گروه بین الملل مشرق - محمد البرادعی رئیس سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی و برنده جایزه صلح نوبل در سال 2005، پس از پایان مسئولیتش در آژانس، به مصر رفته و در قامت یک چهره سیاسی و مخالف حکومت مبارک ظاهر شد و در تجمعات میدان التحریر قاهره نیز حضوری فعال داشت و حتی شایعاتی مبنی بر حصر خانگی وی نیز منتشر شد که البته خودش آن را تکذیب می کند. البرادعی تا آستانه به قدرت رسیدن نیز پیش رفت و اعلام کرد آماده پذیرش مسئولیت دولت انتقالی است.
اما البرادعی گزینه ای نبود که اخوان
المسلمین روی خوشی به او نشان دهد. در نهایت تحولات مصر به نحوی مدیریت شد که
البرادعی بدلیل فاصله ای که با اخوان المسلمین داشت شانسی برای خود در انتخابات
قائل نبود و ترجیح داد فعالیت سیاسی خود را به عنوان یک منتقد – یا اپوزیسیون – ادامه دهد.
البرداعی در سال 2005 به پاس تلاش برای مقابله استفاده نظامی از انرژی هسته ای جایزه صلح نوبل را دریافت کرد
البرادعی: اقدامات مرسی همانند دوره حسنی مبارک است
رویکرد اپوزیسیونی البرادعی با روی کار آمدن محمد مرسی نامزد اخوان المسلمین بدلیل انتخاب وی از سوی مردم مصر، اندکی به حاشیه رفت و وی تنها با بیان جملاتی بدون موضع شفاف به تحولات کشورش واکنش نشان می داد. اما با گذشت کمتر از یکسال، نشانه هایی از سر سازش ناپذیر او و جریان حاکم پدیدار شد.
اقدامات منتهی به تصویب قانون اساسی مصر که محمد مرسی انجام داد، البرادعی را به واکنش وا داشت. اعتراضات مردمی بعد از تصمیم مرسی برای برکناری دادستان کل مصر و ایجاد دو دستگی در میان انقلابیون این کشور – اخوان المسلمین حامی مرسی در یکسو و دیگر گروه های عمدتا مردمی در سوی دیگر – البرادعی را تا جایی پیش برد که محمد مرسی را حسنی مبارک مقایسه کند.
به گزارش مشرق، البرادعی در ارتباط با
آخرین تحولات مرتبط با قانون اساسی و همه پرسی این کشور اظهار داشته است: اکنون
زمان تصمیمگیری برای مخالفان مصری فرارسیده است: از یک سو مورد حمله رئیس جمهور نه
چندان دوستشان قرار گرفتهاند، و از سوی دیگر با مسأله پیشنویس قانون اساسی
کشورشان روبرو هستند که باور دارند حقوق اولیهشان در آن رعایت نشده است و نیز اگر
نتوانند در انتخابات رقابت کنند از دنیای سیاست طرد میشوند.
حمدین صباح، عمرو موسی و البرادعی از رهبران اپوزیسیون مصر
اینگونه نیست که محمد البرادعی، رهبر غیررسمی مخالفان مصری، از این مسائل بیخبر باشد. بلکه او باور دیگری نیز دارد – این که بالاخره محمد مرسی را درست در جایی قرار داده که میخواسته. البرادعی در مصاحبهای مفصل با نشریه فارین پالیسی آمریکا در خانهای بیرون از قاهره، از چرایی حالت تدافعی اخوانالمسلمین می گوید و آمریکا را برای سکوت اختیار کردن در برابر گرایشهای استبدادی این گروه که روز به روز شدت مییابد، به باد انتقاد میگیرد. البرادعی معتقد است راهی که محمد مرسی اکنون برگزیده است، همان راهی است رژیم مبارک طی کرد و نهایتا منجر به سقوطش شد.
البرادعی: در همه پرسی قانون اساسی "تقلبی بزرگ" رخ داده است
البرادعی با حمله به اقدامات مرسی و اخوان المسلمین میگوید:"[مقامات اخوانالمسلمین] از همان ادبیات مبارک استفاده میکنند، یعنی پایداری. این افراد اراذل و اوباشاند. اوضاع فرقی نکرده. دستکم طبق آخرین اخباری که منتشر می شود، در حال حاضر برخی از شبهنظامیان [اخوانالمسلمین] برخی از این افراد را [در نزاعهای خیابانی] میکشند- آنها از یک تاکتیک استفاده میکنند. تنها با این تفاوت که آنها ریش دارند."
