برنامههای تفریحی و سرگرم‌‌کننده ماهواره در دراز مدت باعث یکسان‌سازی سلیقه قشرهای عظیم جامعه و ایجاد شکاف‌های جدید طبقاتی و تعمق آنها می‌شود و استفاده نامحدود و غیر هدفمند از آن می‌تواند آثار زیانباری بر مردم و خانواده‌ها داشته باشد.
از پیامدها و معضلات برنامههای ماهوارهای می‌توان به افول فرهنگ، رنگ‌باختگی ارزش‌های انسانی و باورهای مذهبی و نمادهای ملی و میهنی، رشد روزافزون بی‌سوادی عمومی به علت تماشای بی‌حد این برنامه‌ها، عدم تمرکز و تفکر نسبت به موضوعات و مطالب مختلف، کاهش داد و ستدهای عاطفی و اجتماعی در روابط انسان‌ها با یکدیگر، و در نتیجه خطر سقوط فرهنگ اجتماعی اشاره کرد.
به همین جهت گفتگوی مشروحی با حجت‌الاسلام جواد نصرالله‌پور کارشناس مسائل رسانه انجام دادیم که بخش اول آن از نظر می‌‌گذرد.
به عنوان اولین سؤال بفرمایید بیشترین مخاطبان شبکه‌های ماهوارهای از چه گروه‌هایی از جامعه هستند؟
شاید تا چند سال پیش، بیشتر ماهوارهها روی جوانان و یا ناراضیان سیاسی تمرکز داشتند اما در سال‌های اخیر با تأسیس شبکه‌هایی مثل بی‌بی‌سی، من و تو، صدای آمریکا و فارسی‌وان با هزینه‌های بسیار زیاد، نسل جدیدی از شبکه‌های ماهوارهای را تأسیس کردند که با نوع قدیمی آن متفاوت است. در شبکه‌های قدیمی بسیار سطحی و شعاری کار می‌کردند اما شبکه‌های جدید اولاً خط و مشی هماهنگی با هم دارند و ثانیاً استراتژی کاملاً مشخصی دارند و آن این است که مخاطب رسانه‌های داخلی و رسانه ملی را کم میکنند و از طرفی دیگر مخاطب آنها فقط مخالفین سیاسی و جوانان نیست بلکه مخاطب آنها بیشتر زنان، خانواده‌ها و اقشار عادی جامعه هستند و سعی میکنند با روش‌های غیر مستقیم در لابه‌لای برنامههای سرگرمی، سیاسی، فیلم و سریال بر ذهن مخاطب و رفتار او تأثیر بگذارند.
دلایل استقبال از شبکه‌های ماهوارهای
به نظر شما چرا طیف گسترده‌ای از مردم به سمت شبکه‌های ماهوارهای اعم از خبری و یا شبکه‌های فیلم و سریال و سرگرمی رو میآورند؟
این مسأله دلایل متعددی دارد.
دلیل اصلی و مهم آن نیاز مخاطب است که شاید در شبکه‌های داخلی پاسخ مناسبی برای نیازش پیدا نکرده است.
گاهی در بعضی ایام سال برنامههای صداو سیما جذابیت لازم را ندارد و اگر مخاطب به خاطر تبلیغات دشمن یا هر دلیلی خیال کند که اخبار و یا فیلم و سریال و مستندهای شبکه‌های داخلی برایش کافی نیست قطعاً سراغ جای دیگری خواهد رفت. البته گاهی ممکن است نیاز کاذب باشد اما رسانه‌های غربی با روش‌های مدرن رسانه‌ای و خبری برای مخاطب از طرفی نیاز سازی میکنند و از طرفی اعتماد را جلب میکنند.
بنابراین باید بررسی شود که چرا چنین نیازی به وجود آمده و با آگاهی دادن به خانواده‌ها آنها را قانع کنیم که برنامههای ماهوارهای بر غیرت و عفت و حفظ نظام خانوادگی آنها و مسائل دینی فرزندان آنها و رفتارهای سیاسی و اجتماعی آنها آثار منفی دارد.
