به گزارش مشرق به نقل از باشگاه خبرنگاران، امروز 1فروردین 1392 خورشیدی برابر با 9 جمادی الاول 1434 هجری و 21 مارس 2013 میلادی است. مهمترین رخدادهای تاریخ امروز از این قرار است:
عید نوروز و آغاز سال هجری شمسی
عید نوروز، ریشه در سنت‌های اقوام ایرانی دارد که به گذشته بسیار دور منتهی می‌گردد و به نوشته تاریخ نگاران، پس از اسلام با تصرفات و تغییراتی که در آن به عمل آمده تاکنون در میان ایرانیان باقی مانده است. ایرانیان باستان معتقد بودند که در ایام نوروز، ارواح مردگان به خانه‌ها باز می‌گردند. به این جهت مردم باید خانه‌های خود را در این ایام، پاکیزه کنند، فرش‌های زیبا بگسترانند و غذای خوب طبخ نمایند. در صدر اسلام، ایرانیانی که در مرکز خلافت به سر می‌بردند طبق سنت ملی خویش به این عید پایبند بودند. در خبر است که برای امیرالمومنین (ع) هدیه نوروزی آوردند و نیز امام صادق (ع) فرمود: «در» عید نوروز حق تعالی در روز اَلَست، از ارواح بندگان پیمان گرفته است که او را به یگانگی بپرستند و برای او شریکی قرار ندهند.
این روز، اولین روز طلوع آفتاب، اولین روزِ وزیدن بادها و رویش گیاهان می‌باشد. در این روز، جبرئیل بر حضرت رسول، وحی آورد و بعثت پیامبر از این روز آغاز شد و پیامبر اسلام (ص)، در چنین روزی، بت‌های کافران را نابود کرد، روزی است که پیامبر اکرم (ص) در غدیر خم برای ولایت امیرالمومنین (ع) از مردم پیمان گرفت. روزی که آن حضرت بر خوارج نهروان پیروز شد و روزی است که قائم ما اهل‌بیت (ع) ظهور خواهد کرد. «(بحار)، ج 56، ص 119».
تنظیم ماه‌های هجری بر اساس تاریخ خورشیدی در ایران (1314 ش)
هجرت رسول گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی (ص)، از مکه به مدینه که برابر با سال 622 م است، مبدأ سال قمری می‌باشد. سال قمری تا سنه 1344 ق، مبنای تاریخ رسمی کشور ایران بود. در آن سال که بر حسب تاریخ، 1304 سالِ شمسی از هجرت پیامبر اسلام (ص) می‌گذشت، تاریخ خورشیدی برای امور دولتی انتخاب شد و به موجب قانون، رسمیت یافت. به موجب این قانون که از تصویب مجلس شورای ملی گذشت، ادارات دولتی، مؤسسات اداری، اقتصادی و... موظف شدند که از ماه‌های شمسی یا خورشیدی استفاده کنند؛ اما پس از گذشت ده سال، در سال 1314، در راستای سیاست اسلام‌زدایی رضاشاه پهلوی، تاریخ رسمی کشور فقط بر ماه‌های شمسی تنظیم گردید و استفاده از ماه‌های قمری، ممنوع اعلام شد.
تأسیس مدرسه علمیه حقانی (1339 ش)
در اول فروردین 1339 ش، مدرسه علمیه منتظریه (حقانی) با تلاش و همت حضرات آیات سید محمد حسینی بهشتی، مهدی حائری تهرانی، علی مشکینی و حاج علی حقانی با هدف تحول در نظام آموزشی حوزه و کادرسازی برای آینده اسلام، در قم تأسیس شد. این مدرسه اولین تشکیلات منظم حوزوی بود که طلاب در آن با رعایت نظم، دفتر حضور و غیاب و نمره امتحان آشنا می‌شدند. همچنین مواد درسی جدیدی همچون محاوره زبان عربی، ریاضیات و انگلیسی در آن تدریس می‌شد. این مدرسه در جریان نهضت اسلامی، نقش مهمی در پرورش نیروهای آگاه و پیرو خط امام ایفا کرد و طلاب فاضلی در آن تربیت شدند.
