به گزارش مشرق به نقل از مهر، فیلمی در آمریکا ساخته شده که در آن به رسول خدا(ص) هتک حرمت شده است. این فیلم واکنش شدید مسلمانان را به دنبال داشته است.
اولین پرسش مطرح این است که آیا آزادی بیان حقی بی حد و مرز است و حدودی برای آن متصور نیست؟ آیا به حق آزادی بیان و اندیشه می توان هر اعتقاد و باوری را زیر سؤال برد و مورد توهین قرار داد؟
آزادی عقیده به معنای آن است که هر شخصی، هر تفکری اعم از سیاسی، اجتماعی، مذهبی را که حق می داند آزادانه برگزیند بی‌آنکه در گزینش آن تحت فشار باشد. آزادی بیان نیز تبلور آزادی عقیده است و به معنای ابراز آزادانه اندیشه و اعتقادات می‌باشد. این حق یکی از حقوقی است که در تمام اعلامیه‌های حقوق بشری به صراحت به آن تأکید شده و در قوانین بسیاری از کشورها از جمله قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد حمایت قرار گرفته است.
ماده 19 اعلامیه جهانی حقوق بشر (مصوب دهم دسامبر 1948) مقرر می‌دارد: «هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آن است که از داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد و در کسب اطلاعات و افکار و اخذ و انتشار آن به تمام وسایل ممکن و بدون ملاحظات فردی آزاد باشد.»
همچنین ماده 19 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی نیز تصریح می‌کند: «1 ـ هیچکس را نمی‌توان به مناسبت عقایدش مورد مزاحمت و اخافه قرار داد.2 ـ هر کس حق آزادی بیان دارد و این حق شامل آزادی تفحص و تحصیل و اشاعه اطلاعات و افکار از هر قبیل بدون توجه به سرحدات خواه شفاهاً و خواه به صورت نوشته یا چاپ یا به صورت هنری یا هر وسیلة دیگری به انتخاب خود می‌باشد... .»
اینکه در تدوین این اعلامیه همه کشورها مشارکت نداشته و برخی اصول این اعلامیه مبتنی بر بسرتهای فکری جهانیان نیست شک و تردیدی وجود ندارد. اصول این دو کنوانسیون توسط کشورهای صنعتی و غالب جنگ جهانی دوّم نوشته شده است امّا برخی از مبانی آن از جمله حق آزادی بیان با قیودی مورد پذیرش اسلام است و اسلام در چهارده قرن قبل به آن توجه نموده است.
اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که آزادی بیان در اسلام و حقوق بین الملل بدون حد و مرز نیست. بند 3 ماده 19 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی مقرر می‌دارد: « اعمال مذکور در بند 2 این ماده مستلزم حقوق و مسئولیت‌های خاصی است و لذا ممکن است تابع محدودیت های معینی شود که در قانون تصریح شده و برای امور ذیل ضرورت داشته باشد: الف. احترام به حیثیت و حقوق دیگران؛ ب. حفظ امنیت، نظم یا سلامت و اخلاق عمومی.»
همچنین ماده 13 کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر (مصوب نوامبر 1969) با عنوان، آزادی اندیشه و بیان، در عین حمایت از آزادی بیان آن را مطلق نمی‌داند و در صورت تعرض به نظم و اخلاق عمومی و حیثیت افراد، آن را محدود می‌کند.
بنابراین تمام اندیشمندان در عین پذیرش آزادی بیان به عنوان یک حق اساسی برای انسان در وجود حدودی برای آن تردید ندارند.
با رفتارشناسی مدعیان حقوق بشر معلوم شده که حقوق بشر و آزادی بیان در قاموس این مدعیان، چیزی جز اعمال مقاصد سیاسی آنها نیست و هیچگاه عملاً به این حقوق انسانی پایبند نبوده و این مفاهیم مظلوم وسیله‌ای برای اعمال فشار بر کشورهای دیگر بوده است.
