گروه فرهنگی مشرق - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نه‌تنها مجری قوانین نظام جمهوری اسلامی در حوزه هنر و فرهنگ است بلکه به‌عنوان یکی از نهادهای سیاستگذار در حوزه امور فرهنگی کشور مطرح است. بررسی ارقام پیشنهادی مربوط به این وزارتخانه حاکی از افزایش یک‌درصدی بودجه این بخش در لایحه بودجه سال آینده است.


1-وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شامل هفت معاونت‌ است که به‌ترتیب عبارتند از: معاونت اداری، مالی و امور استان‌ها، معاونت امور سینمایی و سمعی و بصری (سازمان سینمایی)، معاونت امور فرهنگی، معاونت امور هنری، معاونت برنامه‌ریزی و توسعه، معاونت حقوقی و امور مجلس، معاونت مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی. همچنین این وزارتخانه سازمان‌ها و دفاتری را زیرنظر خود دارد که ردیف بودجه‌ای جداگانه دارند. مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتالی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان حج و زیارت، ستاد عالی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد، پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات از این جمله‌اند. بودجه کل این وزارتخانه همراه با نهادها و سازمان‌های زیرمجموعه در قانون بودجه سال‌جاری بالغ بر 24 هزار و 168 میلیاردریال می‌شود که این رقم با رشد یک‌درصدی به 24هزار و 400 میلیاردریال در لایحه پیشنهادی افزایش یافته است. سهم این بخش از کل مصارف عمومی بودجه نیز از یک‌درصد در قانون بودجه سال 1392 به 1/1 درصد در لایحه، افزایش نشان می‌دهد.

ستاد عالی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد در سال 93 هیچ بودجه ای نخواهد داشت.


2- رقم پیشنهادی بودجه «حوزه ستادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» در لایحه سال آینده با یک‌میلیارد کاهش، از سه‌هزارو660میلیاردریال به سه‌هزارو659میلیاردریال رسیده است. سهم این دستگاه از کل بودجه پیشنهادی این بخش، 15درصد است.

3- بیشترین حجم بودجه پیشنهادی سال 1393 به دو نهاد «شورایعالی حوزه‌های علمیه» و «مرکز خدمات حوزه‌های علمیه» هرکدام با 17درصد اختصاص یافته است. در مجموع، این دو نهاد با هشت‌هزارو310میلیاردریال، 34درصد بودجه فرهنگی را به خود اختصاص می‌دهند که این رقم نسبت به بودجه مصوب سال‌جاری، 6/9 درصد رشد نشان می‌دهد.

4- رقم پیشنهادی مربوط به «حمایت از نشر، کتاب و مطبوعات» با یک‌هزارو500میلیاردریال نسبت به رقم مصوب بودجه سال‌جاری بدون تغییر مانده است. این رقم حدود شش درصد کل اعتبارات بودجه‌ای این بخش را تشکیل می‌دهد. این رقم به‌صورت یارانه‌هایی برای حمایت از صنعت نشر به انتشارات مختلف تعلق می‌گیرد. بخشی از این مبلغ هم از سوی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای خرید کتاب از ناشران هزینه می‌شود.

5- همچنین در لایحه پیشنهادی، 51میلیاردریال برای موسسه پژوهشی فرهنگ، هنر و ارتباطات، 29میلیاردریال برای برگزاری جشنواره فرهنگی و هنری امام رضا (ع) و یک‌هزارمیلیاردریال برای امور سینمایی و نیز تولیدات فاخر در نظر گرفته شده است.

6- «سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی» نهادهایی چون مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، مجمع جهانی اهل بیت، دانشگاه اهل بیت و دانشگاه مذاهب اسلامی را زیر نظر خود دارد. بودجه این سازمان فرهنگی از یک‌هزار و785میلیاردریال با شش‌میلیاردریال افزایش به یک‌هزارو791میلیاردریال در لایحه پیشنهادی رسیده است که هفت‌درصد از کل بودجه پیشنهادی در این بخش را تشکیل می‌دهد.

