به گزارش مشرق، یکی از مشکلات والدین برای نگهداری از فرزندان، ترس کودکان از پزشک، مطب و حتی آوردن اسمشان است. در اینجا به برسی علل این ترس کودکانه و توصیه‌هایی برای آشتی دادن کودکان با دکتر و دارو می‌پردازیم.
چرا بچه‌ها از دکتر و دارو می‌ترسند؟
دکتر رفتن و دارو خوردن حتی برای بزرگسالان هم یک تجربه تلخ و نامطبوع است چه برسد به بچه‌ها. در شرایطی که کودک مریض است و باید دارو بخورد والدین بدجوری به دردسر می‌افتند که داروهایش را به مقدار کافی و به موقع به او بخورانند. ناراحتی و مشکلات مریض شدن بچه یک طرف دردسرهای دارو دادن و معاینه توسط پزشک هم طرف دیگر. دكتر منصور بهرامي، روان‌شناس و عضو ارشد انجمن بين‌المللي تحليل رفتار متقابل، درباره دلایل ترس بچه‌ها از دکتر و دارو و راه‌حل‌های این مشکل می‌گوید.
كودك را از آمپول و پزشك نترسانيد
وقتي درباره دارو خوردن كودكان صبحت مي‌كنيم بايد سن كودك را در نظر بگیریم. اصولا کودکان نسبت به چيزي كه به آن عادت ندارند و جزو برنامه‌هایشان نیست، مقاومت نشان مي‌دهند. آنها واکنش‌های تندی هنگام تزریقات و خوردن داروها اعم شربت، قرص و قطره از خود نشان می‌دهند. گاهی اوقات دلیل دارو نخوردن کودکان، تهدیدهای والدین و ترساندن او از پزشک و آمپول است؛ مثلا جملاتی مانند «اگر اين كار را انجام دهي مي‌بريمت پيش دكتر تا بهت آمپول بزنه» نتایج سويي دارد.
اين نوع رفتارها باعث واكنش منفی از سوي بچه‌ها مي‌شود. به هر حال دارو خوشمزه نيست و حتی اگر هم خوشمزه باشد چون كودك اين مزه را حس نكرده، نسبت به آن احساس خوشايندي ندارد و واكنش نشان مي‌دهد. به‌خصوص اگر دارو تلخ باشد اين واكنش‌ها شديدتر مي‌شود. زماني كه كودك دارو مي‌خورد بايد ديد در چه شرايطي است. به احتمال زیاد، بيمار است که نياز به خوردن دارو پیدا کرده است. هر فرد بزرگسالی هم كه بيمار باشد، بيقرار می‌شود و اين بيقراري روي روح و روان او تاثير مي‌گذارد.
معمولا كسي كه بيمار است بي‌اشتها می‌شود و علاقه‌اي به دارو، غذا يا نوشيدني ندارد. چه برسد به اینکه کودک هم باشد. در اين شرايط قرار است کودک يك ماده تلخي مانند قرص یا شربت هم بخورد، طبیعی است که واکنش منفی از خود نشان دهد.
چگونه با كودك رفتار كنيم؟
برای اینکه ترس کودک از پزشک، آمپول و دارو بریزد و یا اصلا دچار این ترس نشود، باید در رفتار و گفتار خود با او در مورد موضوع‌های مختلف دقت زیادی داشته باشید و البته بعضی ملاحظات را هم در نظر بگیرید:
فضای مطب بايد طوري باشد كه كودك از آن محیط كه تعداد زيادي مريض آنجا نشسته، وحشت نكند.
مطب بعضی از متخصص‌های اطفال، فضایی کودکانه، صمیمی و شاد دارد و حتی برای بچه‌ها اسباب‌بازی هم در نظر گرفته شده است. به علاوه اینکه ارتباط دوستانه و صحیحی با کودک برقرار می‌کنند. متخصص اطفال باید این موضوع را در نظر بگیرد که با یک کودک طرف است نه یک بزرگسال.
هرگز دارو را به زور به كودك ندهيد. قرار دادن دارو به زور در دهان كودك باعث مي‌شود او از خوردن دارو امتناع كند و ممكن است در آينده واكنش‌هاي تندتری نشان دهد.
رفتار تند پزشک با کودک روي او تاثير مي‌گذارد و باعث مي‌شود او نسبت به خوردن دارو واكنش نشان دهد.