یکی دیگر از علت‌های گرایش مردم به شبکه‌های ماهوارهای تنوع موجود در این شبکه‌هاست و تنوع طلبی خصلت ذاتی انسان است. یک مخاطب به راحتی می‌تواند با یک دیش و رسیور صدها شبکه را در اختیار داشته باشد.
علت دیگر این است که بعضی خط قرمزها که رسانه‌های داخلی باید رعایت کنند شبکه‌های خارجی رعایت نمی‌کنند چون نه مجبورند و نه برای عفت و حیای خانوده‌های ما دل می‌سوزانند. «رابرت مرداک» صهیونیست ضد شیعه که مؤسس شبکه فارسی‌وان است قطعاً از روی دلسوزی و محبت به خانواده ایرانی شبکه راه نمی‌اندازد اما به هر حال این مسأله برای بعضی‌ها جذابیت دارد.
جمع کردن دیش، کافی نیست و باید کار فرهنگی کرد
دلیل دیگر گرایش به ماهواره این است که ما به جای کار فکری و فرهنگی و کار اقناعی روی ذهن مخاطب و بیان ضررهای مسأله و آسیب شناسی برنامههای ماهوارهای به روش ممنوعیت ایجاد کردن و جمع‌آوری دیش‌ها اکتفا کردیم که متأسفانه اجرای ناقص این طرح هم هیچ اثر مثبتی نداشته است و گاهی اوقات ممنوعیت‌ها جذابیت هم ایجاد می‌کند.
به نظر می‌رسد در کنار اجرای درست و کامل و بدون تبعیض قانون باید بیشتر روی کار فرهنگی و اقناع ذهن مردم کار کرد.
یک دلیل دیگر این است که در کشور ما هنوز ارگان‌های فرهنگی نتوانسته‌اند بحث اوقات فراغت فرزندان را چه در تابستان و ایام تعطیل و چه اوقات فراغت ایام تحصیلی را پر کنند همچنین فضاهای ورزشی، تفریحی، سرگرمی و هنری فراوان و ارزان و قابل دسترس و جذاب ایجاد نشده است اما در ماهواره مثلا 40 شبکه کودک، 30 شبکه ورزشی،120 شبکه موسیقی و شعر و صدها شبکه علمی و فرهنگی، هنری، مد و لباس، سرگرمی، 500 شبکه سینمایی و 200 شبکه سریال، مخاطبان را جذب میکنند.
یک علت دیگر، مسأله بیکاری و تنهایی است کسی که در طول روز برنامه‌ای منظم برای خودش و خانواده و همسر و فرزندانش ندارد زمینه ورود تفکرات و کارهای شیطانی را فراهم می‌کند و در کنار بیکاری، تنهایی هم عامل مهمی است خیلی از زن و شوهرها که فرزند هم ندارند و خانم هم بیکار است برای پر کردن اوقات فراغت خود به ماهواره رو میآورند خانواده‌ها باید به کمک مسجد، روحانیت، کانون‌های فرهنگی سالم، ورزش و غیره اوقات فراغت فرزندان را پر کنند و از بیکاری و تنهایی آنها جلوگیری کنند.
تهاجم فرهنگی، ایران ستیزی و اسلام ستیزی
* یکی از اقدامات شبکه‌های ماهوارهای علیه کشورمان تهاجم فرهنگی و ایران ستیزی است...
بله، سال‌ها پیش مقام معظم رهبری فرمودند دشمن در تدارک تهاجم فرهنگی است و بارها با تعبیراتی مثل شبیخون، فتنه فرهنگی، ناتوی فرهنگی و جنگ نرم، هشدار دادند که متأسفانه آنطور که شایسته بود توجه نشد.
