دیپلماسی عمومی در خاورمیانۀ دستخوش تغییر

  از شما سپاسگزارم، همچنین مراتب سپاس خود را به موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک و سازمان دهندگان رشته سخنرانی های همایش سیاست گذاری، و دعوت امروز از من، ابراز می دارم.

برای من مایه خرسندی است که از دیپلماسی عمومی در منطقه ای که برای مردم آمریکا بسیار حائز اهمیت است سخن بگویم. در جهان بسیار به هم پیوسته ما، دنیا به یک ماشین پین بال در فضای جغرافیایی تبدیل شده است که با پیوندهای امنیتی، اقتصادی و فرهنگی که برای همه ما آثار و پیامدهایی دارند، به طنین و صدا در می آید. توپ هیچگاه از چرخیدن و بازگشتن متوقف نمی شود. بنا بر این، در گیری و مشارکت کامل و توام با توان و خلاقیت برای منافع ما بسیار سودمند است. چنین درگیری و تعاملی برای ایالات متحده در هیچ منطقه ای به اندازه خاورمیانه و شمال آفریقا از فوریت برخوردار نیست.

دلیل این امر ساده است. درگیری آمریکا در منطقه برای ایالات متحده و برای منطقه سودمند است. منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا که باثبات تر، دموکراتیک تر و مرفه تر باشد، امنیت و رفاه را برای همه ارتقاء می بخشد. این امر به معنای فرصت بیشتر برای جوانان، برای کار آفرینان، برای جامعه کسب و سرمایه، برای مربیان آموزشی است. و درهای فرصت را برای تعمیق ارتباطات شخصی و اتحادهای راهبردی با تمامی کشورهای منطقه می گشاید.

من شما را به مرور دوباره به رهنمودهای امنیتی پرزیدنت اوباما و نیز پرزیدنت بوش ترغیب می کنم.

بنا بر این ما چگونه باید به طور کامل وارد تعامل شویم، ومهم تر از آن چگونه فرصت های موفقیت خود را به بیشتربن حد برسانیم تا مردم آمریکا و مردم منطقه از دگرگونی های اخیر که تمامی خاورمیانه و شمال آفریقا فرا گرفته اند بهره مند شوند؟

پاسخ در دو کلمه خلاصه می شود: دیپلماسی عمومی.

این دو کلمه ممکن است ساده جلوه کنند. اما معرف ابزار راهبردی حیاتی در تلاش به تمام معنی گسترده آمریکا برای تعامل بین المللی هستند.

دیپلماسی عمومی دارای عناصر بسیار زیادی است که یکدیگر را تقویت می کنند. این امر متضمن انتقال و توضیح سیاست ها و ارزش هایی ایالات متحده؛ تقویت انتقال دموکراتیک؛ پشتیبانی از کارآفرینی و و صادرات ایالات متحده؛ تسهیل مبادله آموزشی و ارتقاء آموزش عالی ایالات متحده است.

دیپلماسی عمومی همچنین اصل بازنگری چهارساله دیپلماتیک و توسعه (QDDR) را که توسط کلینتون، وزیر امور خارجه، بنا نهاده شده و بر اهمیت حیاتی برقراری ارتباط با سازمان های غیر دولتی و مخاطبان غیرسنتی تأکید دارد، تأمین می کند.

امروز من میل دارم در این باره صحبت کنم که ما چگونه این تعامل عمیق و پیچیده را که ما از آن به عنوان دیپلماسی عمومی یاد می کنیم در این منطقه پیچیده، شتاب اهنگ و بی ثبات به کار ببندیم و چرا ما علیرغم چالش هایی که در برابرمان قراردارند باید کوشش های خود را دو برابر سازیم.

نخست، اجازه بدهید که در این زمینه چشم اندازی را ترسیم کنم. تنها دو سال پیش بود که کلینتون وزیر امور خارجه در دوحه هشدار داد که بنیان منطقه در حال فرو رفتن در شن است. از آن پس ما در کشورهای سراسر منطقه سرازیر شدن تظاهر کنندگان را به خیابان ها و به اینترنت به چشم دیده ایم.

ما شاهد سرنگونی دیکتاتورهای دیرپا، انتخاباتی که آزادانه برای آنها مبارزه شده و دیگر جنبه های انتقال دموکراتیک و نیز جنگی خونین در سوریه با رژیمی که به شهروندان خود یورش می آورد، بوده ایم.