محکومیت کاربرد سلاح‌های شیمیایی توسط عراق در شورای امنیت سازمان ملل (1365 ش)
با شروع عملیات والفجر 8 در منطقه فاو در بیستم بهمن 1364 و پیشروی اعجاب برانگیز رزمندگان اسلام و عقب‌نشینی مزدوران بعثی، رژیم عراق بار دیگر به سلاح‌های شیمیایی متوسل شد و آن را در سطحی وسیع به کار گرفت. جمهوری اسلامی ایران با اعلام موضوع به دبیرکل سازمان ملل متحد، درخواست اعزام هیئت کارشناسی به منطقه را مطرح کرد. با گسیل شدن هیئت کارشناسی به ایران و بازدید از مصدومین حادثه، گزارشی تهیه شد که از دامنه گسترده کاربرد سلاح‌های شیمیایی به شدت اظهار نگرانی شده و به کارگیری این سلاح‌ها را تأیید کردند.
شورای امنیت پس از استماع گزارش هیئت کارشناسی اعزامی به منطقه، طی بیانیه 21 مارس 1986 برابر با اول فروردین 1365، از استفاده گسترده عراق از سلاح‌های شیمیایی اظهار نگرانی عمیق کرده و این عمل را قویاً محکوم کرد. در بخش‌های دیگر این بیانیه، با اشاره به بیانیه‌های قبلی، رعایت قوانین مربوط به جنگ خواسته شده و ادامه جنگ محکوم گردیده است. در این بیانیه، برای نخستین بار، عراق با ذکر نام به عنوان به کار برنده سلاح‌های شیمیایی مورد خطاب قرار گرفته و نیز ارتباط کاربرد سلاح‌های شیمیایی با کل مساله جنگ، ضعیف‌تر و کم رنگ‌تر شده است.
تبدیل واحد پول ایران از قِران به ریال و چاپ اوّلین اسکناس توسط بانک ملی ایران (1311 ش)
در ایران تا سال 1268 ش (1889 م) که بانک شاهنشاهی توسط انگلستان تشکیل شد، پول رایج کشور، مسکوک نقره و طلا بود. در آن سال، به موجب یکی از بندهای امتیازنامه بانک، نشر اسکناس در سراسر ایران منحصراً به بانک شاهنشانی ایران تعلق گرفت و یک سال بعد، اسکناس جدید با علامت شیر و خورشید و عکس ناصرالدین شاه قاجار و ذکر ارزش آن منتشر شد.
درگذشت دانشمند گرانقدر «دکتر ابوالحسن شیخ» پدر علم شیمی نوین ایران (1376 ش)
استاد دکتر ابوالحسن شیخ در سال 1286 ش در تهران در خاندانی مذهبی به دنیا آمد. پدرش مرحوم دکتر محمد شیخ معروف به احیاءُ الملک از نوادگان علامه بزرگوار، شیخ حرّ عاملی صاحب کتاب گرانسنگ وسایل الشیعه متوفی 1104 ق بود. وی پس از اتمام دوره ابتدایی و متوسطه وارد مدرسه صنعتی ایران و آلمان شد و در رشته شیمی و داروسازی به تحصیل ادامه داد. سپس در 20 سالگی به همراه نخستین گروه دانش‌آموزان ایرانی برای ادامه تحصیل عازم آلمان گردید تا این که پس از اقامتی هشت ساله موفق شد تا به عنوان اولین ایرانی، دکترای شیمی دریافت کند. دکتر ابوالحسن شیخ سپس به کشور بازگشت و به تدریس همت گماشت. او در مدت 32 سال تدریس، صدها نفر از دانشجویان را در این رشته تربیت نمود و در سال 1322، نقش مهمی در تأسیس دانشکده علوم دانشگاه تهران ایفا کرد.
