 2
    از خوشحالی تو پوست خودم نمیگنجم. زنده باد ایران
  • ۱۶:۴۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    ناشناس 15:08 اعتماد به روس ها اشتباه بزرگیه. به همون نسبت اعتماد به غرب هم اشتباهی بزرگ هست. کلا اعتماد به هر کدوم از بلوک بندیهای غرب و شرق اشتباهه. اون دسته از دوستانی که میگن باید روی صاعقه rd33 نصب بشه توجه داشته باشند که این موتور از حجم خیلی بالاتری از موتورj85 برخورداره. تقریبا قطرش دو برابره و طولش هم بیشتره. پس برای هواپیماییی با ابعاد صاعقه بزرگه.
  • امید ج ۱۷:۲۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    3 1
    لطفا خودرو سازای بی لیاقت رو قاطی بچه های نظامی نکن.
  • امید ج ۱۷:۲۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    چین تو نظامی واقعا کشور قدرت مندیه! هواپیمای نسل سومش یکی از بهترینای دنیاست که موتورشم خودشون میسازن.
  • محمدرضا ۱۸:۱۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    2 1
    ایول
  • ناشناس ۱۸:۵۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    مشرق شما میدونی که همیشه اتحادیه عرب و شورای خلیج فارس که اونها خلیج ع ر ب میگویند بیانیه میدهند که جزایر ایرانی مال امارات هستند.در این اتحادیه و شورا سران تمام اعراب حضور دارند دیگه ؟
  • 373 ۱۹:۰۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    مایکل شوماخر با یه پراید هم نمیتونست کاری انجام بده
  • افشین تهران ۲۰:۲۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    2 1
    ما نه .شما .اگه کمی بیشتر جستجو کنید متوجه میشید که این توانایی رو هم صاعقه داره و هم جنگنده 40سال پیش.دوست گرامی کمی اعتماد و کمی خودباوری و کمی هم تشویق برای عزیزان جهادگر لازم و بجاست پس بجای تشویش !تشویق کنید.
  • رضا ۲۰:۳۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    مشرق تو را به جان عمه ات این ها را فیلم کن حوصله خواندین این همه متن را نداریم اصلا فیلم هم فقط صوت در کنار عکس های لازمه باشه
  • صابر22 ۲۰:۴۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    1 1
    موتور جنگنده را فقط 4یا 5کشور در دنیا میتوانندرست کنند ساختن موتور جت کار ساده ای نیست
  • افشین تهران ۲۰:۴۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    چند وقت پیش گزارشی بود که در ان اعلام شد که این پروژه در حال حرکت به جلو هست اما مهمتر اینه که نباید ما توقع داشته باشیم که این جنگنده به این زودیها تولید بشه چرا که در تمام دنیا ساخت یک جنگنده از 7تا 15سال زمان میبره و تازه این در شرایط تحریم نیست.پرده برداری از این پروژه کمی زود بود و باعث شد تا بهانه بدست بعضیها بیفته که از اون برای ریشخند استفاده کنن.اما روزیکه که این دستاورد به تولید برسه قیافه بعضیها تماشایی هست اگه بشه دید!
  • افشین تهران ۲۰:۵۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    جناب خودم.بی مایه بودن خودرو سازها ربطی به بقیه نداره و ضمنا در تمام دنیا یک محصول که تولید میشه از صفر تا صدش در اون کشور نیست مثلا بوئینگ موتور هواپیماهای مسافربریشو از رویزرویس انگلیس میخره یا موتور چند مدل هیوندای ساخت جی ام امریکاست این یک روش معمول هست که ما متاسفانه بخاطر تحریم از اون یا محروم هستیم یا با زحمت انجام میدیم .اما مهم رسیدن به محصول نهایی هست که رسیدیم .شما چرا ناراحتی؟؟؟؟
  • افشین تهران ۲۰:۵۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    چون این دیگه اف5نیست صاعقه هست.
  • افشین تهران ۲۰:۵۶ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    شما نه دوستیت معلومه نه دشمنیت!!!!همچین میگی یه بای عمودی اضافه کردن انگار که کاردستی سال سوم دبستان بوده!!!میشه بگی تفاوت اف20که بر پایه اف 5 هست چی بوده که در صاعقه وجود نداره؟؟؟کمی اگه در مورد اویونیک اف20تحقیق کنی میبینیکه صاعقه بهتره.
