وی پنجاه و سومین رئیس‌جمهور ونزوئلا است که به عنوان رهبر "انقلاب بولیواری" شناخته می‌ شود و به دلیل سیاست‌های سوسیال دموکراتیک و ضدیتش با جهانی سازی نئولیبرالی و سیاست خارجی ایالات متحده مشهور است[1] ؛او که موسس حزب چپ‌گرای "جنبش جمهوری پنجم" است از سال 1999 قدرت را در ونزوئلا در دست دارد و حتی کودتای گروهی از نظامیان در سال 2002 هم نتوانست وی را از قدرت برکنار کند.[2]

فیدل کاسترو یکی از حامیان اصلی سیاست های چاوز است

چاوز 58 ساله، که در دوسال اخیر به علت ابتلا به بیماری سرطان تحت عمل جراحی و روند درمانی قرار گرفته بود طی روزهای پایانی تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری با برپایی تجمعات گسترده نشان داد از حمایت بسیاری در میان مردم این کشور از جمله طبقه محروم برخودار است.[3]

کارشناسان دچار شدن چاوز به سرطان را یکی از توطئه های ایالات متحده علیه او می دانند

انریکه کاپریلس رادونسکی

این نامزد یهودی 40 ساله، از حمایت ائتلافی از احزاب مخالف چاوز از چپ میانه تا راست افراطی برخوردار است ؛وی به صورت مستقیم از سوی غرب به خصوص سران کاخ سفید و همچنین سران بریتانیا حمایت می شد و غرب به دنبال پیروزی وی در انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا بود.

وی نوه یکی از مدعیان نجات یافته از افسانه هولوکاست است که در دوره تبلیغات ریاست جمهوری ونزوئلا، وی متهم به همجنس بازی و دفاع از صهیونیزم کرده است لکن وی با رد اینکه همجنس باز است، ادعا کرد که موضوع همجنس بازی وی پرونده سازی بوده است لکن پلیس ونزوئلا هیچ نظری درباره ادعای کاپرلیس مبنی بر پرونده سازی پلیس علیه او نکرده است، از سوس دیگر، مخالفین وی با سؤال از کاپرلیس مبنی بر اینکه منباع تبلیغاتی و حامیان وی چه گروه ها و کشور هایی هستند، از وی درخواست کردند که به صورت روشن درباره منابع مالی و حمایتی خود توضیح دهد که وی از توضیح درباره این مسئله خودداری کرد و تنها به ذکر این عبارت پرداخت که "من به دنبال جنگ و ستیز با کسی نیستم و تنها می خواهم مشکلات ونزوئلا را حل کنم".[4]

انریکه کاپریلس رادونسکی

وی همچنین مخالف سرسخت جمهوری اسلامی ایران و قطب ضد غربی در جهان بود به گونه ای که وی در تبلیغات انتخاباتی خود به صراحت چاوز را به این مسئله که رابطه خود با آمریکا را به دلیل سایت های غلط خود کاهش داده است و با روسیه و ایران روابط خود را گسترش داده است، شماتت کرده و اعلام کرد که در صورت پیروزی رابطه خود با ایران را قطع می کند.[5]

کاپریلس رادونسکی نامزدی که برای رقابت با چاوز انتخاب شده بود، به لحاظ ویژگی های شخصیتی شبیه به چاوز بود؛ او نیز همانند چاوز پرانرژی، اهل سخنرانی های پرحرارت با توان برانگیختن احساسات عمومی و البته چهرۀ جوانی بود که در جنس فعالیت هایش هم مشابهت های رفتاری با چاوز داشت.

وی به عنوان شهردار و نیز فرماندار در مناطق محروم کاراکاس با اقداماتی مانند کمک به طبقۀ فرودست و تلاش برای انجام کارهای عام المنفعه و .. سعی می کرد خود را از نظر شخصیتی فردی شبیه چاوز معرفی کرده بود؛ لذا برخلاف انتخابات ریاست جمهوری سال 2006 که اپوزیسیون با معرفی مانوئل روسالس بعنوان یک چهره نماد نظام سرمایه داری وارد انتخابات گردید در این بار شخصی را معرفی نموده بود که خود را همراه با تمامی طبقات مردم معرفی می نمود.[6]

انرکیه مخالف قطعی ادامه رابطه ونزوئلا با جمهوری اسلامی ایران و روسیه بود

آنچه در این گزارش به دنبال بررسی آن هستیم، اقدامات چاوز و نگاه مردم ونزوئلا به وی برای پیروزی دوباره در انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا است.