دکتر شیخ در سال 1332 به نمایندگی از سوی آیت‌اللَّه کاشانی در کنفرانس اسلامی بیت‌المقدس شرکت کرد و در سال 1365 بازنشسته شد. وی همواره به مطالعه کتاب‌های دینی و عرفانی اشتغال داشت و در تربیت دینی خود و اطرافیان می‌کوشید و همچنین سالیان بسیار از محضر عرفان و اخلاق بزرگان بهره‌مند گردید. از این دانشمند برجسته که به عنوان بنیانگذار و پدر علم نوین شیمی ایران یاد می‌شود تألیفاتی به جای مانده که تئوری‌های شیمی آلی در 2 جلد و عملیات شیمی آلی در 2 جلد و... از آن جمله‌اند. سرانجام این دانشمند گرانمایه در ساعات آغازین سال 1377 ش در نود سالگی چشم از جهان فروبست.
شهادت «شمس‌الدین محمد بن حامد مَکّی عاملی» معروف به «شهید اول»(786 ق)
ابوعبداللَّه شمس الدین محمد بن حامد بن احمد مَکّی عاملی، معروف به «شهید اول»، در سال 734 ق در یکی از روستاهای جبل عامل در لبنان به دنیا آمد. اجداد شمس‌الدین تا چندین پشت از علما و فقها بوده و فرزندان این خاندان از دانشمندان و اهل کمال و معرفت می‌باشند. شمس‌الدین در محضر عالمان بزرگواری همچون فخرالمحققین، سیدعمید الدین و سید ضیاءالدین به مدارج بالای علمی دست یافت و از آن پس به تدریس و تألیف مشغول شد. شهید اول از افراد زیادی اجازهٔ روایت گرفته و خود نیز شاگردان متعددی را پرورش داده است. اختصارُ الجَعفر، الباقیاتُ الصّالحات، اللُّمْعَةُ الدَّمشقیَّه و المَزار و... از جمله تالیفات وی می‌باشند. سرانجام این عالم ربانی و نویسندهٔ نامدار شیعه در 9 جمادی الاول 786 ق بر اثر پرونده سازی حسودان و پس از تحمل یک سال حبس به دار آویخته شد و به بدن مبارکش اهانت نموده و آن را سنگسار کردند.
تولد «صدرالدین شیرازی» متفکر بزرگ اسلامی معروف به ملاصدرا (980 ق)
صدرالدین شیرازی مشهور به ملاصدرا و صدرالمتألهین در نهم جمادی الاول سال 980 ق در شیراز به دنیا آمد. سنگ بنای علمی و اخلاقی ملاصدرا در محضر درس شیخ بهایی بنا نهاده شد و سپس در جرگهٔ درس حکیمِ الهی، میرداماد، کسب فیض کرد. وی پس از رسیدن به مقام والای علمی، بر مسندتدریس تکیه زد و به تدوین حکمت متعالیه پرداخت. ملاصدرا با ترکیب فلسفهٔ مشّاء و اشراق، حکمت متعالیه را بنیان نهاد و تاثیری شگرف بر فلسفهٔ اسلامی گذاشت به طوری که این تاثیر، بسیار وسیع و غیرقابل انکار است.
وفات «ابن غازی» ادیب و مورخ (919 ق)
ابوعبداللَّه محمد بن احمد بن محمد بن محمد بن علی بن غازی عثمانی، معروف به ابن غازی، فقیهِ مالکی، مورخ، ادیب و ریاضی‌دان مسلمان قرن دهم هجری در سال 858 ق در شهر فاس واقع در مراکش امروزی به دنیا آمد. او در حدیث، علم رجال، شرح حال نگاری و گزارش جنگ‌ها نیز تسلط داشت و در علم قرائت، تفسیر، ادب، عروض و حساب، استاد بود. بسیاری از جویندگان دانش، از مناطق دور در مجلس درسش حاضر می‌شدند و از وی دانش می‌آموختند. ابن غازی دارای منطقی قوی، بیانی شیرین و روان، خُلقی نیکو و محضری پربار بود. وی نزد خواص و عوام، عزت و احترام داشت و سخنورترین فرد زمان خود به شمار می‌رفت. الفِهرَسَةُ المبارکه، کلیّات فقهیّه و... از تالیفات ابن غازی است.