این ماجرای انسانی که به سرعت به عنوان "بهار عرب" شهرت یافت هنوز در حال تکوین و تحول است. و سرعتی که این جریان با آن وقوع پیدا کرد و سرعت تداوم آن نباید ما را از ارج نهادن به آهنگ سنجیده ای که برای پیشرفت دموکراتیک مورد نیاز است بازدارد.

ما به عنوان آمریکایی، از تاریخ خود به خوبی آگاهیم. ما می دانیم که انقلاب می تواند به قدرت پایان دهد ولی تغییر پایدار یک شبه اتفاق نمی افتد. تدوین، تصویب و ادامه تکامل قانون اساسی خود ما 237 سال به طول انجامید. بنا بر این، ما باید با منطقه با درک هوشیارانه ای ازتاریخ، فروتنی بسیار، تشخیص صبورانه دردهای همراه با رشد دموکراسی، نگاه کنیم.

دیپلماسی عمومی ما این نیروهای محرکه و چالش هایی را که در خود تجسم می دهند می شناسد. ما برای انجام کار همیشگی خود: انطباق سیاست های خارجی با زمینه کار از طریق تعامل و ارتباط با عموم مردم در خارج در تلاش هستیم. ما می دانیم که در این منطقه تغییر مثبت و پایدار با کار سخت و هماهنگ شهروندان، رهبران سیاسی، سازمان های غیر دولتی و دیگر شرکایی که خود را وقف جوامع کثرت گرا و فراگیرنده کرده اند به وقوع می پیوندد.

ما همچنیبن می دانیم که نمی توانیم اجازه دهیم چالش ها ما را از پیش بردن نوعی گشایش سیاسی، موافقتنامه چند جانبه، برنامه ریزی، مبادله، مشارکت، داد و ستد بازرگانی یا سرمایه گذاری در وقت خود بازدارند.

ما به علت درک شکیبایانه پیشرفت باید دیپلماسی عمومی خود را در سه مرحله مشخص: کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تنظیم کنیم. همه این مراحل سه گانه ضروری هستند و یکدیگر را به طور متقابل تقویت می کنند. شما نمی توانید یکی را بدون دیگری داشته باشید. برای درک منظور من، میل دارم که ما به رویدادی که همه با آن آشنایی داریم نگاه دوباره ای بیاندازیم.

من از فیلمی بی ارزش و نفرت انگیزی که که بدون توجه در اینترنت پخش شد، و سپس معلوم گردید که به خشم و خشونت دامن زده است صحبت می کنم. به سبب دنیای بسیار به هم پیوسته ما (ماشین پین بال را که به آن اشاره کردم به خاطر بیاورید) در بسیاری از نقاط جهان، به ویژه در کشورهایی که داری ا اکثریت مسلمان هستند، به سرعت انتشار گسترده ای یافت. با آن که ما هیچ گونه ارتباطی با سازنده فیلم نداشتیم، تظاهر کنندگان در بعضی از آن کشورها مأموریت های دیپلماتیک ما را هدف قرار دادند.

دیپلمات های ما به رهبری کلینتون، وزیر امور خارجه، بی درنگ واکنش نشان دادند تا به نمایندگی از آمریکا پاسخی به فیلم و خشنونتی که ایجاد کرده بود بدهند.

هشدار کوتاه مدت، پاسخ کوتاه مدت.

فرستادگان ما در سرتاسر منطقه به این رویداد واکنش نشان دادند، با رسانه ها، مقامات و افراد اصلی صاحب نفوذ تماس برقرار کردند تا این پیام را که دولت ایالا ت متحده هیچ گونه مشارکتی در در آن ویدیو نداشته است منتقل سازند و بر اهمیت آزادی بیان مذهبی نیز تأکید ورزند.

ما با تأکید گفتیم که محتوای آن پیام را تأیید نمی کنیم و در حقیقت از آن نفرت داریم. ولی از حقوق آن فیلم ساز نیز در تبلیغ عقیده اش دفاع کردیم.

این موضوع در سخنان اوباما در سازمان ملل متحد نیزمورد تأکید قرار گرفت. رئیس جمهوری در آن نطق چنین گفن: "بهترین سلاح در برابر سخنان نفرت بار نه سرکوب، بلکه گفتگوی بیشتر است."

تعامل ما در کوتاه مدت بر ارزش اساسی آزادی بیان و سخن از نظر ایالات متحده که در کوشش های دیپلماسی میان مدت و بلند مدت ما نیزاهمیت کانونی دارد، تأکید داشت.