دشمن از هر ابزار و رسانه‌ای برای هجوم به فرهنگ ما استفاده می‌کند و با برنامههای ماهوارهای و ساخت مستندها و فیلم‌ها و سریال‌هایی مثل فیلم 300، آرگو، سنگسار ثریا، بدون دختر هرگز، یا فیلمهای ضد اسلامی و ضد شیعه مثل شمشیر اسلام، محاصره، فتنه و فیلمهای شرم‌آور علیه رسول خدا و قرآن می‌‌خواهد جوان ایرانی را از ایرانی بودن و مسلمان بودن خود متنفر و پشیمان کند و هویت جوان ایرانی را بگیرد و او را به سبک زندگی غربی متمایل کند.
یکی از اهداف ماهوارهها این است که با تهی کردن جامعه ایرانی از فرهنگ اصیل ایرانی، اسلامی، جامعه ایران اسلامی را از درون، دچار فروپاشی کند و کاری را که در جبهه نظامی و جنگ سخت نتوانست با بمب و موشک انجام دهد، در جبهه فرهنگی و جنگ نرم با کمک رسانه‌ها و فیلم‌ها و از طریق بی هویت کردن جوانان انجام دهد.
تحقیر سنت‌های ملی و تعظیم فرهنگ بیگانه، تخریب هویت ملی و تغییر و تخریب مفاهیمی مثل آزادی بیان، حقوق بشر، آزادی عقیده و ... تهی شدن ادبیات و زبان ایرانی از زیبایی‌های خود، ترویج مدگرایی و ارائه مدهای آرایشی و پوششی نابهنجار، گسترش فرهنگ مصرف و مصرف‌گرایی، نشان دادن جلوه خرافی از دین، الگو قرار دادن بازیگران، خواننده‌ها و فوتبالیست‌ها برای جوانان، زیر سؤال بردن فرهنگ جبهه و ایثار و شهادت و انتخابات همه بخشی از هجوم همه جانبه دشمن غربی از طریق رسانه‌ها به فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی است.
آسیب‌های شبکه‌های ماهوارهای
چه آسیب‌هایی از طریق تماشای شبکه‌های ماهوارهای متوجه خانواده‌ها و جوانان می‌شود؟
ماهواره یک رسانه قدرتمند است و به خاطر ویژگی‌های منحصر به فردی که دارد همچنانکه می‌تواند در اطلاع رسانی و آگاهی بخشی به جوامع اثر مثبت داشته باشد، برنامههای تخریبی و فاسدی هم دارد و می‌تواند بر فکر و اندیشه و اعتقادات و رفتارهای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، تربیتی، خانوادگی و سبک زندگی مردم اثر منفی داشته باشد و استفاده نامحدود و غیر هدفمند آن می‌تواند آثار زیانباری بر جوانان، زنان و خانواده‌ها داشته باشد.
مهمترین خطر ماهواره، بحث جهانی سازی فرهنگی است که گردانندگان امپراطوری رسانه‌ای غربی به دنبال نابود کردن حوزه فرهنگ‌های سنتی ملت‌ها و مسلط کردن سبک زندگی و فرهنگ آمریکایی بر همه مردم دنیا به نام جهانی سازی هستند.
از میان ده‌ها اثر تخریبی و آسیبی که برنامههای ماهوارهای دارد بنده به 11 مورد اشاره می‌کنم:
1- ترویج خشونت
یکی از مهمترین و آشکارترین آسیب‌های فیلم‌ها و برنامههای شبکه‌های ماهوارهای و بازی‌های رایانه‌‌ای خشن غربی، افزایش خشونت در جامعه است.
همین چند وقت پیش رسانه‌ها خبری را منتشر کردند که جوانی تحت تأثیر برنامههای ماهواره خواهر زاده کودک خود را به قتل رساند. در برنامههای این شبکه‌ها صحنه‌های خشن بدون توجه به سن مخاطب نمایش داده می‌شود و مسلماً افراد چه بخواهند و چه نخواهند این برنامه‌ها در ضمیر ناخود آگاه آنها تأثیر می‌گذارد گاهی خصوصاً در فیلمهای سه بعدی چنان هنرمندانه صحنه‌ها را ساخته‌اند که افراد انگار که آموزش خشونت می‌بینند و در صحنه‌های مشابه آن صحنه، ناخودآگاه رفتاری مشابه آن را انجام خواهند داد.
