وی با بیان این که مردم اندیشمندان و مدیران هر کدام وظیفه ای در تبیین این مفهم دارند، ادامه داد: شاید مردم وظیفه خود را عمل کردند. کلمه اعتدال کلمه نوپدیدی نبود اما در این انتخابات مردم با اقبال به این کلمه یک پیام بسیار جدی، هوشمندانه و محکمی ارائه کردند. مردمی که رای دادند به این گفتمان تصویری از اعتدال داشتند.
نهاوندیان با بیان این که حتما هر کسی در تبیین اعتدال باید وظیفه خود را تفصیل اجماع مردم قرار بدهد افزود: نمی توانیم از تصویر اولیه مردم را نقد کنیم. در ساده ترین فهم، اعتدال مقابله با افراط بود لذا هر حرکت تبیینی در تفصیل مفهوم اعتدال باید نسبت به این تصور و تصدیق اولیه مردم وفادار بماند.
رئیس دفتر رئیس جمهور وظیفه اندیشمندان را تبیین مبانی گفتمان اعتدال دانست و گفت: می بایست ریشه های یک حرکت پایدار اعتدال گرا را در جامعه شناسایی کرد. اعتدال بر در هر بستری نمی روید، اعتدال با برخی نگرش های اندیشه ای، سازگاری ندارد و تبیین مبانی از عهده افراد غیرمتخصص برنمی آید.
وی افزود: تبیین لوازم اعتدال وظیفه اندیشمندان ما است، یک فرد معتدل نمی تواند و نباید هر کاری بکند، یعنی شناخت لوازم اعتدال حوزه های همزیستی جریان اعتدالی با دیگر جریان های موجود بر عهده اندیشمندان است.
نهاوندیان در ادامه به تشریح وظیفه مدیران در تبیین مفهوم اعتدال پرداخت و گفت: مردم رای دادند و می خواهند آثار رأی‌شان در زندگی تجلی پیدا کند، مدیران در تصمیم گیری ها باید سیاست ارزی اعتدالی را شناسایی کنند؛ زیرا مردم از مواجه شدن از التهاب های روزمره خسته اند، مردم از اینکه حیطه تصمیم گیری اقتصادی مرتبا در برابر شوک اقتصادی قرار بگیرد، خسته هستند.
رئیس دفتر ریاست جمهوری با بیان اینکه در حوزه زیرساخت باید آموزش و پرورش نقش خود را ایفا کند، افزود: احساس امن و امان بودن جامعه باید تجلی پیدا کند، تشخیص مصادیق و تلاش برای ارائه جلوه های عملی اعتدال تداوم گفتمان اعتدال را تضمین می کند، لذا برای پایدار کردن این جریان معتدل، اعتدال باید در همه مراحل مورد توجه قرار گیرد، هم در اندیشه، هم در تصمیم و هم در مناسبات.
وی با بیان اینکه تعادل در اندیشه لوازمی دارد، ادامه داد: من طرفدار اعتدال در مناسبات داخلی و خارجی هستم، فرآیندهای تصمیم گیری باید اعتدالی شود یعنی اعتدال در روش و منش مستلزم اعتدال در اندیشه است، برخوردهای حذفی در اندیشه حتما ما را به یک محصول معتدلانه نمی‌رساند.
نهاوندیان با اشاره به اینکه مفهوم اعتدال و آزادی اندیشه رابطه ای نزدیک با هم دارند، ادامه داد: باید رابطه گفتمان اعتدال با اندیشه انقلاب اسلامی تبیین شود، آیا اعتدالی که در سال 92 در انتخابات پیروز شد، به معنای عدول از مبانی انقلاب است، یا تداوم جریان اصیل انقلابی؛ این نکته بسیار مهم است.
رئیس دفتر ریاست جمهوری با طرح این پرسش که اعتدال با استقلال، آزادی، جمهوریت و اسلامیت چه مناسباتی دارد، افزود: تشخیص این مناسبات وظیفه اندیشمندان ما است وگرنه کار به دست کسانی می افتد که شاید خیلی نیت خیری نداشته باشد.
نهاوندیان با تاکید بر این نکته که پیروزی اندیشه اعتدالی در واقع نجات انقلاب و تاکید بر جریان اصلی و اصیل اندیشه اسلامی است، ادامه داد: ما اعتدال را از شهیدان مطهری و بهشتی آموخته ایم، اینها معماران اصیل اندیشه انقلاب اسلامی بودند.
وی در ادامه تصریح کرد: در طول سه دهه انقلاب اسلامی در برهه هایی برخی افراط گری ها مشاهده شده، مثلا در برهه هایی از زمان جنگ تحمیلی و بخاطر غلبه اندیشه هایی همراه با ناخالصی ها تصمیماتی گرفته شده که نتایج بدی را به بار آورده اینکه اینها را جزء میراث انقلاب اسلامی بدانیم و برای آنها تقدس قائل شویم هزینه انقلاب اسلامی را بالا می برد، اتفاقا الان فرصت خوبی است سره را از ناسره تشخیص دهیم.
رئیس دفتر رئیس جمهور با بیان اینکه باید نشان دهیم فلان تصمیمی که در فلان تاریخ گرفته شده، اشتباه بود، افزود: البته برخی از این تصمیمات به اقتضای زمان لازم بود، تشخیص اشتباهات و عبرت گرفتن از اشتباهات از مصادیق تدبیر است اینکه ما خودمان از برخی اقدامات نادرست انتقاد کنیم نشان بلوغ فکر انقلاب اسلامی است.