  • افشین تهران ۲۱:۰۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    اول باید تاسف خورد بحال خودرو سازان که گند زدن به کل صنعت ایران و بهانه دادن دست دوست گالیور و دوم باید تاسف خورد بحال کسیکه خودش رو ایرانی میدونه اما همیشه چشمش به نصفه خالی لیوان هست!!این توان مهندسی اگه قرار بود با روحیه ای که شما داری پیش بره ما الان فقط بزباش اونم درسطح پایین باید صادر میکردیم یا میساختیم. خدا را شاکریم که هنوز عزیزانی هستند که در گم نامی بیدریغ به ملت و میهن خدمت میکنند.خدا قوت نور چشمان.
  • افشین تهران ۲۱:۱۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    اگه قرار به استفاده از دستاوردی جدید دراین جنگنده باشه حتما این کار انجام میشه و لازم نیست که بشما توضیح بدن.این نمونه تولیدی هم فعلا اموزشی هست .شما که روزمرگی نداری برای وطنت چیکار کردی؟؟پنچری دوچرخه بلدی بگیری؟؟یا فقط تمرین توهین و بدهنی کردی ؟
  • ۲۳:۴۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    یعنی اون رنگ بندی رو به رنگ استتاری ترجیع میدی
  • ۲۳:۴۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    همینه میگویند ایرانیان تنبل هستند و از مطالعه فراری!!!!!!!!
  • ۲۳:۵۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    وای خدای من! "محرمانه"
  • ۲۳:۵۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    خسته نشدی انقدر پرسیدی؟
  • ۲۳:۵۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۸
    0 1
    دم متخصصها گرم
  • علی ۰۰:۰۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
    1 1
    کلمه اعراب اضافیست منم اشتباهی مثبت زدم
  • ۰۱:۱۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
    0 1
    باسواد مگه روسیه که از پیشگامان هوافضا هست صنعت خودرو سازیش عالیه که قیاس شوتی میکنی؟
  • ۰۱:۱۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
    0 1
    عجب! پس با این حساب تکنولوژی موشک های کروز(وی 1) و موشک های بالستیک (وی2) که توسط آلمان نازی در جنگ جهانی دوم ابداع شد هم از رده خارج محسوب میشه؟ مطالعه و منطق هم چیز خوبیه
  • ۰۱:۱۶ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
    0 1
    میزان عزت نفس و خودباوری شما مثال زدنی است!!!
  • ۰۱:۱۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
    0 1
    دوست عزیز این کاری که صورت گرفته یک بازطراحی هست و یک مرحله از مهندسی معکوس بالاتر می باشد و در این مرحله باید اپتدا به دانش فنی ساخت به صورت کامل دست یافت و سپس مواردی را که نیاز باشد بهینه سازی کرد
  • ۰۳:۱۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
    0 1
    سلامتی. تا کور شود هر آنکه نتواند دید.......
  • ۰۳:۱۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
    0 1
    ناشناس اول و ناشناس دوم شماها هم خودتون رو گول نزنید! و آدم باشید و شعور داشته باشید و همه چیز رو با هم قاطی نکنید!.......
  • حسین صادقی ۱۰:۳۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
    0 1
    عالیه اما ای کاش بهتر طراحی میشد.دماغه و ورودی های هوارو میگم.و به جای دوتا مسلسل از یک گاتلینگ استفاده میشد و اینکه چرا هنوز از صفحات انالوگ استفاده میشه؟؟؟
  • احسان ۱۱:۲۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
    0 1
    دیگه با این توضیحات دهن همه اونایی که شک و تردید داشتند بسته می شود
  • محمود ۱۴:۰۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
    0 1
    شرکتهای سایپا و ایران خودرو باید برن بمیرن 40 ساله دارن خودرو تولید میکنن هنوز نتونستن خودکفا بشن . آفرین به بچه های نیرو هوایی با تمام تحریم و فشار تونستن موتور جت بسازن. به امید روزی که بتونن جنگنده ای با امکانات f35 بسازن.
  • ۱۵:۵۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
    0 1
    خودرو سازی دست امثال شماست!