ما همچنین از رسانه های ویژه که یک ابزار عمده قرن بیستم در جعبه ابزار دیپلماسی ما به شمار می رود سود جستیم تا از انتشار سریع و گسترده پیام خود اطمینان حاصل کنیم. ما با بهره گرفتن از فیس بوک، توئیتر، یوتیوب، گفتگوی اینترنتی و دیگر رسانه ها با خشم برانگیخته شده به صورت رو در رو به مقابله برخاستیم.

یک گفتگوی اینترنتی مقامات وزارت امور خارجه را در واشنگتن با صدها جوان از هر کشوری در منطقه در ارتباط قرار داد و به ما فرصت داد تا افسانه ها و سوء تعبیرها را در باره نابردباری آمریکا رد کنیم. ما همچنین توانستیم تصویری از آمریکای واقعی به عنوان یک جامعه بردبار، چند قومی و چند مذهبی ارائه دهیم.

زمان برای انتقال چنین پیام حساسی زمان دشواری بود. ولی ما به رساندن دیدگاهای خود، به صورت عملی و رو در رو توفیق یافتیم. یک نمونه آن از طریق برنامه رهبران دیدار کننده بین المللی ما صورت گرفت. برنامه برجسته مبادله، روزنامه نگاران، پزشکان، مدافعان حقوق جنسیتی، هنرمندان، مهندسان، برنامه ریزان شهری و دیگران را برای ساختن مهارت های حرفه ای و همچنین برای کمک به ایجاد ارتباط آنها با همتایان آمریکایی شان به ایالات متحده دعوت می کند. شرکت کنندگان در همان حالی که به این امر اشتغال دارند به تفاهم بهتر و دقیق تری از جامعه، فرهنگ و ارزش های آمریکایی دست می یابند.

یکی از گروه های متعدد بازدید کننده ما اخیرا در چارچوب برنامه مبادله در زمینه روزنامه نگاری از وزارت امور خارجه دیدار کرد. و یک روزنامه نگار از ما پرسید: "چرا شما اجازه می دهید کسی به دین شما، یا هر دینی، اهانت روا دارد؟ چرا حق ناسزا گفتن به مردم در ایالات متحده یک ارزش آمریکایی است؟

پاسخ ما این بود که ناسزا گفتن به مردم یک ارزش آمریکایی نیست. و یکبار دیگر دیدگاه رئیس جمهوری را یادآور شدیم: "بهترین سلاح در برابر سخنان نفرت بار نه سرکوب، بلکه گفتگوی بیشتر است، نه کمتر."

این گفته برای آن روزنامه نگار و هرکسی که معتقد است دولت باید افکار خود را دایر بر این که چه نوع سخنی مناسب است تحمیل کند، درس سختی بود. ولی ما هرگز از موضع خود در پشتیبانی از این حق چه در داخل و چه در خارج عقب نمی نشینیم و هرگز نیز نباید عقب بنشینیم. و در حالی که ما به تعامل و ایجاد ارتباط با مردم در خاورمیانه ادامه می دهیم، باید همواره ارزش ها و اصول خود را روشن سازیم، تا بتوانیم در جهت تفاهم بزرگتری برای همگان کاری از پیش برداریم.

البته مطلوب ترین راه برای به حداقل رساندن فواصلی که برای اصلاح سوء تفاهم دست به کار می شویم، گشودن درهای اعتماد و جاده های رفاه رونق قبل از وقوع این سوء تفاهم ها است.

به همین دلیل دیپلماسی عمومی ما بر روی جوانان تمرکز دارد. آنها نیروی اساسی در پشت سر انقلاب بهار بودند. و آنها عوامل تغییر منطقه درآینده هستند. آنها رهبران و نوآوران در حال ظهوری هستند که قادرند کشورهای خود و اقتصادهای خود را به سوی بهره وری و تفاهم بیشتری رهنمون شوند.

این موضوع نیز حقیقت دارد که آنها در برابر نظریه پردازان افراط گرا که به منظور جذبشان به تروریسم از پیام های دروغین سود می جویند، آسیب پذیرند.

بنا بر این، ما ازطریق مرکز خودمان برای ارتباطات ضد تروریستی یا CSCC، رویکردی معتبر و چند وجهی برای ایجاد تردید نسبت به جهان بینی های افراطی در میان کسانی که هدف یارگیران تروریست هستند، تدارک دیده ایم.

ما از برقراری ارتباط به زبان های عربی، سومالیایی و اردو، مشتمل بر بهره گیری وسیع از ویدیوهای آنلاین تا راهبردهای خلاقه برای ارتباط با مخاطبان محلی در کشورهای بومی آنها برای رقابت در فضای ارتباطی مورد استفاده القاعده و پشتیبانان آنها سود می جوییم.