7- بر اساس ارقام لایحه بودجه سال 1393، «سازمان تبلیغات اسلامی» که سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، هدایت، سازماندهی، پشتیبانی و نظارت بر تبلیغات دینی- مردمی را برعهده دارد با 11درصد افزایش بودجه مواجه شده است. ردیف بودجه‌ای این سازمان از دوهزارو124میلیاردریال در قانون بودجه سال 1392 به دوهزارو350میلیاردریال رشد یافته است که این رقم 10درصد کل بودجه پیشنهادی این بخش را به خود اختصاص می‌دهد.

8- «سازمان اوقاف و امور خیریه» و «سازمان حج و زیارت» به ترتیب از 802 و 29میلیاردریال بودجه پیشنهادی در سال آینده برخوردارند. اعتبار پیشنهادی سازمان اوقاف و امور خیریه نسبت به رقم مصوب بودجه سال‌جاری این سازمان، با 17درصد کاهش مواجه شده است و این رقم حدود سه‌درصد کل اعتبارات پیشنهادی این بخش است. قابل ذکر است اعتبار بودجه‌ای سازمان حج و زیارت 12درصد افزایش نشان می‌دهد.

9- «نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور» با چهاردرصد کاهش بودجه پیشنهادی در لایحه بودجه سال آینده مواجه شده است. ردیف بودجه‌ای این نهاد بر اساس قانون بودجه سال‌جاری 961میلیاردریال است که به 924میلیاردریال در لایحه پیشنهادی کاهش یافته است. «منصور واعظی» دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور معتقد است اعتبار مورد نیاز این نهاد یک‌هزارو300میلیاردریال است. شایان ذکر است این رقم تنها چهاردرصد کل اعتبارات پیشنهادی وزارتخانه را به خود اختصاص می‌دهد.

10- رقم پیشنهادی بودجه «سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی» با 26درصد رشد از 374میلیاردریال در قانون بودجه سال‌جاری به 471میلیاردریال افزایش یافته است که حدود دودرصد کل اعتبار بودجه‌ای این بخش در لایحه است.

11- «سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران» به‌عنوان یک نهاد فرهنگی مستقل از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به تولید و پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی می‌پردازد. بودجه مصوب این دستگاه در سال 1392 معادل 9هزارو479میلیاردریال است که این رقم با دودرصد افزایش به 9هزارو673میلیاردریال در لایحه بودجه سال آینده بالغ می‌شود. نکته قابل‌توجه آن است که اگر رقم بودجه این نهاد (به‌عنوان یک نهاد فرهنگی) را به کل بودجه فرهنگی پیشنهادشده برای سال آینده بیفزاییم، سهم آن از کل بودجه فرهنگی حدود 28درصد است که این سهم نسبت به ارقام مصوب سال‌جاری تغییر چندانی نکرده است. باید توجه داشت تنها نیمی از کل هزینه این سازمان هر سال در قانون بودجه مشخص می‌شود و مابقی از درآمدهای حاصل از تبلیغات بازرگانی، هزینه آبونمان از تمام مشترکان برق، عوارض توسعه صداوسیما از فروش هر دستگاه تلویزیون و دریافت مبالغی از تیم‌های ورزشی مورد نمایش در اوقات خاص و درآمدهای حاصل از انتشارات، نشریات و مجلات تحت‌نظر این سازمان تامین می‌شود.

12- بررسی کلی بودجه پیشنهادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حاکی از آن است که سیاست دولت در حمایت مالی از بخش فرهنگی چندان جدی نیست. بودجه حمایت از نشر کتاب و مطبوعات در لایحه بدون تغییر باقی مانده است و بودجه نهاد کتابخانه‌های عمومی چهاردرصد کاهش نشان می‌دهد. البته نهادهای فرهنگی دیگری وجود دارند که به‌دلیل آنکه زیرنظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیستند از بررسی آنها در یادداشت حاضر خودداری شده است. فرهنگستان علوم ایران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، بنیاد ایران‌شناسی، فرهنگستان هنر و پژوهشکده هنر نهادهای فرهنگی‌ای هستند که زیرنظر نهاد ریاست‌جمهوری فعالیت می‌کنند و در مجال دیگری مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

همچنین برخی از پژوهشکده‌ها و موسساتی که زیرنظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کنند (مانند پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، بنیاد دانشنامه‌نگاری، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی و موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران) نهادهای فرهنگی‌ای محسوب می‌شوند که بودجه پیشنهادی آنها در شماره‌های قبل مورد ارزیابی قرار گرفته است.