به گزارش ویژه نامه دهه فجر مشرق به نقل از تسنیم ، نام محسن کاظمی با تدوین و تألیف خاطرات روزهای انقلاب گره خورده است. کتاب‌هایی مثل «خاطرات عزت‌شاهی»، «احمد احمد» و «خاطرات مرضیه حدیدچی(دباغ)» هر یک وزنه‌ای در تاریخ و خاطرات انقلاب اسلامی به شمار می‌آید که نگارش هر سه در کارنامه فعالیت‌های ادبی کاظمی به ثبت رسیده است.
محمد حمزه‌زاده، مدیر انتشارات سوره مهر، چندی پیش خبر انتشار کتابی جدید از این نویسنده با عنوان «سالهای بی‌قرار» را در دهه فجر امسال داده بود. به بهانه اتمام و احتمالاً انتشار این اثر با وی به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
کاظمی در ابتدای این گفت‌وگو به روند نگارش خاطرات جواد منصوری در «سالهای بی‌قرار» اشاره می‌کند و می‌گوید: بنده در سال 76 کتابی با نام «خاطرات جواد منصوری» تدوین کردم. بعدها در مسیر کار خاطره‌نگاری و ادبیات انقلاب اسلامی به این نتیجه رسیدم که این کار ناقص است و باید آن را ارتقا دهم. این شد که در سال 89 تصمیم گرفتم خاطرات تدوین شده آقای جواد منصوری را تکمیل‌تر و با شکل و ساختاری جدیدتر عرضه کنم.
وی ادامه می‌دهد: در طی این مدت کتاب را از وضع و حال قبلی به حال جدید رساندم. در این میان تغییراتی به لحاظ ماهوی در مطالب اثر داده شد که حدود 70 درصد کار را شامل می‌شود. برای تکمیل این اثر و خاطرات ذکر شده، به اسناد، مدارک جدید و عکس‌های جدید رجوع کردم و همزمان به تحقیقات گسترده‌ای در خصوص شخصیت‌ها و وقایع روایت شده دست زدم تا هیچ‌گونه پرسشی در ذهن مخاطب برای روند خاطرات و چگونگی وقوع آن ایجاد نشود. به طور کلی باید بگویم که هر چیزی که برای خواننده جای پرسش بود را بی‌پاسخ نگذاشتم.
نویسنده کتاب «احمد احمد» با بیان اینکه 16 ماه صرف نگارش این اثر کرده است، عنوان می‌کند: بعد از 16 ماه تلاش مداوم و بررسی دقیق در مورد هر آنچه که در ثبت خاطرات لازم است، به این نتیجه رسیدم که این کتاب تازه دارد متولد می‌شود. خاطرات پس از اتمام مراحل تحقیق و بررسی در 756 صفحه گردآوری و تدوین شد که 500 صفحه از این تعداد به ثبت خاطرات و مابقی به درج عکس و منابع اسنادی اختصاص داده شد.
وی در پاسخ به این پرسش تسنیم که با توجه به اینکه خاطرات آقای منصوری به عنوان اولین فرمانده سپاه، یکی از منابع مهم در بررسی سیر تاریخ انقلاب است، شیوه نگارش و تدوین مطالب در این اثر به چه صورت است، می‌گوید: سعی کردم آنچه را که قابل گفتن است در این اثر بگویم و بررسی کنم. خاطرات آقای منصوری جای کار بسیار برای بررسی روند فعالیت‌های گروه‌ها و اشخاص مختلف در طی سالهای قبل و بعد از انقلاب داشت. با وجود این فضا، به گروه‌های مختلفی که به نوعی در این خاطرات حاضر بودند نیز پرداختم.
کاظمی شیوه نگارش و ساختار «سالهای بی‌قرار» را متفاوت با دیگر آثارش می‌داند و می‌افزاید: از پی‌نوشته‌ای محققانه برای نگارش این کتاب و گویا کردن خاطرات بهره برده‌ام. در شکل و ساختار اثر تغییراتی ایجاد شد و خاطرات با تلفیق تکنیک‌های داستان‌نویسی به رشته تحریر درآمد. به این صورت که توالی زمانی در روایت خاطرات رعایت نشده و با فلاش‌بک‌هایی که در خاطرات ایجاد شده به نوعی با جریان سیال ذهن مواجه هستیم.