محاصره کاخ ریاست جمهوری توسط مخالفان در اعتراض به تصمیم محمد مرسی در برکناری دادستان کل مصر
این مصاحبه درست همزمان با همه پرسی پیشنویس جدید قانون اساسی بود، پیشنویسی که در وهله اول توسط اخوانالمسلمین و متحدان تندرویشان، سلفی ها، نوشته شد. البرادعی، که تمام تلاش خود را برای بسیج مردم برای دادن رأی منفی کرده است، میگوید که این پیشنویس "ملغمهای از قانون و اخلاقیات است." نتایج غیررسمی از نخستین دور رأیگیری در 15 دسامبر حاکی از آن است که 56.5 درصد از مصریها به نفع این قانون اساسی رأی دادهاند- اما البرادعی این اعداد و ارقام را نتیجه "تقلبی بزرگ" میداند و ادعا میکند که اگر انتخابات آزادانه و عادلانه برگزار میشد مخالفان پیشنویس رأی میآوردند.
آمریکا شریک جرم استبداد اخوانی و سلفی ها خواهد بود
البرادعی با استبدادی خواندن دولت مرسی و انتقاد از سکوت آمریکا انتظار دارد اوباما این اقدامات – به زعم او نادرست – را محکوم کند و در غیر اینصورت شریک جرم رژیم استبدادی مصر خواهد بود.
وی میگوید "بیپرده بگویم، آن چه به خصوص در آمریکا شاهدش هستیم واکنشی بسیار ضعیف است. مردم اینجا واقعاً دلسرد شدهاند... آنها از آمریکاییها، و بقیه، میخواهند که حرف و عملشان یکی باشد. و اکنون این گونه نیست."
البرادعی گفت که سیاستهای آمریکا این حالت را برای او تداعی می کند "شرایط از اول دارد تکرار میشود" –یعنی بازگشت به زمانی که آمریکا به مبارک جواز زیر پا گذاشتن حقوق بشر را میداد، به شرطی که او نیز از منافع واشنگتن در منطقه دفاع کند. مخالفان شواهدی گردآوری کردهاند مبنی بر این که برخی از قضات ناظر بر انتخابات شیادانی بیش نبودهاند و از ورود مسیحیان به حوزههای رأیگیری جلوگیری به عمل آمده است. با این حال، سخنگوی وزارت امور خارجه ویکتوریا نولاند از اظهار نظر درباره این قبیل قانونشکنیها در کنفرانس خبری 17 دسامبر خودداری کرده، و تنها گفته است که آمریکا تا پایان این روند "هیچگونه اظهارنظری نمیکند".البرادعی: محمد مرسی در حال تبدیل شدن به یک دیکتاتور است
البرادعی در ادامه میگوید "درست است، [مرسی] به شکل دموکراتیک انتخاب شد. اما آیا این موضوع این حق را به او میدهد که به یک دیکتاتور تبدیل شود؟"
به اعتقاد البرادعی حتی اگر مخالفان موفق به شکست دادن تصویب قانون اساسی نشوند، با کسب بیش از 40 درصد آرا در دور اول و رأی منفی حداکثری در قاهره، حرکت اپوزیسیون شتاب گرفته است. البرادعی این دستاوردها را به تصمیمگیریهای نادرست مرسی نسبت میدهد، بخصوص صدور حکمی حکومتی که به او قدرتی همهجانبه میدهد.
البرداعی
با وجود گذشت کمتر از یکسال از ریاست جمهوری مرسی وی را به عدم تحقق وعده ها و
برنامه هایش متهم می کند و آن ها را تشنه قدرت میخواند. وی با وجود رای مثبت
اکثریت مردم مصر به پیش نویس قانون اساسی اظهار می دارد: مردم علیه گروهی رأی میدهند
که احساس میکنند تشنه قدرت است، و هنوز هیچ یک از وعدههای خود را عملی نکردهاند،
وعدههایی که 90 درصد آن ها بسیار مورد توجه مردم مصر بوده و برای آن ها حیاتی است
، مانند آوردن غذا بر سر سفرهها، خدمات پزشکی، آموزش، مسکن- اما تا کنون تغییر را
احساس نکرده اند.
البرادعی: دموکراسی آمریکایی باید راهنمای قانونگذاران مصری باشد!
