گروه فرهنگی مشرق به نقل از فارس، حوزه نشر، خدوم و کم حاشیه استولی در عین این نجابت، حق بزرگی بر گردن جامعه دارد.آنقدر بزرگ که از فرط عظیم بودن، عادی شده و دیده هم نشود. اهالی نشر در این سال‌ها، مانند دیگر اقشار اجتماعی و صنفی وضعیت مطلوبی نداشته‌اند.
با این حال، شکوه و گله‌ای هم اگر بوده، صنفی و به دور از اغراض سیاسی مطرح شده است. هرچند جریاناتی هم بوده‌اند که در جایگاه مدعی‌العموم، در پی جابجایی اولویت‌ها و فرستادن مسائل خاص خود به خانه‌های بالای جدول مشکلات بوده‌اند. اکثریت قریب به اتفاق بدنه نشر اما ضمن هوشیاری، از ورود به این هیاهوهای آلوده به اغراض غیرصنفی و بعضیا سیاسی خودداری کرده و ترجیح داده‌اند بدون حاشیه‌آفرینی و صرفا از محافل صنفی، منویات خود را اعلام کنند ولو آنکه گوش شنوایی هم نباشد.
شاید دیدار اخیر معاون فرهنگی ارشاد با فعالان حوزه نشر نمونه مناسبی باشد اگر خواسته باشیم اطلس جامعی از مسائل مهم حوزه نشر داشته باشیم. در این دیدار که شامگاه سه‌شنبه، 28 آبان و به مناسبت بیست و یکمین دوره هفته کتاب برگزار شد، نمایندگان جریان‌ها و انجمن‌های مختلف نشر، صریح و مستقیم و چهره به چهره با معاون فرهنگی ارشاد به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند. تحلیل محتوای کیفی این نشست از آن جهت معنادار است که منظومه‌ای کلی از مشکلات مختلفِ گریبان‌گیر حوزه نشر را نشان می‌دهد و منظومه‌ای که نه از واسطه‌های مختلف بلکه به طور مستقیم از سینه دردمند ناشران عنوان شده است.
متن صحبت‌ها در خبرگزاری‌های مختلف قابل رجوع است. با این حال با غور اجمالی بر مسائل مطرح شده در این نشست می‌توان به این لیست به عنوان مهم‌ترین مشکلات حوزه نشر رسید: اجرایی نشدن معافیت مالیاتی ناشران و بلاتکلیف بودن همین بحث در مورد کتاب‌فروشان، معضل جدی در شبکه توزیع کتاب، افزایش تعرفه‌های خدماتی از قبیل پست، بیمه و انرژی، ساماندهی آموزش در حوزه صنعت نشر، تفویض کارهای اجرایی این حوزه به تشکل‌های غیردولتی، شفاف‌سازی بحث خرید کتاب از جانب ارشاد، تجدیدنظر نسبت به ارائه یارانه کتاب در حوزه‌های مختلف نشر، نظارت جدی بر بازار کاغذ، نامشخص و مبهم بودن ضوابط نشر در حوزه ممیزی، عدم حضور جدی در نمایشگاه‌های بین‌المللی، ترجمه نشدن آثار فاخر فارسی به دیگر زبان‌ها، طولانی شدن پروسه صدور مجوز، ساماندهی اداری و قضایی و قانونی نشر الکترونیک، بی‌توجهی به بخش‌های حمایتی ضوابط شورای عالی انقلاب فرهنگی و تاکید بر بخش‌های تنبیهی، افزایش کیفیت برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران.
در این میان اشاره‌های مختصر و کوتاهی هم به بحث ممیزی آن هم در قالب مبهم بودن ضوابط آن شده که البته نه زیرسوال بردن اصل قضیه بلکه نقد به حوزه اجرا محسوب می‌شود. نکته دیگر اینکه این موضوع در کنار انبوه دیگر مشکلات حوزه نشر و در عرض آنها مطرح شده نه اینکه خود به عنوان فصل‌الخطاب و مساله اول حوزه نشر قرار بگیرد که به مدد دم‌های گاه و بیگاه برخی جریانات آلوده به اغراض سیاسی و رسانه‌ها و حتی جمله شخص وزیر ارشاد، آنقدر بزرگ شود که انبوه دیگر مسائل مهم‌تر و کلان‌تر به چشم نیایند. محل تعجب است موضوعی که از جانب فعالان این حوزه نه در ردیف اول مشکلات بلکه در کنار دیگر موضوعات و حتی در اولویت‌های درجه بعدی مطرح می‌شود، طی سه ماه اخیر از جانب وزیر ارشاد تبدیل به بحران اول حوزه نشر شده است.