2- سست شدن بنیاد خانواده
متأسفانه ورود بدون کنترل ماهواره در خانواده‌ها را به تعبیری می‌توان ورود یک فرد نامحرم و لاابالی و دوست ناباب برای بچه‌ها و خانواده تشبیه کرد که به دنبال اختلاف بین زن و شوهر است و به ناموس او چشم طمع دارد، و دین آنها را می‌گیرد، اعتقادات آنها را ضعیف می‌کند، مرزهای حیا و غیرت را می‌شکند، حقایق سیاسی و اجتماعی را وارونه جلوه می‌دهد، وقت آنها را می‌دزد و آنها را به همدیگر بد بین می‌کند. خرید ماهواره برای منزل ورود چنین افرادی به منزل است.
مجاز شمردن خیانت زن به شوهر و عادی سازی روابط با جنس مخالف، عادی سازی روابط دختر و پسر قبل از ازدواج، زشتی زدایی از حاملگی بدون روابط قانونی و ازدواج، اهانت به والدین و بی توجهی به آنها، نفوذ جادو و تلسم در زندگی؛ همه نشان می‌دهد که شبکه‌های ماهوارهای بطور هدفمند عفت و غیرت و روابط خانوادگی سالم را نشانه گرفته است.
3- زیاد شدن آمار دختران فراری
یکی از کارکردهای سریال‌ها و فیلمهای پخش شده در ماهواره این است که القا می کنند که آزادی دختران در خارج از خانه است. یعنی دختران جوانی که به صورت سنتی در خانه با محدودیت‌هایی روبه رو هستند که مقداری از آن هم ضروری و لازم است، اینها را دچار حس زندانی بودن در خانه میکنند.
در فیلم‌ها دختران موفق را کسانی نشان می‌دهند که خارج از خانه آزاد هستند و دخترانی که داخل خانه هستند را نا موفق و افسرده نشان می‌دهند و کم کم این حالت که معمولاً هم از طرف خانوده‌ها مدیریت نمی‌شود به عقده و افسردگی منجر می‌شود و خدای ناکرده به فرار و رویگردانی جوان از خانواده کشیده می‌شود و فرزندی که از طرف خانواده جدا شد انواع آسیب‌ها و انحرافات در انتظار اوست.
4- اختلافات خانوادگی و شکستن حریم‌های خانواده
یکی دیگر از خطرهایی که سریال‌های ماهوارهای دارند این است که در بسیاری از این فیلم‌ها افراد با انزوا طلبی و حتی مقابله با افراد خانواده و حتی خیانت به خانواده می‌توانند به موفقیت برسند.
این فضا کم کم خانواده را به سمت بدبینی‌ها و کم اهمیت شدن نقش پدر، ایجاد اختلاف بین زوجین و دور شدن فرزندان از خانواده می‌کشاند وقتی پدر و مادری با دختر و پسر جوانشان فیلمی را می‌بینند که یک معاشقه و لو خفیف صورت می‌گیرد این مسأله پرده‌های حجاب و عفاف را از بین می‌برد و فقط خدا می‌داند که در خانواده‌هایی که قبح این مسائل بشکند چه اتفاق ناگواری می‌تواند به دنبال داشته باشد.
