گروه سیاسی مشرق _ از دولت هاشمی رفسنجانی تاکنون پست گرفتن برادر در نهاد ریاست جمهوری به یک سنت تبدیل شده است. بر اساس برخی گمانه زنی های رسانه ای این سنت در دولت حسن روحانی نیز ادامه پیدا خواهد کرد و احتمال انتصاب برادر حسن روحانی به عنوان مسئول دفترش بسیار محتمل است.

رئیس دفتر روسای جمهور در دولت های گذشته یکی از پست های حائز اهمیتی بوده است که اغلب به برادران رئیس جمهورها رسیده است و اغلب رئیس جمهورهای گذشته ترجیح دادند به برادر خودشان در این پست اعتماد کنند.

در دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی، برادرش محمد هاشمی معاون اجرایی برادرش بود و در دولت سید محمد خاتمی، رئیس دفتر ریاست جمهوری به علی خاتمی رسید، ولی در دوران احمدی نژاد این سنت ادامه پیدا نکرد و شیخ الاسلامی، اسفندیار رحیم مشایی و موسوی بر این کرسی تکیه زدند.

البته محمود احمدی نژاد هم در دولت نهم برادرش داوود را رئیس دفتر بازرسی نهاد ریاست جمهوری کرد و او را به پاستور آورد اما داوود احمدی نژاد بعدها بنا به نفوذ مشایی در دولت، راه را از بردارش جدا کرد و منتقد محمود احمدی نژاد شد.


محمد هاشمی؛ مسؤول دفتر دولت آیت‌الله هاشمی

محمد هاشمی که در مقعطی از دوران ریاست جمهوری برادرش، آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی، ریاست سازمان صدا وسیمای جمهوری اسلامی را برعهده داشت (از سال 63 تا 73) در دولت ششم اما، معاون اجرایی رئیس دفتر برادرش شد. او بنا به حکمی هم که در پایان دولت ششم از مرحوم حسن حبیبی معاون اول رئیس جمهور گرفت به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهور در اداره امور مربوط به بازسازی مناطق جنگزده هم منصوب شد. محمد هاشمی بعدها در حلقه اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام در کنار میز ریاست برادرش در این مجمع می نشست. با عوض شدن ترکیب اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، او این بار به عنوان رئیس دفتر برادر بزرگترش در این مجمع انتخاب شد.


همراهی ابطحی و خاتمی در سال‌های نخست دولت اصلاحات

سيد محمدعلی ابطحی از چهره‌های دوران اصلاحات است که کار خود را از بخش صدای، صدا و سیما آغاز کرد و بعد به معاونت برون‌مرزی رسید. بعد به ارشاد کوچ کرد و نقطه اوجش دوران ریاست جمهوری خاتمی بود؛ دورانی تیکه بر کرسی مسؤول دفتری سید محمد خاتمی زده بود.

ابطحی با کاندیدا شدن خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری، کارش را در نمایندگی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در لبنان رها کرده و به ستاد انتخاباتی رفت. بعد از پیروزی خاتمی، در تاریخ 19 تیر سال 1376 رئیس دفتر رئیس‌جمهور شد. وی در این رابطه می‏‌گوید: «سخت‌ترین سال‌های خاتمی را با وی گذراندم، این همراهی سخت برایم آموزنده بود.»


ابطحی در دور دوم ریاست جمهوری خاتمی، در تاریخ 11 شهریور سال 1380 معاون حقوقی و پارلمانی رئیس‌جمهور شد. پس از انتخابات مجلس هفتم او که رابط دولت و مجلس بود، سه بار استعفا داد تا بالاخره در تاریخ 21 مهر سال 1383 استعفا مورد قبول خاتمی قرار گرفته، پس از آن به سمت مشاور رئیس‌جمهور انتخاب شد.

او در مورد حساسیت مسئولیت رئیس دفترهای روسای جمهور، اینگونه توضیح می دهد که «بالاخره رئيس دفتر رئیس جمهور كانال رسيدن همه چيز به رئيس جمهور است البته روسا خودشان هم كانال‌هايي و ارتباطاتي دارند و اين ارتباطات در جامعه باز ايراني خيلي زياد است»

او در مصاحبه ای دیگر در خصوص حرف و حدیث های پشت سر روساي دفتر رئيس جمهور گفت: «اين قانون خلقت است، به روسا نمي‌خواهند حرف بزنند به رئیس دفترها حرف می زنند.»


علی خاتمی رئیس دفتر دولت اصلاحات

در سال هایی که سید محمد خاتمی ریاست نهاد اجرایی کشور را برعهده داشت، علی خاتمی به مدت چهار سال مسؤول دفتر برادرش بود.


سيد علی خاتمی از سال 1380 تا 1384 رئیس دفتر رئیس‌جمهور شد که توصيه رهبر معظم انقلاب به رئيس‌جمهور دولت هشتم در اين انتصاب بي‌تأثير نبود.

ايشان روز پنجم شهريورماه سال 1380 در ديدار سيد محمد خاتمي و هيئت دولت وي فرمودند: «من، هم زمان رياست‌جمهورى آقاى هاشمى اين نكته را به ايشان گفتم، هم به آقاى خاتمى عرض كردم. به ايشان گفتم آقاى على خاتمى (برادرتان) را براى بازرسى بگذاريد، كه ايشان هم گذاشتند و چقدر هم خوب بود. بايد نزديك‌ترين آدم‌ها (خاطرجمع و صميمى) را براى كار بازرسى گذاشت تا انسان ببيند چه مى‌گذرد؛ يعنى غير از گزارشى كه از طريق معمول مى‌آيد، اطّلاع ديگرى هم وجود داشته باشد.»