استقلال صنعت نفت، طلا و خارج شدن ونزوئلا از محاصره آمریکا

در باب دلایل پیروزی چاوزغالباً به عملکرد و کارنامۀ فعالیت های اقتصادی چاوز رجوع می شود. واقعیت اینست که رییس جمهور محبوب ونزوئلا از کاریزمای بالایی در میان مردم ونزوئلا برخوردار است، دارای قدرت بیان و شخصیتی برآمده از طبقه فقیر است و سابقۀ مخالفت با نظام سرمایه داری حاکم بر جامعۀ ونزوئلا، عدالت خواهی و ظلم ستیزی را در کارنامۀ خود دارد و طی سالهای حاکمیت خود نیز تلاش کرد بیش از همه برنامه های اجتماعی را به نفع طبقۀ فقیر در دستور کار قرار دهدبه طور قطع می بایست پیروزی چاوز برای بار چهارم را از سال 1999 و مخالفت های وی با استعمار غرب و ملی سازی صنعت نفت این کشور پیگیری کرد.^[7]

ملی شدن صنعت نفت و طلا یکی از اقدامات مؤثر در دوران چاوز بود

میراث چاوز از ریاست جمهوری

نزدیک به ربع قرن، قبل از انتخاب چاوز در سال 1998، اقتصاد و جامعه‌ی ونزوئلا در زوال و انحطاط به سر می‌برد. این جامعه مملو از فساد، تورم بی‌سابقه، رشد نزولی، افزایش بدهی‌ها، جرم و جنایت، فقر و بیکاری بود؛ تظاهرات توده‌ای در اواخر دهه‌ی 1980 و اوایل دهه‌ی 1990 به قتل عام هزاران نفر از زاغه‌نشینان، کودتای شکست‌خورده و سرخوردگی توده و ایجاد یک نظام سیاسی 2 حزبی منجر شد. صنعت بنزین به بخش خصوصی واگذار شد، ثروت نفت باعث تربیت طبقه‌ی ممتاز تجاری شد که از خیابان پنجم خرید می‌کردند، درآپارتمان‌های شخصی میامی سرمایه‌گذاری می‌کردند، سرپرستی کلینیک‌های خصوصی را با هدف لیفتینگ صورت و پروتز سینه بر عهده می‌گرفتند و فرزندان خود را به مدارس خصوصی طبقه‌ی ممتاز می‌فرستادند تا تضمین‌کننده‌ی تداوم بین نسلی قدرت و امتیاز باشند.

چاوز برامده از قشر ضعیف در ونوزئلا بوده است که طعم فقر و استعمار را به صورت واضح لمس کرده است

ونزوئلا سنگری برای نمایش قدرت ایالات متحده در جزایر کارائیب، آمریکای مرکزی و جنوبی به شمار می‌آمد. این کشور از لحاظ اجتماعی قطب‌بندی شده بود، اما قدرت سیاسی‌اش تک‌قطبی بود و در انحصار 2 یا 3 حزب بود که حامی جناح‌های رقیب طبقه‌ی ممتاز حاکم و سفارت ایالات متحده بودند؛ غارت اقتصادی، سیر قهقرایی اجتماعی، استبداد سیاسی و فساد منجر به پیروزی انتخاباتی هوگو چاوز، در سال 1998 و تغییر تدریجی در سیاست عمومی در خصوص مسئولیت‌پذیری بیشتر سیاسی و اصلاحات نهادی شد که نشان‌دهنده‌ی برابری بیشتر اجتماعی است.

ونزوئلا تا قبل از چاوز، سنگری برای نمایش قدرت ایالات متحده در جزایر کارائیب، آمریکای مرکزی و جنوبی به شمار می‌آمد

چاوز در سال 1385 دستور ملي شدن كليه پروژه هاي نفتي ونزوئلا را صادر كرد، بر اساس اين دستور ، از اين پس بيش از 60 درصد سهام پروژه هاي نفتي ونزوئلا بايد در اختيار شركت هاي داخلي اين كشور قرار گيرد و شركتهاي خارجي نيز بايد هر چه زودتر تصميم خود را در خصوص ادامه همكاري و يا ترك خاك ونزوئلا اعلام كنند . شركتهاي توتال و استات اويل در نخستين موضع گيري خود اعلام كردند ، به مذاكرات براي ادامه همكاري با ونزوئلا خوش بين هستند.