اما جنجالیترین مسأله به اعتقاد رئیس پیشین آژانس، پیشنویس قانون اساسی است، که محتویاتش، با این که برای مطالعه در دسترس همگان قرار دارد، همچنان محل اختلاف است. اخوانالمسلمین آن را "بهترین قانون اساسی مصر تا به امروز" و حاصل اتفاق آراء مینامند، حال آن که شخصیتهای برجسته از میان مخالفان و گروههایی همچون دیده بان حقوق بشر از ادبیات مبهم و نبود حمایت از حقوق بشر در آن، بخصوص برای زنان، انتقاد کردهاند.
منتها از نظر البرادعی، بزرگترین خطر این قانون اساسی این است که در آن نقاط مشترک میان گروههای گوناگون مصری درنظر گرفته نشده است، و بنابراین در آینده بدون شک به بیثباتی میانجامد.
البرادعی بر این باوراست که، اخوانالمسلمین به جای تصویب شتابزده قانون اساسی، باید بکوشند درباره اصولی به اتفاق نظر برسند که مورد قبول تمامی مردم مصر است. دموکراسی آمریکا در این حوزه میتواند راهنمای ما باشد: همه مردم، از جنبش تی پارتی گرفته تا اتحادیه آزادیهای مدنی آمریکا، منشور حقوق را قبول دارند."
برنده جایزه صلح نوبل درحالی از الگو بودن دموکراسی آمریکایی
سخن می گوید که گویی با گذشت تنها قریب به دوسال از انقلاب مصر، شعارهای الله اکبر
در میدان التحریر و آرمان ضد استکباری و ضد دیکتاتوری رژیم وابسته به آمریکا و غرب
را از یاد برده است.
فرصت دو ماهه اپوزیسیون مصر برای تجمیع نیروها
اما البرادعی و متحدانش یک فرصت دیگر برای کاهش آنچه که سلطه اخوانالمسلمین در آینده می دانند دارند: با تصویب قانون اساسی، تا دو ماه دیگر انتخابات پارلمانی برگزار خواهد شد. پرسش اصلی اکنون این است که آیا مخالفان خواهند توانست به موقع تا زمان رأیگیری سازمان یابند- و به جز ادعای پیروزی اخلاقی، اقدامی عملی نیز انجام دهند؟
البرادعی میگوید چالش بزرگی است... بخش زیادی از آن را مدیریت و بخش زیادی را ساختار تشکیل میدهد، این که چگونه پایگاهی مردمی پیدا کنیم، چگونه کمک مالی جذب کنیم. وی در پاسخ به این پرسش که آیا مخالفان میتوانند اکثریت را به خود جذب کنند، جملهای را از یکی از کمپینهای گذشته – اوباما در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 2008 - وام میگیرد و میگوید: " به قول معروف، بله ما میتوانیم."
برخی اقدامات مرسی باعث ایجاد دو دستگی و ریزش در میان اسلامگرایان مصر شده است
با تصویب قانون اساسی مصر با رای 64 درصدی مردم این کشور اکنون انتخابات پارلمان مصر در پیش است و محمد البرادعی عضو برجسته و هماهنگ کننده جبهه ملی نجات مصر – حزب سیاسی الدستور – تمام تلاش خود را برای کسب کرسی توسط گروههای مخالف معطوف کرده است.
اما باید تا دو ماه آینده منتظر ماند تا میزان اقبال مردم مسلمان مصر نسبت به رویکرد لیبرال دموکراسی اپوزیسیون به رهبری البرادعی، عمرو موسی و دیگر مخالفان مشخص شود؛ اقبالی که تا کنون به نفع اخوان المسلمین سنگینی کرده اما برخی اقدامات محمد مرسی ریزش ها و انتقاداتی را نیز به همراه داشته است.
گروه های اسلام گرای مصری نیز به طی ماه های اخیر دچار دو دستگی هایی شده اند که به اعتقاد "کمال الهلباوی" از رهبران پیشین اخوان، در انتخابات پیش رو برای آن ها خطرناک خواهد بود و در صورتی که معارضان به جمع بندی و اجماع قابل قبولی دست پیدا کنند، در انتخابات آتی برای اسلامگرایان رقیبی سرسخت خواهند بود. شرایطی که حتی ممکن است سران اخوان را به اجماع با جبهه نجات ملی نیز سوق دهد.