وی در پاسخ به این پرسش تسنیم که استفاده از تکنیک‌های داستان‌نویسی تا چه اندازه در ساختار خاطرات وارد شده است و آیا مرز مشخصی میان خاطره و داستان قائل شده‌اید یا خیر، می‌گوید: این نکته مهمی است که خاطره‌نویسان به آن توجه می‌کنند. در نگارش این اثر از تکنیک داستان‌نویسی استفاده شد نه از عناصر داستان‌نویسی. مهمترین تغییری که در این اثر لحاظ شده، نادیده گرفتن توالی زمانی است. روایت خاطرات در این کتاب همانند دیگر آثار خاطره از تولد و کودکی شروع نمی‌شود و بعد به صورت منظم به دوران جوانی و... بپردازد. بلکه ما همیشه در روایت خاطرات با پس و پیش شدن رویدادها مواجه هستیم. علاوه بر این در 10 فصل این اثر یک ورودیه ادبی ذکر شده است که ساختاری متفاوت با خود خاطرات دارد.
نویسنده کتاب «عزت شاهی» می‌افزاید: آقای منصوری به دلیل شخصیت سیاسی و اجتماعی‌ای که داشتند، گاه به توصیف و تحلیل خاطرات می‌پردازند که خواندن این تحلیل‌ها خواننده را کسل می‌کند. به همین خاطر سعی شد تا با ساختارشکنی در نقل خاطرات، البته با توجه به راه ندادن عنصر خیال در این رویدادها، خواندن آن را برای خواننده شیرین‌تر کنم.
کاظمی به مدت زمان جمع‌آوری اسناد مورد نیاز جهت نگارش این کتاب اشاره و عنوان می‌کند: درست است که می‌گویم 16 ماه صرف تدوین اثر شده است، اما جمع‌آوری اسناد و مدارک و بعد از آن تدوین اثر زمانی بیشتر از این مدت را به خود اختصاص داده است. در حقیقت این اثرحاصل دو دهه تلاش من برای تدوین و نگارش خاطرات در کنار جمع‌آوری اسناد است.
این نویسنده ادامه می‌دهد: تکیه‌گاه این اثر در نقل خاطرات، خاطراتی است که خود آقای منصوری زمانی که سفیر ایران در پاکستان بودند، به رشته تحریر درآوردند. ایشان در سال 71 مجال پیدا می‌کنند تا قسمتی از خاطرات خود را بنویسند که البته ارزشمند است.
وی در پاسخ به این پرسش تسنیم که کدام بخش از خاطرات منصوری برای شما جذابیت بیشتری داشت، می‌گوید: برای من آن بخشی از خاطرات ایشان که برای دومین‌بار به زندان اوین می‌روند و تلاش می‌کنند تا اطلاعات خود را حفظ کنند، بسیار جالب و جذاب بود. تلاش منصوری برای اینکه فرصت را از نیروهای رژیم بگیرد و با حفظ اطلاعات ارزش آن را کمتر کند، خیلی شنیدنی بود. تمام این کارها با شکنجه‌های هولناک رژیم همراه بود و منصوری سعی می‌کرد تا به رغم فشارها این اطلاعات را حفظ کند و سرانجام موفق هم می‌شود.
کاظمی در پایان از زمان انتشار کتاب گله می‌کند و می‌افزاید: این کتاب در نهم اردیبهشت ماه به اتمام رسید و به ناشر سپرده شد، اما به رغم اهمیت و وقتی که برای نگارش ان صرف شد، اثر تاکنون منتشر نشده است. چرا باید اثری با این ویژگی در نوبت و انتظار چاپ بماند؟ مگر چند کتاب با این اهمیت در عرصه ادبیات انقلاب داریم؟
محسن کاظمی در شرح ساختار و محتوای کتاب «سالهای بی‌قرار» به تعویق انتشار اثرش اشاره می‌کند و می‌گوید: چرا باید کتاب‌های ارزشمند تاریخ انقلاب در نوبت چاپ بمانند؟