نفت ونزوئلا قبل از ملی شدن ان در اختیار شرکت های خصوصی وابسته به امریکا و انگلیس بود و منافع حاصل از آن بیش از انکه وارد صندوق ذخیره ارزی ونزوئلا شود در جیب دولت های غربی وارد می شد و بعد از ملی شدن صنعت نفت و اقدامات چاوز برای بهبود زیرسازی های این کشور، ونزوئلا از حات کشور وام گیرنده تبدیل به کشوری وام دهنده با دو برابر شدن ذخیره ارزی در امریکای لاتین تبدیل شد.^[8]

ایالات متحده یکی از مخالفین اصلی سیاست های اقتصادی چاوز بوده است

ملی شدن صنعت نفت توسط چاوز اقدامی بود که با منافع آمریکا سازگار نبوده است و سران کاخ سفید علیه آن موضع گیری کردند، "توماس شانون" معاون وقت وزير خارجه آمريكا در امور آمريكاي لاتين در اين باره گفت: دولت هوگو چاوز قادر به كنترل صنايع نقتي ونزوئلا نخواهد بود و پروژه هاي نفتي اين كشور متوقف خواهد شد .

وی افزود : ونزوئلا طي دهه 1990 ميلادي بخش انرژي خود را به روي شركت هاي خارجي گشود، علت اصلي اين كار كمبود سرمايه گذاري داخلي در ونزوئلا بود، كاراكاس تكنولوژي و فناوري لازم براي توسعه پروژه هاي نفتي را در اختيار ندارد.[9]

ملی کردن صنعت استخراج طلا در ونزوئلا توسط چاوز

یکی دیگر از قطب های اقتصادی در کشور ونزوئلا، وجود منابع سرشار معدنی از جمله طلا و الماس است که پس از گذشت سال ها، دولا چاوز اقدام به ملی کردن آنها و قطع شرکت های آمریکایی از این کشور کرد؛ چاوز درباره مسائل مربوط به صنعت طلا در ونزوئلا گفت: براساس گزارش هایی که من دریافت کردم در منطقه ی اورینوکو در جنوب کشور ، ما یکی از بزرگترین ذخایر طلای دنیا را در اختیار داریم و به زودی من قانونی را تصویب خواهم کرد که براساس آن ما وارد این منطقه خواهیم شد ، چون این منطقه در دست هرج و مرج طلبان ، مافیا و تبهکاران قرار دارد درحالیکه این منطقه بسیار غنی است و بیشترین طلا ، سنگ های قیمتی ، الماس ، بوکسیت و آهن در آن قرار دارد ؛من قوانینی در اختیار دارم که به کشور اجازه می دهد از ذخایر طلای منطقه بهره برداری کنیم و همه ی فعالیت های مرتبط به بهره برداری معدنی را انجام دهیم.[10]

چاوز و بالا رفتن تولید ناخالص ملی

در دوره هوگو چاوز، ونزوئلا به شدت تغییر کرد: بخش نفت ملی شد و پروژه های عظیم سرمایه گذاری با شرکت چین، روسیه و بلاروس آغاز شد و توسعه یافت که موجب ایجاد زیرساخت ها و صنایع ملی و بهبود چشمگیر وضعیت اجتماعی مسکن شد.

در شرایطی که بهای نفت رو به افزایش بود، ملی کردن شرکت نفتی و گازی و نرخ رشد "صنعت نفت" موجب تسریع و رشد 15 درصدی تولید ناخالص ملی بین سال های 2004 و 2007 شد؛ اما باید گفت، 47 درصد رشد اقتصادی این کشور بین سال های 1999 و 2011 به صنایع نفتی مربوط نمی شود (سهم بخش نفتی در تولید ناخالص ملی در این دوره 13 درصد کاهش یافت). بیش از یک سوم این رشد مربوط به رشد تولید، ساخت و ساز و ارتباطات بود و سرمایه گذاری دارایی های ثابت 80 درصد افزایش داشت.