سيد علي خاتمي اکنون هم در بنیاد باران رئیس دفتر برادرش است. او گهگاه به حمایت از برادرش در رسانه‌ها سخن می‌گوید. زمانی که "مجبتی ثمره هاشمی" ازاقبال کم مردم به اصلاحات سخن گفته بود او بود که به حمایت از برادرش برخواست . علي خاتمي گفته بود: كسي از طرف مردم حق حرف‌زدن ندارد و "مردم" علاقه خود را به اصلاح‌طلبان نشان خواهند داد. بعد از اتمام انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و پیروزی حسن روحانی در این رقابت‌ها، سیدمحمد خاتمی با همراهی برادرش علی، به دیدار حسن روحانی رفت.


شیوه متفاوت احمدی نژاد در انتصاب ها

در این بین اما این محمود احمدی نژاد بود که ریاست دفتر خود را به برادرش نداد. داوود احمدی نژاد هیچ وقت نتوانست جای اسفندیار رحیم مشایی را برای برادرش بگیرد. او ریاست بازرسی نهاد ریاست جمهوری را در دولت نهم به عهده داشت اما یک سال قبل از پایان دولت نهم و در مرداد ماه سال 1387 از سمت خود کناره گیری کرد. علت برکناری وی اختلاف نظرش با برادرش بر سر انتصاب علی کردان عنوان شد اما بعدها مشخص شد که این فقط بخشی از ماجرا بوده و تاثیرپذیری محمود احمدی نژاد از اسفندیار مشایی یکی از مهمترین دلایل اختلاف این دو برادر بوده است.

کرسی ریاست دفتری برای یار دیرین احمدی نژاد

شیخ الاسلامی تا پيش از وزارت مدتي استاندار هرمزگان بود كه پس از انتخاب احمدي نژاد به عنوان شهردار تهران، رئيس دفتر وي شد و در دوران رياست جمهوري احمدي‌نژاد نيز تا پيش از انتصاب اسفنديار رحيم مشايي سمت مسئول دفتري رئيس جمهور را بر عهده داشت.


شیخ الاسلامی با ارائهٔ پیشنهاد وزارت توسط محمود احمدی‌نژاد وزارت کار و امور اجتماعي را بر عهده گرفت، او در حالي كه سكان وزارت كار را بر عهده داشت، 25 ارديبهشت همان سال با حفظ سمت به عنوان سرپرست وزارت رفاه منصوب شد تا اقدامات لازم براي ادغام دو وزارتخانه كار و رفاه انجام شود.

او از یاران قدیمی احمدی نژاد محسوب می شود که تا پایان با راه در کنار احمدی نژاد و مشایی ماند و رئیس ستاد زنده باد بهار نیز شد. او حتی به عنوان داوطلب چهارمین دوره انتخابات شوراها به عنوان سر لیست حامیان دولت احمدی نژاد قرار گرفت که با عدم اقبال مردم رو به رو شد و رای نیاورد.

..  و اما اسفندیار رحیم مشایی و انتصاب موسوی به عنوان رئیس دفتر

او در زمان شهرداری محمود احمدی‌نژاد رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بود. در دولت اول احمدی‌نژاد مشایی ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران را بر عهده داشت. وی در تیرماه ۱۳۸۸ از سوی محمود احمدی نژاد به عنوان معاون اول رئیس‌جمهور انتخاب شد که با واکنش ها و مخالفت های متعددی رو به رو شد به طوری که رهبر معظم انقلاب طی نامه ای این انتصاب را به مصلحت ندانستند. اما محمود احمدی نژاد ساعتی پس از استعفای مشایی از این پست او را به عنوان رئیس دفتر ریاست جمهوری منصوب کرد.


انتصاب‌های جنجالی محمود احمدی نژاد یکی از ویژگی های بارز سال های آخر ریاست جمهوری وی بود. احمدی‌نژاد در اواخر سال 91 در حکمی سید حسن موسوی را به عنوان رئیس دفتر رئیس جمهوری منصوب کرد و اسفندیار رحیم مشایی را از دفتر رئیس جمهور به دبیرخانه جنبش عدم تعهد انتقال داد.


موسوی کسی بود که در دولت نهم، معاون سرمایه گذاری اسفندیار رحیم مشایی در زمان تصدی وی در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بود. او پس از خروج رحیم مشایی از سازمان میراث فرهنگی و حضور در پاستور، مشاور عالی رحیم مشایی در "مرکز ملی مطالعات جهانی‌شدن" شد و این روزها مسؤولیت ریاست دفتری محمود احمدی‌نژاد را بر عهده دارد.

با توجه به اینکه رسانه‌ها از حسین فریدون (برادر دکتر حسن روحانی) نام می‌برند، باید دید روحانی منصب ریاست دفتر را که به گفته ابطحی «كانال رسيدن همه چيز به رئيس‌جمهور است» به چه کسی می‌دهد؟ آیا او نیز مانند خاتمی و هاشمی به برادر خود اطمینان می‌کند و یا شخص دیگری را برای این مسؤولیت در نظر دارد؟