رحلت «سیدابوتراب خوانساری» فقیه اصولی (1346 ق)
سیدابوتراب خوانساری در سال 1271 ق در خوانسار به دنیا آمد. تحصیلاتش را در اصفهان آغاز کرد و در نزد آیت اللَّه سیدحسین کوه کمرهای و میرزا محمدهاشم خوانساری و... کسب علم نمود. پس از فوت آیت اللَّه کوه‌کمره‌ای، سیدابوتراب به تدریس پرداخت و مرجع احکام و فتاوی شد. در محضر این عالم بزرگ شخصیت‌های بزرگواری همچون آیات عظام: سید محسن حکیم، سید محمد حجت کوه کمرهای، آقابزرگ تهرانی، میرزا ابوالحسن شعرانی و سید علی قاضی طباطبایی پرورش یافتند. از این عالم ربانی نزدیک به پنجاه کتاب و رساله بر جای مانده که سَبیلُ الرَّشاد فی شرح نِجاةُالعباد، البَیان فی تفسیر القرآن، اَصالةُالعَدَم و احکامُ الوَضعیّه از آن جمله‌اند. این فقیه بزرگوار، سرانجام در 75 سالگی در نجف اشرف وفات یافت و پس از تشییعی باشکوه، بر حَسَب وصیتش در وادی السلام نجف اشرف به خاک سپرده شد.
آغاز مبارزات زیدیه
در آوریل سال 737 میلادی (و به نوشته برخی از مورخان؛ 12 آوریل آن سال) زید ابن علی ابن حسین در کوفه پرچم مبارزه با خلافت امویان را برافراشت. مبارزات زید که پیروان او به شیعه زیدیه معروفند 2 سال طول کشید و در سال 739 میلادی به دست یوسف‌ابن‌عمرثقفی از امرای امویان به شهادت رسید. در پی این رویداد، جمعی از پیروان غیرایرانی زید به یمن نقل مکان کردند و این سرزمین از آن پس پایگاه شیعه زیدیه شده است.
تولد «یوهان سباستین‌ژان‌باخ» موسیقیدان و آهنگ‌ساز نامی آلمان (1685 م)
یوهان سباستین ژان باخْ موسیقیدان معروف آلمانی در 21 مارس 1685 م در آیْزْناخ آلمان و در خانواده‌ای که همه افراد آن بیش از یک‌صد سال با موسیقی آشنایی داشتند به دنیا آمد. وی در ده سالگی پدر و مادرش را از دست داد و از آن پس تحت نظر برادرش به فراگیری موسیقی پرداخت. علاقه به موسیقی در یوهان به قدری بود که در زمان کوتاهی قطعاتی را که برادرش برای تمرین به او یاد می‌داد فراگرفت. باخ در نهایت با کوشش و زحمت زیاد به دنیای موسیقی راه یافت و راه خود را در این هنر باز کرد. خط سیر زندگی فعال و سازنده باخ از شغل نسبتاً پایینِ نوازندگی مجلسی آغاز شد تا آن‌که به رهبری اُرکِسْتر دربار آلمان دست یافت.
امضاء قرارداد امنیت و استقلال بین افغانستان و انگلیس (1905 م)
بعد از مرگ عبدالرحمان خان حاکم افغانستان و روی کار آمدن حبیب‌اللَّه خان در سال 1901 م، سیاست خارجی این کشور همانند زمان گذشته، در اختیار انگلستان بود. در این میان نمایندگی انگلستان در هند، با توجه به شرایط جهانی خواستار امتیازات بیشتری از حاکم جدید افغانستان بود؛ بنابراین در سفر هیأت انگلیسی به افغانستان، مذاکراتی طولانی میان سرلوی دین سرپرستِ هیأت با امیر حبیب‌اللَّه خان انجام گرفت که به امضای قراردادی در 21 مارس 1905 م انجامید.