5- بد حجابی و زنان خیابانی
وقتی همه افراد خانواده بدون کنترل و محدودیت پای برنامههای ماهواره می‌نشینند که برای خانواده مناسب سازی نشده و بی حجابی و بی حیائی در آن موج می‌زند و هیچ حریمی در روابط زن و مرد نیست کم کم حجاب به عنوان یک ارزش تلقی نمی‌شود و زنان و دختران خانواده با کم حجابی یا بد حجابی در جامعه ظاهر می‌شوند و زمانی که کم کم بد حجابی زیاد شد و چشمان هوس باز هم با نگاهشان این روند را تشویق کردند جامعه به فضای خود نمائی برای مردان نا محرم تبدیل می‌شود و کم کم رابطه‌های دور از خانواده و زنان خیابانی و روابط پنهانی مردان و زنان متأهل زیاد می‌شود. در چند سال اخیر آرایش‌های بسیار زننده زنان متأهل و دختران جوان که ایران را رکورد دار مصرف لوازم آرایشی بهداشتی جهان کرده است و بروز رفتارهای دوستانه و بیان کلمات دوستانه به نامحرمان در جامعه به شدت زیاد شده است.
6- تبلیغ تنوع‌طلبی و هوس‌بازی
آنچه در شبکه‌های ماهوارهای به ویژه شبکه من و تو و فارسی‌وان مشاهده می‌شود این است که بازیگران فقط به دلیل زیبایی‌شان جلوی دوربین هستند و در تمام برنامه زیبایی‌های صورت و اندام او نمایش داده می‌شود و احساسات جنسی و شهوت مخاطب را به صورت غیر مستقیم تحریک می‌کند و مخصوصاً آقایان را تحریک می‌کند که برای تفریح و تنوع هم که شده دنبال این مسائل باشند و حتی اگر دنبال این مسائل هم نروند ذهنشان درگیر خواهد شد.
کمترین اثر این مسأله این است که روابط زن و شوهرها کمرنگ شده و رضایت جنسی از همدیگر نخواهند داشت و یک ناآرامی و نا امنی روانی و بی‌اعتمادی به همدیگر در افراد خانواده ایجاد خواهد شد و کم کم فرزندان تحت تأثیر این برنامه‌ها پدر و مادر اصیل و سنتی و مذهبی خود را بی کلاس و عقب افتاده می‌دانند و خانواده دچار بحران خواهد شد.
7- افزایش خریدهای کاذب و بی برنامه در زندگی، فاصله گرفتن از ساده زیستی و تمایل به زندگی لوکس و اشرافی
8- تبلیغات ضد دینی و ضد اسلامی
شبکه‌های متعدد در زمینه تبلیغ وهابیت تکفیری و بر علیه شیعه، ترویج مسیحیت تبشیری، ترویج مذاهب خرافی مثل شیطان پرستی و تبلیغ حزب صهیونیستی بهائیت، تبلیغ سکولاریزم و القای شخصی بودن دین، ایجاد شک و تردید حتی در مسلمات دین اسلام فعالیت میکنند.
9- نهادینه کردن بی‌غیرتی
یکی از ویژگی‌های مهمی که اسلام و دیگر ادیان آسمانی حتی کسانی که اهل دین‌داری نیستند برای یک مرد ارزش می‌دانند غیرت است و تقریباً همه مردان جامعه ما روی ناموس خود حساسیت دارند و ناموس یکی از ویژگی‌های آشنای فرهنگ ماست.
یکی از موانع اصلی انحراف و یکی از سدهای محکم فرهنگی جامعه ما در برابر فساد و انحراف همین غیرت است.
اگر مردی حساسیت خود را نسبت به ناموس از دست بدهد می‌تواند زمینه ساز انحراف بشود چرا الان بعضی از مردان جامعه ما هیچ حساسیتی نسبت به آرایش و پوشش‌های زننده همسران و دختران و نوامیس خود ندارند؟
این موضوع مهمی است آیا این مردان نمی‌دانند که مردانی که از چشمان خود مراقبت نمی‌کنند چگونه و با چه نگاه لذت جویانه‌ای به ناموسشان نگاه میکنند؟
پس چرا با علم به این مسأله باز هم جلوگیری نمی‌کنند و شاید هم خودشان همسرشان را به این نوع پوشش دعوت میکنند؟
این به خاطر ضعف غیرت است و آن ویژگی مردانه است که این ویژگی زنانه را حفظ می‌کند و غرب در شبکه‌های ماهوارهای به ویژه در فارسی وان و من و تو به شدت بر این مسأله با حساسیت تمرکز دارد که غیرت مردان ما را ضعیف کنند چون آنها می‌دانند تا غیرت مردان باشد عفت و حیای زن لکه‌دار نمی‌شود.