پزشك را به عنوان يك راهنما يا مشاور معرفي كنيد؛ نه اينكه کودک را از پزشك بترسانيد. از پزشک لولو نسازید.
اگر داروی تلخی برای کودک تجویز شد آن را با نام دارو به او نخورانید؛ مثلا اين جملات را به كار نبريد «اگر اذيت كني دوباره پيش دكتر مي‌رويم» يا « بيا دارو بخور، دكتر گفته.» بايد شرايط بازي كردن را، براي كودك ايجاد كنيد؛ مثلا مادر وانمود کند که يك قاشق از دارو را خورده و بعد آن را در اختيار كودك بگذارد، حتي مي‌توانيد يك هديه به عنوان تشويق به كودك بدهيد و زماني كه پدر آمد، نگوييد: «دارو را خورد». بهتر است گفته شود: «شربت خوشمزه را خوب خورد و من هم كمكش كردم و بسيار خوب است. حالا بابا تو هم بيا يك قاشق از اين بخور.» و پدر وانمود کند که او هم یک قاشق از دارو را می خورد.
يكي از شيوه‌هايي كه مي‌توانيد به كودك دارو بدهيد، انحراف ذهن است. انحراف ذهن يعني هنگامي كه او سرگرم بازي است دارو را به دهانش بريزيد. شما بارها ديده‌ايد بچه‌ها زماني كه پمادي روي دستشان مي‌ماليد، واكنش نشان مي‌دهند. بايد اجازه دهيد خودش به آرامي اين كار را انجام دهد. اگر كودكي بتواند ساعت داروي خود را انتخاب كند و بخورد طبيعتا اين مشكلات آسان‌تر مي‌شود.
نکته: در بعضي از مدارس دبستان و مهدكودك‌ها يك ميز يا كمد قرار دارد كه درون آن دارو قرار مي‌دهند که برای بچه‌ها استرس‌آور است.
دارو بايد در زمان لازم به بچه تجويز شود. متاسفانه اكثر مادرها خودشان دارو به كودكان تجويز مي‌كنند. همچنين بعضي از مادرها نسبت به دارو دادن به كودكانشان علاقه خاصي دارند؛ مثلا مي‌گويند: « اين داروي تقويتي براي جلوگيري از سرماخوردگي‌اش مناسب است.»
از جمله مسائلي كه بايد توجه كرد اين است كه كودك بايد پزشك خودش را داشته باشد و پزشك اطفال بايد خودش كودك باشد؛ يعني اگر كودكي را نزد پزشكي برديد كه نوع رفتارش كودكانه نيست و در قالب تشويق و بازي با يك كودك رفتار نمی‌کند بالطبع كودك واكنش نشان مي‌دهد. پزشكي كه متخصص اطفال است، بايد نحوه رفتار با كودك را بداند و از آن برای معاینه و معالجه کودک بهره بگيرد. پزشك‌هايي كه روش‌هاي رفتار با كودكان را مي‌دانند و اجرا مي‌كنند، تعداد مراجعين‌شان بيشتر است و خودشان هم احساس لذت مي‌كنند.
نخوردن دارو، ريشه دركودكي
بعضی از افراد بزرگسال هم نسبت به خوردن دارو واكنش نشان مي‌دهند. مي‌توان گفت تمام اين واكنش‌ها از باورها و تجربياتي كه در دوران كودكي كسب كرده‌اند، نشات مي‌گيرد. اگر والدين در دوران كودكي، به اجبار بچه‌اي را نزد دكتر برده و به زور دارو به او داده باشند، اين فرد از خوردن دارو حتي در بزرگسالي هم امتناع مي‌كند.
از سوي ديگر بعضي از بزرگسالان دارو مصرف نمي‌كنند و به مطب پزشك هم نمي‌روند. اين افراد متاسفانه اعتقادي به دارو و پزشك ندارند. فقط در مراحل حاد بیماری به پزشك مراجعه مي‌كنند. این افراد حتی اگر نزد پزشک هم بروند از او می‌خواهند که حتی‌الامکان دارو ندهد. اين نوع فرهنگ‌ها بايد اصلاح شود و يك رابطه متعادلي بين کودکان، پزشك و افراد بزرگسال برقرار شود.
اگر خود والدین نسبت به دارو، آمپول، دکتر و دندانپزشک ترس و دلهره دارند، باید تلاش کنند که این احساس منفی خود را به فرزندشان منتقل نکنند و در حضور کودک خود واکنش بدی نسبت به این مسائل نشان ندهند. کودک با هوشیاری هر چه تمام‌تر این احساس‌ها را درک می کند و الگو می‌گیرد.