ما با اقامه ادعا علیه آنها از طریق پذیرش حقیقت و واقعیت ساده، همراه با مهارت های ارتباطی نوین، در تلاشیم تا با دروغ پردازی ها به مقابله برخیزیم و صاحبان افکار منطقی تر را تحت تأثیر قراردهیم. و همین واقعیت که القاعده و وابستگان آن به پیروانشان هشدار می دهند که به پیام رسانی CSCC توجه نکنند، خود یک نشان افتخار وارونه است.

این موضوع نیز دارای ضروت قطعی است که ما باید آینده جایگزینی سرشار از فرصت های آموزشی و اقتصادی عرضه کنیم. یکی از موثر ترین راه های انجام این مقصود آموزش زبان انگلیسی است. انگلیسی زبان اقتصادی، دانش، دیپلماسی، بانکداری و حقوق بین المللی است. آموختن این زبان همچنین جوانان را قادر می سازد که در ایالات متحده به تحصیل بپردازند و به آموزشی که توان بالقوه آنها را برای یک آینده مرفه تر به حد اکثر می رساند دسترسی پیدا کنند.

یک نمونه از آن در منطقه برنامه دستیابی به بورس های کوچک تحصیلی به زبان انگلیسی است که در سال 2003 در مغرب با 17 دانش آموز آغاز شد. ما دانش آموزان 13 تا 20 ساله را که به طبقات نخبه تعلق ندارند در خاورمیانه و شمال آفریقا مد نظر قرار می دهیم.

از آن هنگام تا کنون توسعه این برنامه چشمگیر بوده است.

در حال حاضر این برنامه 18.000 دانش آموز را با 80.000 دانش آموخته در بیش از 85 کشور در سراسر جهان در بر می گیرد. و مأموران دیپلماسی عمومی ما در محل این نوع از ارتباط را از طریق زبان انگلیسی به روزنامه نگاران، آموزگاران، کارآفرینان، رهبران مذهبی و دیگر افراد صاحب نفوذ در سراسر منطقه تعمیم داده اند.

تدارک فرصت برای کارآفرینان رو به رشد و شکوفایی در منطقه نیز شایان اهمیت است. برای مثال، از طریق برنامه زنان فناور ما، زنان سعودی را به سیلیکون ولی آوردیم و در انجا آنها با برخی از موفق ترین کار آفرینان در تماس قرار گرفتند. فکر کنید که این برنامه چه پیام هایی درباره برابری جنسیتی و فرصت شغلی به این زنان می رساند.

ما از طریق مشارکت با شرکت کوکا کولا و دانشگاه ایندیانا، برنامه یک ماهه ای برای آموزش کارآفرینی تدوین کرده ایم که 100 رهبر از خاورمیانه و شمال آفریقا را در سال گذشته به ایالات متحده آورد. ما دستاوردها و قدرت ارتباط جهانی یک شرکت آمریکایی را در اختیار گرفته ایم و کالج، صاحبان کسب و کار و جامعه محلی ایندیانا را با رهبران در حال ظهور و شکوفایی در خاورمیانه و شمال آفریقا درارتباط قرارداده ایم. و این رهبران به کشورهای اخیرا توانمند شده خود بازگشته اند تا به شرکای بالقوه ما در زمینه بازرگانی و کسب و کار تبدیل شوند.

البته این نکته شایان اهمیت است که دیپلماسی ما به سود افرادی از همه گروههای سنی و بخش های گوناگون کار کند. پشتیبانی از جامعه مدنی در این زمینه نقش کانونی به عهده دارد. از هنگام آغاز بهار عرب تا کنون ما از شمار به سرعت رو به افزایش کارورزیان جامعه مدنی در کشورهایی که در آنها انتقال در جریان است پشتیبانی کرده ایم. ما این کار را در وهله نخست ازطریق طرح مشارکت خاورمیانه یا MEPI انجام می دهیم.

به عنوان مثال، طرح مشارکت خاورمیانه در مصر از دادن آموزش به بیش از 1500 تن از کارکنان سازمان های غیر دولتی و فعالان ازطریق تشکیل 50 کارگاه با استفاده از رسانه های اجتماعی برای گسترش دفاع از حقوق و ایجاد ارتباط پشتیبتانی کرده است. طرح مشارکت خاورمیانه همچنین در مشارکت با مایکروسافت، دسترسی رایگان بی سیم به اینترنت و دادن آموزش به مردم لیبی در جوامع روستایی و حاشیه ای را فراهم آورده است.

