مشرق -- در دنیای امروز، از رسانه ‌ها به‌عنوان رکن چهارم دموکراسی یاد می‌شود؛ رکنی که از یک طرف با مردم و از سوی دیگر با حکومت در ارتباط است. از وظایف مهم رسانه ‌ها این است که واقعیت ‌های سیاسی و اجتماعی را به‌ درستی به تصویر بکشانند. رسانه های مردم محور باید به عنوان وجدان بیدار جامعه به انعکاس دردها و آلام شهروندان بپردازند. ایفای نقش وجدان جمعی مستلزم این است که رسانه‌ها بتوانند سیاست های نهادهای دولتی را نقد و حکومت را به برآورده‌سازی خواسته ها و رفع مشکلات مردم وادار نمایند.

نقش رسانه ها در انتخابات
قابلیت رسانه ها در ارتباط برقرار نمودن با طیف وسیعی از افراد جامعه باعث شده است که نقش مهمی در روندهای انتخاباتی داشته باشند. رسانه ها در رونق بخشيدن و حضور گسترده مردم در انتخابات نقش فعالی می توانند ایفا نمایند. اطلاع رساني دقيق و شفاف به مردم راجع به مزایای شركت در انتخابات و نقش مهمی که این رویداد در آينده سياسي كشور دارد به رقابتي شدن بیشتر انتخابات منجر می گردد. هر چه میزان مشاركت مردم در گزينش زمامداران و نمايندگان بيش تر باشد، حكومت از مقبوليت، استحكام اجتماعي و ثبات سياسي بيشتري برخوردار خواهد بود.
از دیگر وظایف رسانه ها کمک به شهروندان برای گزینش فردي سياستمدار و متعهد می باشد. رسانه ها مي توانند به مردم آگاهی جامع و دقيقي از نامزدها ارائه نمایند و بر اساس اين شناخت، امکان اینکه شهروندان تصميم منطقی تری را اتخاذ نمايند افزایش می یابد.

رسانه های مردم محور با برجسته نمودن اولويت ها و مسائل جامعه، باید خواهان ارائه برنامه هایی عقلانی و منسجم از نامزدها برای حل مشکلات شوند و با نقد صحیح برنامه ها، مردم را در انتخاب مناسب یاری نمایند. حاکم بودن این رویکرد بر رسانه ها سبب خواهد شد تا نامزدها نتوانند با ترفندهای انتخاباتی و شعارهایی پرطمطراق که فاقد عقلانیت و منطق می باشد از مردم رای اعتماد بگیرند. شعارهایی که موقع انتخابات به وفور توسط کاندیداها داده می شود و در صورت عملیاتی شدن نه تنها نفعی به مردم نخواهد رسید بلکه ضربات اساسی به منافع مردم نیز وارد خواهد نمود. رسانه ها بعد از انتخابات نیز وظیفه دارند که برنامه های وعده داده شده نامزد پیروز را پیگیری نمایند و تا جایی که ممکن است تلاش نمایند تا با یادآوری این برنامه ها، به سنجش میزان پایبندی دولتمردان در وفای به عهدشان با مردم بپردازند.

مسائل امروز جامعه ما
در حال حاضر، جامعه با مشکلات و مسائل مختلفی دست و پنجه نرم می کند که رسانه ها باید از کاندیداها در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو، برنامه منطقی و مستدل طلب نمایند. برخی از این مسائل و مشکلات را می توان در قالب زیر دسته بندی نمود:

- مشکلات اجتماعی
از مشکلات مهم حوزه اجتماعی، می توان به آمار فزاینده اعتیاد و طلاق اشاره نمود. با توجه به آخرین داده های وزارت بهداشت، بیش از دو میلیون نفر از شهروندان ایران به طور دائم مواد مخدر مصرف می کنند. به گفته رئیس گروه سلامتی روح و روان وزارت بهداشت، در سال ۲۰۰۷ این رقم کمتر بود؛ یعنی حدود ۱.۲ میلیون نفر به طور دائم مصرف مواد مخدر داشتند( وب سایت انتخاب، ۱۳۹۱).