با تحقق برنامه توسعه تولید ملی، پیشرفت هایی در ساختار مصرف نفت عمدتاً صادراتی و تقاضای داخلی ونزوئلا به وجود آمد

مصرف بخش خصوصی و دولتی در زمان چاوز تقریباً ‌دو برابر افزایش یافت و درآمد حاصل از آن 88 درصد تولید ناخالص داخلی در سال 2011 بود (یعنی 22 درصد بیشتر از سال 1999، ‌با قیمت ثابت سال 1997). افزایش تولید و مصرف موجب افزایش شدید واردات شد که از محل درآمدهای صادرت نفتی پرداخت شد. این درآمدها در سال 2011 به 88 میلیارد دلار رسید یعنی بیش از چهار برابر سال 1999 که قیمت نفت به بالاترین میزان خود در تاریخ رسیده بود.

از سال 1999 تا 2011 ذخایر ارزی ونزوئلا دو برابر شد، بدهی خارجی مستهلک و این کشور تبدیل به یک کشور وام دهنده شد

از سال 1999 تا 2011 ذخایر ارزی ونزوئلا دو برابر شد، بدهی خارجی مستهلک و این کشور تبدیل به یک کشور وام دهنده شد. افزایش فعالیت اقتصادی ایجاد سه و نیم میلیون فرصت شغلی و کاهش 6 درصدی نرخ بیکاری را در پی داشت . افزایش کار و توزیع مجدد نقدینگی ، میلیونها ونزوئلائی را از فقر و فاقه نجات داد. سال 1999 پنجاه درصد مردم ونزوئلا فقیر شناخته شدند و 20 درصد فقیر مطلق. سال 2011 میزان فقر سی و یک و شش دهم درصد و میزان فقر کامل هشت و نیم درصد کاهش یافت. اگر سال 1999 ثروتمندترین جمعیت 20 درصدی کشور 14 برابر بیشتر از فقیرترین جمعیت دو درصدی کشور درآمد داشت.[11]

مخالفت چاوز با غرب و تعامل با کشورهای ضد غرب

قطع ید آمریکایی ها و غرب از ذخایر نفتی و طلای ونزوئلا، قطع همکاری با امریکا در خصوص [مبارزه با] قاچاق مواد مخدر و در عوض انعقاد بیش از 100 قرار داد همکاری با ایران، حتی در زمانی که به عقیده غرب، ایران به خاطر مسئله هسته ای خود منزوی شده بود، خشم ایالات متحده را از چاوز 58 ساله برانگیخته است.

از سوی دیگر، مردم ونوزئلا طعم فقر را در زمان حامیان بلوک غرب و نظام سرمایه داری لیبرالی قبل از سال 1999 به صورت واضح چشیده اند و همین عوامل سبب می شود که مقابله چاوز با بلوک غرب، به ذائقه مردم ونزوئلا شیرین تر به نظر برسد و همین عوامل سبب حمایت اکثریت از چاوز شده است، روی گردانی چاوز از آمریکا و حتی تهدید آمریکا به قطع روابط، کاهش و قطع ارتباط اقتصادی در بعضی از صنایع همچون صنعت نفت از جمله مصادیقی است که سبب شد چاوز بیش از کاپرلیس در ذائقه مردم ماندگار شود.

چاوز بدون هیچ واهمه ای از رئیس جمهور آمریکا به عنوان شیطان بزرگ نام می برد

جمعبندی:

با توجه به مشکلات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مردم ونزوئلا به بواسطه در قدرت بودن عناصر حامی لیبرال دموکراسی و وابسته به غرب به خصوص امریکا، به نظر می رسد با چهار دوره پیروزی چاوز در انتخابات مردم این کشور این مسئله را به روشنی اعلام کرده اند که از نوع مدیریت غربی و لیبرالی در تمامی مسائل از جمله اقتصاد و سیاست متنفر هستند و به دنبال پیشرفت و برقراری عدالت در ونوزئلا هستند و این خواست مردم با اقدامات چاوز از سال 1999 تا به حال نزدیکتر است و پیروزی چاوز در انتخابات جاری نشان از همین خواست عمومی است.

البته باید به این مسئله اشاره کرد که نوع حکومت چاوز اگرچه عدالت واقعی و تمام را برقرار نمی کند لکن بیش از مدیریت لیبرالی به فکر مردم مستضعف است و چاوز باید بیش از پیش برای برطرف کردن نقائص مدیریت خود در صحنه داخلی و خارجی ونزوئلا بکوشد.

حامیان چاوز بعد از پیروزی مجدد وی