وقتی ناشران، مشکلات عمده خود را افزایش هزینه جانبی تولید و انرژی و تخصیص اشتباه یارانه‌های کتاب و ضعف شبکه توزیع و امثالهم معرفی می‌کنند، محل تامل است که وزیر ارشاد مداوم بر تنور ممیزی دمیده و به آن دامن می‌زند. این موضوع وقتی قابل تامل‌تر می‌شود که در نظر داشته باشیم تنفس مصنوعی دادن به موضوعی چهاردرصدی و داغ نگه داشتن مداوم آن به عنوان مساله اصلی حوزه نشر،بعضا از جانب افراد و گروه‌هایی صورت می‌گیرد که هیچ اعتقادی به ممیزی نداشته و این اصل مسلم حاکمیتی را ناقض حقوق اولیه بشری می‌دانند. دیدگاهی که دقیقا در نقطه مقابل دیدگاه‌های شخص وزیر قرار دارد.
دامن زدن به این موضوع توسط برخی جریانات و رسانه‌ها و البته مدد گاه و بیگاه وزیر ارشاد به آن، اولویت‌های اصلی را جابجا کرده و با راندن مشکلات عمده و اصلی ناشران به قعر جدول، مسئله‌ای فرعی را در صدر قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد وزیر محترم در صف افراد و جریاناتی قرار گرفته که حداقل با دیدگاه‌های رسمی ایشان در موضوع ممیزی قرابتی ندارند.
فی‌المثل معنادار است که بخش کتاب و ادبیات رسانه‌ای مانند بی‌بی‌سی فارسی با نادیده گرفتن بسیاری از رویدادهای این حوزه در محدوده جغرافیایی ایران، 14مورد از 23 مطلبی که از بعد از رای اعتماد وزیر تا 30 آبان در حوزه جغرافیایی ایران منتشر کرده، به طور مستقیم به بحث ممیزی، ضوابط نشر و نقد آن مربوط می‌شود.
مرور تیترهای برخی از این مطالب خود به اندازه کافی گویاست که چه دیدگاهی در هیاهوهای اخیر صاحب منفعت شده است: «نامه نویسندگان به وزیر ارشاد: سانسور را بردارید، خودمان پاسخگو می‌شویم»، «وزیر ارشاد: قرآن هم اگر وحی منزل نبود، ممیزان آن را رد می‌کردند»، «چگونه از ممیزی کتاب عبور کنیم؛ توصیه‌هایی به وزیر ارشاد»، «انگور، شراب، خوک؛ دولت روحانی با سانسور کتاب چه کند؟»، «مخالفت با سپردن سانسور کتاب به خود ناشران در ایران»، «وزیر ارشاد: ممیزی یک اصل حاکمیتی است که به عهده دولت است»، «وزارت ارشاد: ناشران تعلیقی وکتابهای توقیفی دردولت‌های قبل، بررسی می‌شود»، «خودتنظیمی ناشران ایرانی به جای سانسور وزارت ارشاد؛ نظرات شما»...
نگارنده به خود اجازه نمی‌دهد وزیر را متهم به همراهی با چنین جریاناتی کند. فردی که ممیزی را از اصول حاکمیتی دانسته و با قاطعیت از آن دفاع می‌کند، برچسب همراهی با بیگانه، هرگز به او نمی‌چسبد. بحث آنجاست که سیره آقای جنتی و ضریب بیش از اندازه ایشان به این مورد، سایر مشکلات این حوزه را به حاشیه رانده و رودخانه‌ای جاری کرده که آب آن قطعا به آسیاب حاکمیت نمی‌ریزدکه ایشان آن را در برابر خوراک فکری جامعه مسئول می‌داندکهاگر مجموعه دولت را نفعی از این جریان بود، این موضوع طی سه ماه اخیر در حجمی که توصیفش در بند قبل رفت، مورد استقبال بیگانه قرار نمی‌گرفت.
یادداشت از: محمدصادق علیزاده
دامن زدن به موضوع ممیزی توسط برخی جریانات و رسانه‌ها و البته مدد گاه و بیگاه وزیر ارشاد به آن، اولویت‌های اصلی را جابجا کرده و با راندن مشکلات عمده و اصلی ناشران به قعر جدول، مسئله‌ای فرعی را در صدر قرار می‌دهد.