به موجب قرارداد استعماری که میان انگلستان و افغانستان منعقد گردید، انگلستان تعهد کرد که سالانه مبلغ 160 هزار لیره به افغانستان بپردازد و در قبال آن، سیاست خارجی این کشور را به مدت چهل سال، تحت نظر داشته باشد. با این حال حاکم افغانستان از پذیرش درخواست انگلستان در صدور اجازه امتداد راه‌آهن از منطقه چمن تا قندهار و از پیشاور تا کابل که در راستای تأمین اهداف دولت استعماری انگلستان بود، خودداری نمود. سرانجام این قرار داد در 8 اوت 1919 لغو و استقلال افغانستان اعلام شد.
روز جهانی مبارزه با تبعیض نژادی (1966 م)
واژه آپارتاید (آپارتْهایْد، آپارتْهِیْدْ) به معنای جدایی و تفکیک می‌باشد و در اصطلاح با تبعیض‌نژادی و نژادپرستی مترادف شده است. گرچه اِعمال سیاست‌های تبعیض نژادی از دوره آغاز استعمار و به ویژه از قرن هفدهم شکل گرفته و نقاط گسترده‌ای را شامل می‌گردید، اما به صورت مشخص، این کلمه از سال 1948 م توسط دفتر مرکزی حزب ناسیونالیست کشور افریقای جنوبی به کار گرفته شد. هدف از اعلام و اعمال این سیاست، جداسازی سفیدپوستان از غیر سفیدپوستان و به ویژه سیاهان بود. با این که بیش از 80% جمعیت افریقای جنوبی را غیر سفیدپوستان تشکیل می‌دادند، اما اقلیت سفیدپوست با اجرای سیاست‌های غیرانسانی، جامعه‌ای طبقاتی به وجود آورد.
آن‌ها رسماً اعلام کردند که سیاست آپارتایدْ همه گروه‌های نژادی را فروتر از سفیدپوستان می‌داند و علی‌رغم اعتراضات افکار عمومی و سازمان‌های بین‌المللی، به رفتار خود ادامه دادند. این وضعیت تا آخرین دهه قرن بیستم ادامه داشت و سرانجام، تلاش‌ها و کوشش‌های مردمی به لغو این سیاست در هفدهم ژوئن 1991 م انجامید. با این حالْ مساله تبعیض‌نژادی در بسیاری از کشورها که دارای نژادهای مختلف می‌باشند، همچنان اعمال می‌شود. نمونه بارز آن، کشور ایالات متحده امریکاست که علی‌رغم ادعای وجود دموکراسی و حمایت از حقوق بشر، سیاست‌های ظالمانه‌ای علیه سرخ‌پوستان و سیاهان این کشور انجام می‌دهد.
وقوع نبرد بین مبارزان فلسطینی و مزدوران رژیم صهیونیستی (1968 م)
پس از اعلام موجودیت سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف) در سال 1965 م، این سازمان به تدریج بر تعداد و شدت عملیات نظامی خود علیه نیروهای رژیم صهیونیستی افزود تا این که در روز 21 مارس 1968 م با یورش نیروهای صهیونیستی به اردوگاه فلسطینیان در نزدیکی شهر کرامه در اردن، نبردی سنگین میان چریک‌های فلسطینی و مزدوران رژیم صهیونیستی آغاز شد. در نبرد کرامه، حداقل 1200 نفر از سربازان این رژیم به هلاکت رسیدند و ده‌ها تانک و زره پوش آن‌ها نابود و یا توسط چریک‌های فلسطینی به غنیمت گرفته شد. در اثر این جنگ، استقبال جوانان فلسطینی از پیوستن به سازمان آزادی بخش فلسطین جهت نبرد برای بازپس‌گیری سرزمینشان به شدت افزایش یافت. با این حال سازمان آزادی‌بخش فلسطین از سال 1991، اعتبار بین‌المللی، منطقه‌ای و داخلی خود را به دلیل عدول از مواضع انقلابی‌اش از دست داد و به تصور دستیابی به صلح با رژیم اشغال‌گر قدس، به مذاکره با این رژیم نشست.