نتایج آمارگیری اخیر ستاد مبارزه با مواد مخدر از وضعیت اعتیاد در ایران نشان می دهد که میانگین سن معتادان از حدود ۲۳.۵ به ۲۱ سال رسیده و اکنون حدود ۴۵ درصد مصرف‌کنندگان مواد مخدر در ایران زیر ۲۹ سال و حدود ۳۰ درصد بین ۳۰ تا ۳۹ سال دارند(جام جم آنلاین، ۱۳۹۱). در همین رابطه رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور نیز سال پیش اعلام نموده بود که بنابر آمار رسمی حدود دو میلیون معتاد به مواد مخدر در کشور وجود دارد و از جمعیت ۷۰ میلیونی ایران، ۱۰ میلیون نفر به طور مستقیم با معضل اعتیاد دست به گریبان هستند( خبرگزاری مهر، ۱۳۹۰).

مشکل دیگری که جامعه با آن روبه رو می باشد آمارهای افزایش طلاق در کشور می باشد. چندی پیش دبیر کمیته سلامت شورای شهر تهران اعلام کرده بود که ایران رتبه چهارم طلاق در جهان را دارا می باشد. در کل کشور نیز استان تهران رتبه نخست و پس از آن خراسان رضوی رتبه دوم طلاق را دارد. در شهر تهران از هر ۴ ازدواج که به ثبت می رسد یکی به طلاق منجر می شود( سلامت نیوز، ۱۳۹۱).

مديرکل ثبت احوال استان تهران نیز از افزايش ۶ درصدي آمار طلاق هاي ثبت شده در ۸ ماه اول سال ۱۳۹۱ و کاهش ۷/۱ درصدی آمار مربوط به ازدواج طي ۸ ماه سال جاري نسبت به سال قبل می گوید( خبرگزاری مهر، ۱۳۹۱).

آمار تکان دهنده دیگری نیز در این باره وجود دارد که نشان دهنده بی ثباتی فوق العاده نگران کننده، نهاد خانواده در کشور می باشد. رئيس موسسه فرهنگي بين المللي خانواده امين در این باره می گوید: « آمار طلاق عاطفي در کشور ۵۳ درصد است؛ يعني از هر دو ازدواج در کشور يکي به طلاق منجر شده است. پژوهش هاي اخير این موسسه نشان می دهد که در حال حاضر آمار طلاق قطعي در کشور ۱۴درصد است و ۱۷درصد طلاق در جريان هم وجود دارد که در دست پيگيري زوج ها و دادگاه هاي خانواده است( راسخون، ۱۳۹۰).

- مشکلات اقتصادی
از مهمترین مشکلات اقتصادی جامعه امروز ما، می توان به بیکاری، تورم و فساد اشاره نمود. بررسی آمار تورم نشان می دهد که آمار تورم در طول چند ماهه اخیر با رشد همیشگی همراه بوده است. نرخ تورم که در آبان ماه امسال ۲۶.۱ درصد اعلام شده بود، بر اساس محاسبات بانک مرکزی در آذرماه به ۲۷.۴ درصد افزایش یافت. پیش از این، بانک مرکزی نرخ تورم در دوازده ماه منتهی به مهر ماه را ۲۴.۹، شهریورماه را ۲۴ درصد، مردادماه ۲۳.۵ درصد، تیرماه ۲۲.۹ درصد، خردادماه ۲۲.۴ درصد، اردیبهشت ماه ۲۲.۲ درصد و فروردین ماه را ۲۱.۸ درصد اعلام نموده بود (الف، ۱۳۹۱). در این باره رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس از آمارهایی می گوید که نشان دهنده فشار مضاعف بر خانواده های فقیر می باشد: « میانگین تورم در استان ها متفاوت است اما در کل کشور ۲۶ درصد است». او با اشاره به اینکه این تورم به ضرر خانوارهای فقیر است، در ادامه می گوید:« تورم گاهی در بین این خانوارها بین ۴۰ تا ۴۵ درصد است» (الف، ۱۳۹۱).