10- اعتیاد به ماهواره
متأسفانه اعتیاد به ماهواره مثل اعتیاد به مواد مخدر به یکی از بیماری‌ها و بحران‌های عصر ما تبدیل شده است و ارزش‌های اخلاقی و خانوادگی را تهدید می‌کند.
11- بلوغ زودرس
دیدن برنامههای برخی شبکه‌های ماهوارهای موجب بلوغ زودرس بچه‌ها می‌شود. اگر فرزندان ما صحنه‌های مبتذل و رقص و صحنه‌های تحریک کننده را ببینند و شرایط ازدواج برای آنها فراهم نباشد سعی میکنند عطش خود را از راه دیگری فرو بنشانند کم کم زمینه خود ارضایی یا ارتباط‌های غیر اخلاقی برای آنها فراهم می‌شود.
* تأثیر شبکه‌های ماهوارهای را بر سبک زندگی مردم چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مسأله سبک زندگی با مسائل سیاسی عجین شده است. به دلیل اینکه اگر در کشوری یک سیستم سیاسی بتواند بر سیستم دیگری پیروز شود، قطعاً فرهنگ و سبک زندگی خود را هم به جامعه و سیستم تحمیل می‌کند و وقتی یک شبکه ماهوارهای یا سایت اینترنتی یا نشریه و رسانه از طریق یک کشور اداره می‌شود قطعاً از آن سیستم و منافعش حمایت می‌کند و به دنبال اهداف او حرکت خواهد کرد، مثلاً وقتی که دولت انگلیس شبکه بی‌بی‌سی فارسی را با هزینه میلیاردی به زبان فارسی تأسیس می‌کند خیلی ساده‌لوحانه است اگر خیال کنیم به خاطر دلسوزی برای مردم ما اینکار را کرده است لذا هر کشوری و نظامی و مردمی باید به دنبال منافع و اهداف خودشان باشند.
ما زمانی می‌توانیم سبک زندگی و هویت ایرانی و اسلامی خو را حفظ کنیم که با بالا بردن آگهی و رشد فکری و اعتقادی مردم، خود خانواده‌ها را مسئول حفظ هویت خود و بچه‌هایشان کنیم.
از زمانی که تلویزیون اختراع شد و در تمام جهان پخش شد سبک زندگی مردم عوض شد مالکان این شبکه‌ها و افرادی مثل رابرت مرداک مؤسس فارسی‌وان که ده‌ها شبکه و خبرگزاری دارد دنبال این هستند که در راستای اهداف اندیشه لیبرالیستی خود یک همسان سازی فرهنگی ایجاد کنند و الگوی خاصی در زندگی از خوردن، پوشیدن، آرایش، ارتباطات، سلیقه‌ها و رفارهای اجتماعی سیاسی ارائه دهند یعنی تقریباً الان اکثر مردم دنیا آنطوری رفتار میکنند که گردانندگان این شبکه‌ها می‌خواهند.
ما تأثیر ماهواره را بر روی شیوه همسرداری، تربیت فرزندان، مراسم عروسی، لباس، مد، آرایش، روابط اجتماعی، و حتی بازار می‌توانیم مشاهده کنیم.
یکی از سیاستمداران غربی می‌گوید ما اگر نتوانستیم دیوار بلند چین را برداریم اما رسانه‌های ما توانستند این سد را بشکنند و مظاهر زندگی غربی مثل نوع غذا، موسیقی غربی، رفتارهای اجتماعی را در کشور چین گسترش دهند.