نهاوندیان ادامه داد: این روش را باید از رهبری بیاموزیم، گاهی در بیانات ایشان بعد از ابلاغ سیاست اصل 44 نارضایتی هایی دیده شد از سرعت اجرای این سیاست و ایشان نارضایتی خود را اعلام کردند و فرمودند در حوزه اقتصاد وضع ما خوب نبوده اینکه اقتصاد گذشته نقد شود و بگوییم مبتنی بر اندیشه اسلامی نبوده، نقد انقلاب اسلامی نیست، بلکه کمک به بالندگی کشور است.
وی با طرح این پرسش که اگر ما بخواهیم اعتدال در اندیشه، روش و منش مسئولان نهادینه شود، چه چیزی را تقویت کنیم، افزود: ریشه اول علم است به تعبیر امیرالمومنان که بسیار صریح فرمودند ریشه افراط و تفریط جهل است، لذا تصمیم گیری مبتنی بر علم باعث رشد اعتدال می شود اجازه ندهیم هیچ تصمیمی بدون تحقیق علمی صورت بگیرد، هیچ مسئول و وزیری نباید به خود حق بدهد بدون پشتوانه تحقیقی تصمیماتی را بگیرد.
رئیس دفتر رئیس جمهور ادامه داد: کسی که عالم یک رشته نیست، مسئول آن کار نکنیم؛ زیرا اگر کسی بدون علم، مسئول شود از تصمیمات او حتما افراط برمی‌خیزد، در اصل میوه جهل جز افراط و تفریط نیست.
نهاوندیان به اهمیت نقش اخلاق در عملی کردن اعتدال پرداخت و گفت: اخلاق صحیح در اعتدال است، اینکه گسترش اخلاق را لازمه اعتدال بدانیم مفهوم کاربردی بسیار بزرگ است.
وی به نقش عقلانیت در رفتار معتدلانه اشاره کرد و گفت: تصمیم معتدل به موقع گذراندن فرآیند عقلانی حاصل نمی شود ما عقل فردی را می دانیم اما در جایی اشکال داریم که بحث خرد جمعی است به همین جهت اعتدال در تصمیمات جمعی ما کمتر است، لذا باید به آموزش استفاده از خرد جمعی بیشتر توجه کنیم.
رئیس دفتر ریاست جمهوری در ادامه به تعریف خاطره ای از دیدار خود با یکی از مقامات قضایی کشور بعد از انتخابات اشاره کرد و گفت: باید مردم ببینند غلبه رویکرد اعتدال، میزان شکایت ها را در دادگستری ها کم کرده است زیرا یکی از مسئولان حوزه قضاییه به من گفت میزان شکایت مردم بعد از انتخابات 20 درصد کاهش پیدا کرده، دلیل این امر این است که مردم احساس آرامش کردند.
نهاوندیان با بیان اینکه تعریف اعتدال باید در اقتصاد و روابط بین المللی تعریف شود، افزود: من به عنوان طلبه اقتصاد کلمه ای بگویم و آن اینکه در حوزه اقتصاد اعتدال سه مفهوم اساسی دارد لازمه اعتدال اقتصادی تعادل در بازارها است. مردم به مسئولان باید کمک کنند ما در بازار پولی تعادل داشته باشیم.
وی با بیان اینکه لازمه اعتدال این است که از رویکرد بخشنامه ای فاصله بگیریم، ادامه داد: آن چیزی که درآمد بادآورده حاصل می کند انحصارات و توزیع نامتعادل اختیارات است لذا مهمترین وظیفه دولت اسلامی و دولت اعتدال گرا حراست از تعادل در بازارها است و دیگری مقابله با رانت‌های اطلاعاتی، حفظ ثبات، حق برنامه ریزی برای مردم و حق امنیت اقتصادی است.
رئیس دفتر رئیس جمهور با بیان اینکه دولت به چه حقی بساط تصمیم گیری فعالان اقتصادی را به هم می ریزد، افزود: بهبود مستمر فضای کسب و کار در مجلس قبل تصویب شد ولی دولت قبلی به آن عمل نکرد که این امر اصلا صحیح نبود.
نهاوندیان به اهمیت تعامل اقتصادی اشاره کرد و گفت: کنش گران اقتصادی باید امکان تعامل حداکثری داشته باشند، بالا بردن توان تعامل با کنش گران اقتصادی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
وی سپس به اهمیت عدالت در حوزه اقتصاد پرداخت و گفت: اعتدال در حوزه اقتصاد با مفهوم عدالت گره خورده، رویکرد اعتدالی هم منافع فردی را باید ببینیم هم خیر جمعی را و در جاهایی که تعارض احساس می شود حتما باید به نفع خیر عمومی مداخله کنیم.
وی با بیان اینکه حتما باید بگوییم اعتدال چه چیزی است و چه چیزی نیست، تصریح کرد: اعتدال میانه روی است، اما میانه گیری بین حق و باطل نیست، اعتدال عین حق است، اعتدال در این است که حق به نفع افراط مصادره نشود، اعتدال مقابله با تندروی است، اما کندروی نیست. سرعت و شور داشتن در تعارض با اعتدال نیست اما با شتابزدگی در تعارض است، رفت و برگشت پرهزینه در تقابل با اعتدال است، اعتدال خمودی نیست، شور است، شوری مبتنی بر شعور، اعتدال آرامش است، اما اعتدال سکون‌آفرین نیست، حتما باید جامعه با اعتدال احساس آرامش کند، اما نه آرامش بر سکون.
نهاوندیان در پایان گفت: جوانان باید لازمه های منش اعتدالی را گسترش دهند، تندروی ها چون پرسر و صدا هستند جاذبه صوتی و تصویری دارند، اما اعتدال چون با متانت حرکت می کند ممکن است زیاد سر و صدا نداشته باشد و این وظیفه هنرمندان است که اعتدال را به همگان نشان دهند.