بیکاری یکی دیگر از معضلات اقتصاد ایران می باشد. در این باره تازه‌ترین گزارش‌ مرکز آمار ایران نشان دهنده افزایش نرخ بیکاری در کشور در تابستان سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل است. بر اساس بررسی‌های مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری در کشور به ۱۲.۴ درصد رسیده است که نسبت به تابستان سال گذشته افزایش محسوسی را نشان می‌دهد. در تابستان سال ۱۳۹۰ نرخ بیکاری در کشور ۱۱.۱ درصد اعلام شده بود. بر اساس این گزارش، نرخ بیکاری در نقاط شهری بیشتر از نقاط روستایی بوده است؛ به طوری که نرخ بیکاری در نقاط شهری ۱۴.۵ درصد می باشد (خبرگزاری فارس، ۱۳۹۱). دولت با تاکید بر وفادار ماندن به چارچوب های بین المللی، تعریف سازمان جهانی کار که اگر فردی در هفته یک ساعت کار داشته باشد، شاغل محسوب می شود را مبنای محاسبه سنجش نرخ بیکاری قرار داده است (خبرگزاری مهر، ۱۳۹۱. تسنیم، ۱۳۹۱).

یکی دیگر از مشکلات جدی اقتصادی کشور ما که در زمان تبلیغات انتخاباتی نیز توسط برخی کاندیداها برای تهییج مردم و جلب نظر آنها استفاده می شود، فساد اداری می باشد. موضوعی که تجربه ثابت نموده است از آن به عنوان حربه ای برای تخریب و ضربه زدن به رقبا استفاده می شود تا اینکه واقعاً دغدغه جدی از بین بردن فساد وجود داشته باشد. سازمان شفافیت بین الملل در سال ۲۰۱۱، رتبه ایران در شاخص ادراک فساد را ۱۲۰ و در سال۲۰۱۲ میلادی ۱۳۳ برآورد نموده است.

- مشکلات زیست محیطی
جامعه ایران مدتهاست با افزایش میزان آلودگی هوا در کلان شهرها و پدیده گرد و غبار در غرب و جنوب غرب کشور روبه رو می باشد که منجر به تهدید سلامت افراد جامعه و تشدید بسیاری از بیماری ها شده است. به این مشکلات زیست محیطی روند خشکسالی دریاچه ارومیه، مشکلات سد کارون ۳ و ... را نیز باید اضافه نمود. مشاور وزیر بهداشت چند وقت پیش راجع به میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در تهران گفته بود «در سال ۹۰ حدود ۲۳۱۸ مورد مرگ به علت ذرات معلق کمتر از ۲ و نیم میکرون و ۲۱۴۲ مورد مرگ مربوط به ذرات معلق کمتر از ۱۰میکرون بوده است. بر این مبنا در سال گذشته ۴۴۶۰ شهروند به دلیل استنشاق هوای آلوده فوت نموده اند (الف، ۱۳۹۱).

نتیجه گیری
از وطایف رسانه ها در دنیای امروز، آگاهی بخشی به مردم می باشد که این روند در زمان انتخابات اهمیت فزونتری می یابد. در انتخابات، شهروندان با توجه به آگاهی و اطلاعی که از نامزدها و برنامه های آنها به دست می آورد رای می دهند. از این رو رسانه های مردم محور نقش اساسی در آگاهی بخشی به مخاطبان خود برعهده دارند. رسانه ها باید تلاش نمایند تا منطق بر روند انتخابات حاکم باشد تا جار و جنجال های انتخاباتی و شعارهای پرطمطراق فاقد عقلانیت باعث گمراهی مردم نگردد.