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.ir ارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
چرا بچه‌ها از دکتر و دارو می‌ترسند؟
دکتر رفتن و دارو خوردن حتی برای بزرگسالان هم یک تجربه تلخ و نامطبوع است چه برسد به بچه‌ها. در شرایطی که کودک مریض است و باید دارو بخورد والدین بدجوری به دردسر می‌افتند که داروهایش را به مقدار کافی و به موقع به او بخورانند. ناراحتی و مشکلات مریض شدن بچه یک طرف دردسرهای دارو دادن و معاینه توسط پزشک هم طرف دیگر. دكتر منصور بهرامي، روان‌شناس و عضو ارشد انجمن بين‌المللي تحليل رفتار متقابل، درباره دلایل ترس بچه‌ها از دکتر و دارو و راه‌حل‌های این مشکل می‌گوید.
كودك را از آمپول و پزشك نترسانيد
وقتي درباره دارو خوردن كودكان صبحت مي‌كنيم بايد سن كودك را در نظر بگیریم. اصولا کودکان نسبت به چيزي كه به آن عادت ندارند و جزو برنامه‌هایشان نیست، مقاومت نشان مي‌دهند. آنها واکنش‌های تندی هنگام تزریقات و خوردن داروها اعم شربت، قرص و قطره از خود نشان می‌دهند. گاهی اوقات دلیل دارو نخوردن کودکان، تهدیدهای والدین و ترساندن او از پزشک و آمپول است؛ مثلا جملاتی مانند «اگر اين كار را انجام دهي مي‌بريمت پيش دكتر تا بهت آمپول بزنه» نتایج سويي دارد.
اين نوع رفتارها باعث واكنش منفی از سوي بچه‌ها مي‌شود. به هر حال دارو خوشمزه نيست و حتی اگر هم خوشمزه باشد چون كودك اين مزه را حس نكرده، نسبت به آن احساس خوشايندي ندارد و واكنش نشان مي‌دهد. به‌خصوص اگر دارو تلخ باشد اين واكنش‌ها شديدتر مي‌شود. زماني كه كودك دارو مي‌خورد بايد ديد در چه شرايطي است. به احتمال زیاد، بيمار است که نياز به خوردن دارو پیدا کرده است. هر فرد بزرگسالی هم كه بيمار باشد، بيقرار می‌شود و اين بيقراري روي روح و روان او تاثير مي‌گذارد.
معمولا كسي كه بيمار است بي‌اشتها می‌شود و علاقه‌اي به دارو، غذا يا نوشيدني ندارد. چه برسد به اینکه کودک هم باشد. در اين شرايط قرار است کودک يك ماده تلخي مانند قرص یا شربت هم بخورد، طبیعی است که واکنش منفی از خود نشان دهد.
چگونه با كودك رفتار كنيم؟
برای اینکه ترس کودک از پزشک، آمپول و دارو بریزد و یا اصلا دچار این ترس نشود، باید در رفتار و گفتار خود با او در مورد موضوع‌های مختلف دقت زیادی داشته باشید و البته بعضی ملاحظات را هم در نظر بگیرید:
فضای مطب بايد طوري باشد كه كودك از آن محیط كه تعداد زيادي مريض آنجا نشسته، وحشت نكند.
مطب بعضی از متخصص‌های اطفال، فضایی کودکانه، صمیمی و شاد دارد و حتی برای بچه‌ها اسباب‌بازی هم در نظر گرفته شده است. به علاوه اینکه ارتباط دوستانه و صحیحی با کودک برقرار می‌کنند. متخصص اطفال باید این موضوع را در نظر بگیرد که با یک کودک طرف است نه یک بزرگسال.
هرگز دارو را به زور به كودك ندهيد. قرار دادن دارو به زور در دهان كودك باعث مي‌شود او از خوردن دارو امتناع كند و ممكن است در آينده واكنش‌هاي تندتری نشان دهد.
رفتار تند پزشک با کودک روي او تاثير مي‌گذارد و باعث مي‌شود او نسبت به خوردن دارو واكنش نشان دهد.
پزشك را به عنوان يك راهنما يا مشاور معرفي كنيد؛ نه اينكه کودک را از پزشك بترسانيد. از پزشک لولو نسازید.