روز جهانی زمین
روز زمین، روزی برای افزایش آگاهی و قدردانی نسبت به محیط زیست کرهٔ زمین است. این روز دو بار در سال، یک بار در طول فصل بهار در نیمکره شمالی و در طول فصل پاییز در نیمکره جنوبی (که فصل بهار آن نیمکره محسوب می‌شود) برگزار می‌شود. سازمان ملل متحد نیز هر سال در اعتدال بهاری، این روز را جشن می‌گیرد. این رسمی بود که توسط فعال صلح یعنی جان مک‌کانل در سال ۱۹۶۹ در اجلاس یونسکو معرفی شد و توسط سناتور آمریکایی گیلورد نلسون به عنوان یک جلسهٔ آموزشی در مورد محیط زیست بنیان گذاشته شد. در خیلی از کشورها روز ۲۲ آوریل هم زمان با ۲ اردیبهشت روز زمین است و جوامع بسیاری نیز هفتهٔ زمین را با آغاز روز زمین جشن می‌گیرند و تمام هفته را به فعالیت‌های زیست محیطی اختصاص می‌دهند.
عملیات قوچ سلطان در مریوان، به طور مشترک (1360 ش)
عملیات قوچ سلطان در منطقه مریوان در اول فروردین 1360; این عملیات به منظور آزادسازی ارتفاع قوچ سلطان و روستاهای اطراف آن و با استعداد دو گردان از سپاه و ارتش اجرا گردید.
برخی از رخدادهای امروز
1857: یک زمین لرزه شدید بیش از 107 هزار تن از مردم توکیو (ژاپن) را کشت.
1907: نیروهای ایالات متحده کشور هندوراس را عملا اشغال نظامی کردند.
1923: چارلز هیوز وزیر امور خارجه وقت آمریکا پیشنهاد به رسمیت شناختن شوروی را رد کرد.
1925: طبق قانونی که به تصویب مجلس رسیده بود، از چنین روزی در سال 1304 هجری خورشیدی نوشتن تاریخ مکاتبات در ایران با تقویم هجری خورشیدی رسمی شد.
1939: دولت هیتلر بندر دانتزیک (گدانسک) را که ضمن قراردادهای پایان جنگ جهانی اول از خاک آلمان جدا شده بود و بعدا لهستان آن را ضمیمه خود ساخته بود مطالبه کرد.
1942: نیروهای آلمان در حوزه مدیترانه به جزیره مالت مستعمره انگلستان حمله بردند.
1945: برای نخستین بار ژاپنی‌ها برضد نیروهای آمریکا بمب بالدار (نوعی هواپیمای بدون خلبان) استفاده کردند.
1947: ترومن رئیس جمهوری وقت آمریکا دستور داد که همه کارکنان دولت آمریکا نسبت به دولت سوگند وفاداری یاد کنند.
1955: ماکاریوس اسقف قبرس و رهبر مبارزات استقلال طلبانه این کشور از استعمار انگلستان، خواستار پیوستن این جزیره به یونان شد.
1975: نظام سلطنتی 3000 ساله اتیوپی (حبشه) ملغی شد.
1990: نامیبیا (افریقای جنوب غربی سابق آلمان) استقلال یافت. پس از شکست آلمان در جنگ جهانی اول، این سرزمین تحت قیمومت دولت آفریقای جنوبی قرار گرفته بود که بعدا حاضر به تخلیه آن نمی‌شد. مردم این سرزمین به رهبری «سام نجومه» دست به مبارزه زدند که سال‌ها طول طول کشید و سر انجام پیروز شدند و پس از کسب استقلال سام نجومه را به ریاست جمهوری نامیبیا برگزیدند.
1991: راجیو گاندی پسر بزرگ بانو گاندی و نوه نهرو که پس از قتل مادرش در سال 1984 نخست وزیر هند شده بود در جریان مبارزات انتخاباتی در یک انفجار انتحاری که یک زن «تامیل نادو» آن را به وجود آورده بود کشته شد. پدر راجیو از پارسیان هند بود.