در حال حاضر جامعه ما با مشکلاتی روبه رو می باشد، مسائلی که همبستگی اجتماعی، امنیت و سرمایه اجتماعی را به چالش کشیده اند. در حوزه اجتماعی می توان به افزایش طلاق و اعتیاد و در اقتصاد به تورم، بیکاری و فساد اداری اشاره نمود. رفع این مشکلات باید از سوی تمامی نامزدهای انتخاباتی مد نظر گرفته شود و کاندیداها باید بخشی از برنامه های خود را بر مبنای کاهش این مسائل قرار دهند. بی توجهی به این مشکلات در طولانی مدت، انسجام اجتماعی را با تهدیدات جدی مواجه می نماید و به اعتماد عمومی ضربات جبران ناپذیری وارد می کند.

منابع
- الف(۱۳۹۱). مرگ ۴۴۶۰ شهروند تهرانی در اثر آلودگی هوا. کد مطلب: ۱۷۵۱۷۰، ۱۶ دی ماه.
- الف(۱۳۹۱). مصباحی مقدم: تورم برای فقرا ۴۵% است. کد مطلب: ۱۷۴۶۴۴، ۱۰ دی ماه.
- الف(۱۳۹۱). نرخ تورم در آذرماه به ۲۷.۴ درصد رسید. کد مطلب: ۱۷۵۴۶۹، ۲۰ دی ماه.
- امیرانتخابی، شهرود. حیران‌نیا، جواد(۱۳۸۹). نقش رسانه‌ها در مشارکت سیاسی شهروندان. مرکز تحقیقات استراتژیک، پژوهشنامه رسانه و مشارکت سیاسی، شماره ۵۰، خردادماه.
- انتخاب(۱۳۹۱). استفاده دایمی دو میلیون ایرانی از مواد مخدر. کد مطلب: ۷۷۷۱۸، ۴ مهرماه.
- تسنیم(۱۳۹۱). روایت وزیر کار از تعریف اشتغال. شناسه خبر: ۱۳۹۱۱۰۲۷۰۰۰۰۶۸، ۲۷ دی ماه.
- جام جم آنلاین(۱۳۹۱). تازه‌ترين آمارها از وضعيت اعتياد در كشور. شماره خبر: ۱۰۰۸۳۱۵۰۸۰۴۱، ۷ دی ماه.
- خبرگزاری فارس(۱۳۹۱). بیکاری ۱۲.۴ درصدی در تابستان امسال/۸.۲ درصد اشتغال ناقص است، شماره: ۱۳۹۱۱۰۰۱۰۰۰۲۵۲، ۱ دی ماه.
- خبرگزاری مهر(۱۳۹۰). مرگ درانتظار ۸۰ درصد معتادان شیشه/ ۱۰میلیون با اعتیاد دست به گریبانند. ۴ بهمن ماه.
- خبرگزاری مهر(۱۳۹۱). افزایش ۶ درصدی طلاق و کاهش ۱.۷ درصدی ازدواج. ۲۹ آذر ماه.
- خبرگزاری مهر(۱۳۹۱). ۱ ساعت کار در هفته مرز بیکاری و اشتغال/ به رعایت تعریف جهانی اصرار داریم. ۶ مردادماه.
- راسخون(۱۳۹۰). از هر دو ازدواج يکي منجر به طلاق عاطفي مي شود.۲۷ اسفندماه.
- سلامت نیوز(۱۳۹۱). سایه سیاه طلاق هر روز گسترده‌تر می‌شود. کد خبر : ۵۵۷۷۴، ۱۵ شهریور ماه.
- علوی زادگان، نسترن(۱۳۹۱). نقش رسانه در انتخابات. روزنامه رسالت، سال بیست و هفتم، شماره ۷۵۰۷.
- محمد مهدی، اسماعیلی. موحدیان، احسان(۱۳۸۸). انتخابات در نظام جمهوری اسلامی و بررسی نقش رسانه ملی در آن. فصلنامه پژوهش¬های ارتباطی، سال شانزدهم، شماره ۵۷، بهار.

منبع : الف