اگر داروی تلخی برای کودک تجویز شد آن را با نام دارو به او نخورانید؛ مثلا اين جملات را به كار نبريد «اگر اذيت كني دوباره پيش دكتر مي‌رويم» يا « بيا دارو بخور، دكتر گفته.» بايد شرايط بازي كردن را، براي كودك ايجاد كنيد؛ مثلا مادر وانمود کند که يك قاشق از دارو را خورده و بعد آن را در اختيار كودك بگذارد، حتي مي‌توانيد يك هديه به عنوان تشويق به كودك بدهيد و زماني كه پدر آمد، نگوييد: «دارو را خورد». بهتر است گفته شود: «شربت خوشمزه را خوب خورد و من هم كمكش كردم و بسيار خوب است. حالا بابا تو هم بيا يك قاشق از اين بخور.» و پدر وانمود کند که او هم یک قاشق از دارو را می خورد.
يكي از شيوه‌هايي كه مي‌توانيد به كودك دارو بدهيد، انحراف ذهن است. انحراف ذهن يعني هنگامي كه او سرگرم بازي است دارو را به دهانش بريزيد. شما بارها ديده‌ايد بچه‌ها زماني كه پمادي روي دستشان مي‌ماليد، واكنش نشان مي‌دهند. بايد اجازه دهيد خودش به آرامي اين كار را انجام دهد. اگر كودكي بتواند ساعت داروي خود را انتخاب كند و بخورد طبيعتا اين مشكلات آسان‌تر مي‌شود.
نکته: در بعضي از مدارس دبستان و مهدكودك‌ها يك ميز يا كمد قرار دارد كه درون آن دارو قرار مي‌دهند که برای بچه‌ها استرس‌آور است.
دارو بايد در زمان لازم به بچه تجويز شود. متاسفانه اكثر مادرها خودشان دارو به كودكان تجويز مي‌كنند. همچنين بعضي از مادرها نسبت به دارو دادن به كودكانشان علاقه خاصي دارند؛ مثلا مي‌گويند: « اين داروي تقويتي براي جلوگيري از سرماخوردگي‌اش مناسب است.»
از جمله مسائلي كه بايد توجه كرد اين است كه كودك بايد پزشك خودش را داشته باشد و پزشك اطفال بايد خودش كودك باشد؛ يعني اگر كودكي را نزد پزشكي برديد كه نوع رفتارش كودكانه نيست و در قالب تشويق و بازي با يك كودك رفتار نمی‌کند بالطبع كودك واكنش نشان مي‌دهد. پزشكي كه متخصص اطفال است، بايد نحوه رفتار با كودك را بداند و از آن برای معاینه و معالجه کودک بهره بگيرد. پزشك‌هايي كه روش‌هاي رفتار با كودكان را مي‌دانند و اجرا مي‌كنند، تعداد مراجعين‌شان بيشتر است و خودشان هم احساس لذت مي‌كنند.
نخوردن دارو، ريشه دركودكي
بعضی از افراد بزرگسال هم نسبت به خوردن دارو واكنش نشان مي‌دهند. مي‌توان گفت تمام اين واكنش‌ها از باورها و تجربياتي كه در دوران كودكي كسب كرده‌اند، نشات مي‌گيرد. اگر والدين در دوران كودكي، به اجبار بچه‌اي را نزد دكتر برده و به زور دارو به او داده باشند، اين فرد از خوردن دارو حتي در بزرگسالي هم امتناع مي‌كند.
از سوي ديگر بعضي از بزرگسالان دارو مصرف نمي‌كنند و به مطب پزشك هم نمي‌روند. اين افراد متاسفانه اعتقادي به دارو و پزشك ندارند. فقط در مراحل حاد بیماری به پزشك مراجعه مي‌كنند. این افراد حتی اگر نزد پزشک هم بروند از او می‌خواهند که حتی‌الامکان دارو ندهد. اين نوع فرهنگ‌ها بايد اصلاح شود و يك رابطه متعادلي بين کودکان، پزشك و افراد بزرگسال برقرار شود.
اگر خود والدین نسبت به دارو، آمپول، دکتر و دندانپزشک ترس و دلهره دارند، باید تلاش کنند که این احساس منفی خود را به فرزندشان منتقل نکنند و در حضور کودک خود واکنش بدی نسبت به این مسائل نشان ندهند. کودک با هوشیاری هر چه تمام‌تر این احساس‌ها را درک می کند و الگو می‌گیرد.
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.ir ارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