ما می دانیم که دسترسی به اینترنت برای دیپلماسی عمومی بسیار حائز اهمیت است. ما در اینترنت از توئیتر برای فرستادن پیام های تسلیت به خاطر جان های از دست رفته در حمله تروریستی، و یا از مطالب انتشار یافته در فیس بوک برای افزایش آگاهی از فرصت های تحصیلی در ایالات متحده، یا در گیر ساختن مردم در مباحثی مانند تغییر آب و هوا، دموکراسی و حقوق زنان که از نظر ما شایان اهمیت هستند، استفاده می کنیم.

ما در حال برقراری ارتباط با مردم هستیم. به عنوان مثال، سفارت ما در قاهره بیش از نیم میلیون هوادار فیس بوکی دارد. انجام چنین گفت و شنودهایی در کشوری که انتقال چالش انگیزی را برای حرکت به سوی دموکراسی تجربه می کند و پیوسته نظرات خود را نسبت به ایالات متحده تغییر می دهد حائز اهمیت است.

رسانه های اجتماعی به ویژه هنگامی که حضور عملی در کشوری وجود نداشته باشد سودمند هستند. در ایران ما به تازگی نخستین سالگرد راه اندازی تارنمای سفارت مجازی تهران و پایگاه های رسانه های اجتماعی خود را به زبان فارسی، شامل فیس بوک، گوگول پلاس، توئیتر و کانال یوتیوب را پشت سر گذاردیم.

این عرصه ها بر تعهد ما به فرصت های تحصیلی، آزادی بیان، دفاع از آزادی های مدنی و شنیدن صدای مردم ایران تأکید می ورزند. با اقدام به این کار ما می توانیم با تصویر سازی منفی از سیاست ایالات متحده به مقابله برخیزیم، به بحث ها و گفتگوهایی در داخل ایران برای منزوی ساختن افراط گرایان و خشک اندیشان دامن زنیم و بذری برای تغییر دموکراتیک بیافشانیم.

البته در سوریه، در حالی که شمار هرچه بیشتری از مردم به دست رژیم اسد دچار رنج شده اند، فکر همگان را به شدت به خود جلب کرده است. برای ادامه ارتباط مستیقیم ما با مردم سوریه، رسانه های اجتماعی برای ما در حکم ابزار مؤثری بوده اند. سفیر ایالات متحده در سوریه از طریق صفحه های تارنما و فیس بوک، و به شکل رو در رو با مردم سوریه که اکنون خارج از کشور اقامت دارند به طور مستمر در تعامل و ارتباط است.

15.000 نفر به طور ماهانه از تارنمای ما دیدن و 11.000 نفر فیس بوک ما را دنبال می کنند. این جایی است که ما در آن اطلاعاتی راجع به کوشش های در خور توجه خود در زمینه کمک به سوریه در اختیار می گذاریم و اوباما، کلینتون، وزیر امورخارجه، می توانند در آن به طور مستقیم برای مردم سوریه پیام بفرستند.

ما از این بابت که کنسرسیومی از کالج ها و و دانشگاه های اایلات متحده تلاش می کنند تا برای دانشجویان سوری که دیگر قادر به تکمیل دوره تحصیلی و گرفتن دانشنامه خود در سوریه نیستند بورس تحصیلی فراهم آورند، بر خود می بالیم. و ما چشم انتظار شروع دوباره مبادلات آموزشی، فرهنگی و حرفه ای خود با با مقامات انتقالی بعد از سرنگونی رژیم، هستیم.

وضع در سوریه و دیگر کشورها این نکته را روشن می سازد که امنیت نگرانی عمده بسیاری از سفارتخانه ها در منطقه است. بنا بر این، ما پیوسته در حال ارزیابی و ارزیابی دوباره برای برقراری توازنی میان نیازمان به تعامل و ایمنی دیپلمات های خود هستیم. از نظر ما تعامل همه جانبه از طریق رسانه های اجتماعی، ولی همچنین دیدار روو در رو، برای منافع ملی ما دارای اهمیت کانونی است.

این همان هدفی است که از طریق دیپلماسی عمومی دنبال می شود. چالش ها هر چه که باشند، ما توانیم و باید به تعامل ادامه دهیم.

ما می توانیم و باید بکوشیم تا در ارتباطات خود ماهرانه تر عمل کنیم، و در دفاع از سیاست ایالات متحده تحرک بیشتری داشته باشیم، تا به هر چه نیرومند تر از ارزش های آمریکایی خود دفاع کنیم، تا کاری که انجام می دهیم به ایمنی، امنیت، و رفاه در داخل و خارج یاری بیشتری برساند.