  • ۱۶:۰۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
    0 1
    چین الآن 10 ساله داره توربوجت های جنگنده های خودش رو خودش می سازه توربوفن های WS چینی هم برخلاف میلی غربی ها و امریکایها چهار پنج سال هست به مرحله تولید رسیدن و در همین جنگنده های نسل پنج چینی برای تست نصب شدن که اتفاقا پرواز موفقی هم داشتن... ترکیه در منطقه خودما هم برنامه ساخت موتور بومی جنگنده رو داره مثل ساخت موتور بومی تانک
  • ۱۸:۲۷ - ۱۳۹۳/۱۲/۱۵
    0 1
    امید ج بچه ها نظامی از فضا اومدن مگه نه؟؟؟
  • SIROOS ۱۴:۴۲ - ۱۳۹۳/۱۲/۲۲
    0 1
    بالاخره مانفهمیدیم که موتورجنگنده صاعقهRD33روسیی یاJ85 می باشد توان هرکدام با همدیگر فرق دارد.به نظرمیادموتورRD33خیلی قویتراز موتورJ85باشداگرموتورآردی33باشدقدرت مانورجنگده،وبرد رادار آن خیلی بیشتروتوان درگیریش توی هوا بیشتره،موشک هانیز بردشان بیشتره،ومهمات بیشتری نیز حمل می کند،لطفاًاز نظر توان این دو موتور چقدر باهمدیگر تفاوت دارند
  • محسن ۱۹:۵۱ - ۱۳۹۴/۰۱/۱۱
    0 1
    اگر یه ذره به خودمون اعتماد داشته باشیم و این کلمات منفی مثل نمیشه و نمی توانیم و.......شوت کنیم مریخ اون موقع کارهایی میکنیم کارستون......دکترین دفاعی در حوزه هوایی به این باور رسیده اند همین که این اف 14 ها هنوز پرواز میکنند خودش نشون از چیزا میده.دستشون رو میبوسم........افشین جان یه خورده به اعصابت مسلط باشی بد نیست مگه با کسی دعوا داری..........سوال واسه همه پیش میاد در نحوه ی پاسخگویی تجدید نظر کن ...مرسی
  • عاشق وطن ۱۵:۳۵ - ۱۳۹۴/۰۴/۳۱
    0 1
    من موندم این فرماندهان نیروی هوایی چرا سراغ ساخت اف 14 نمیرن اگه برن فقط کافی دست تو کار بژارن خدا خودش کمکشون میکنه
  • ۲۲:۱۰ - ۱۳۹۴/۰۶/۲۴
    0 1
    اون اف 5 ای و بی هست که رادار نداره و شب نمی تونه پرواز کنه اما اف 5 های ایی و اف ( نمونه های در اختیار ایران چون ایران زمان شاه همه ی اف 5 های ای و بی رو تقریبا فروخت و ایی و اف خرید) دارای رادار و توان پرواز در شب هستند.
  • سعید ۰۱:۴۷ - ۱۳۹۴/۰۷/۰۶
    1 3
    خدایی خلبان های شجاعی داریم سوار اینها میشن
  • ۱۲:۴۰ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۴
    1 1
    به کوری چشم دشمنان جمهوری اسلامی ایران انشا الله شاهد پیشرفت سریع صنایع دفاعی کشورمان بشيم که هستیم تاکوردلان ونااهلان باديدن این تجهیزات بهت زده بشن ودرمقابل اقتدار ایران به تعظیم بیایند.ماهمه سرباز توایم خامنه ای/گوش به فرمان توایم خامنه ای. مسعود سلطانیان. ایلام
  • ۲۲:۱۸ - ۱۳۹۴/۰۸/۰۱
    0 1
    دقیقا از جان گذشته و شجاع
  • ناشناس ۱۹:۳۹ - ۱۳۹۴/۰۸/۲۰
    0 1
    به امید رسیدن به اف35 و اف22 . یابهتر بگم به امید ورود به خدمت قاهر 313 که نسل 5 هست و قابلیّت مقابله موثّر با اف 35 و اف22 سوخو t-50 .
  • امیر ۱۰:۵۰ - ۱۳۹۴/۱۰/۳۰
    1 0
    اینو به کسایی میگم که فکر میکنن ایران ضعیف و چلاقه. جنگنده هارو کشور های کمی توانایی ساختنشو دارن پس همین که ما تونستیم حداقل کپی بکنیم خیلی کاره درود بر کشورم و مهندسانشان
  • ایرانی ۰۱:۲۶ - ۱۳۹۵/۰۱/۲۴
    0 0
    دستتان رو می بوسم
  • کاپیتان ۰۲:۲۱ - ۱۳۹۵/۰۳/۱۰
    0 0
    مشرق کاش دوباره از این گزارشا بذاری ببین این مال 93 هست اما چون عالیه و فراتر از یه خبر خبرگذاری هنوز هم بازدید کننده داره
  • ۲۲:۵۰ - ۱۳۹۵/۰۷/۱۲
    2 8
    دم اف5 تغییر میکنه میشه صاعقه
  • زنده باشی ایرانی ۱۶:۳۰ - ۱۳۹۵/۰۷/۱۹
    0 0
    ای مردان مرد ای دلاوران ایران زمین برقرار باشید

این مطالب را از دست ندهید....

فیلم برگزیده

برگزیده ورزشی

برگزیده عکس