با وجودی که در کنوانسیون‌ها و معاهدات بین المللی از جمله بند 5 ماده 13 کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر هرگونه تحریکات مذهبی و هر عمل غیر قانونی علیه اشخاص و گروه‌ها به واسطه مذهب ممنوع است، ساخت و پخش فیلم موهن به پیامبر خدا(ص) در این کشور نشان می دهد که اجرای قانون در این کشور و امثال آن گزینشی است و در حالی که به افراد و آرمان‌های آنها توهین می‌شود توهین کنندگان آزادانه فعالیت کرده ، و حتی مورد تشویق قرار می‌گیرند.
این در حالی است که اسلام تاکید دارد که نباید خداشناسان را مورد دشنام قرار دهیم، همچنین هرجا که جمعی از انسان‌ها در آن به عبادت و راز و نیاز مشغول‌اند محترم است؛ چه مسجد، چه دیر و چه کلیسا.
باید توجه داشت که این قاعده صرفا شامل خداپرستان نمی‌شود، بلکه حتی در مواردی مشرکان را نیز در‌بر‌می‌گیرد، چنانکه خداوند در آیه 108 سوره انعام دشنام و اهانت به مشرکان را نیز نهی می‌کند: «ولا تسبوا الذین یدعون من دون الله فیسبوا الله عدوا بغیر علم»؛ چرا که این کار سبب دشنام دادن مشرکین به خدای مسلمانان می‌شود.
اولین پرسش مطرح این است که آیا آزادی بیان حقی بی حد و مرز است و حدودی برای آن متصور نیست؟ آیا به حق آزادی بیان و اندیشه می توان هر اعتقاد و باوری را زیر سؤال برد و مورد توهین قرار داد؟
آزادی عقیده به معنای آن است که هر شخصی، هر تفکری اعم از سیاسی، اجتماعی، مذهبی را که حق می داند آزادانه برگزیند بی‌آنکه در گزینش آن تحت فشار باشد. آزادی بیان نیز تبلور آزادی عقیده است و به معنای ابراز آزادانه اندیشه و اعتقادات می‌باشد. این حق یکی از حقوقی است که در تمام اعلامیه‌های حقوق بشری به صراحت به آن تأکید شده و در قوانین بسیاری از کشورها از جمله قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد حمایت قرار گرفته است.
ماده 19 اعلامیه جهانی حقوق بشر (مصوب دهم دسامبر 1948) مقرر می‌دارد: «هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آن است که از داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد و در کسب اطلاعات و افکار و اخذ و انتشار آن به تمام وسایل ممکن و بدون ملاحظات فردی آزاد باشد.»
همچنین ماده 19 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی نیز تصریح می‌کند: «1 ـ هیچکس را نمی‌توان به مناسبت عقایدش مورد مزاحمت و اخافه قرار داد.2 ـ هر کس حق آزادی بیان دارد و این حق شامل آزادی تفحص و تحصیل و اشاعه اطلاعات و افکار از هر قبیل بدون توجه به سرحدات خواه شفاهاً و خواه به صورت نوشته یا چاپ یا به صورت هنری یا هر وسیلة دیگری به انتخاب خود می‌باشد... .»
اینکه در تدوین این اعلامیه همه کشورها مشارکت نداشته و برخی اصول این اعلامیه مبتنی بر بسرتهای فکری جهانیان نیست شک و تردیدی وجود ندارد. اصول این دو کنوانسیون توسط کشورهای صنعتی و غالب جنگ جهانی دوّم نوشته شده است امّا برخی از مبانی آن از جمله حق آزادی بیان با قیودی مورد پذیرش اسلام است و اسلام در چهارده قرن قبل به آن توجه نموده است.
اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که آزادی بیان در اسلام و حقوق بین الملل بدون حد و مرز نیست. بند 3 ماده 19 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی مقرر می‌دارد: « اعمال مذکور در بند 2 این ماده مستلزم حقوق و مسئولیت‌های خاصی است و لذا ممکن است تابع محدودیت های معینی شود که در قانون تصریح شده و برای امور ذیل ضرورت داشته باشد: الف. احترام به حیثیت و حقوق دیگران؛ ب. حفظ امنیت، نظم یا سلامت و اخلاق عمومی.»
همچنین ماده 13 کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر (مصوب نوامبر 1969) با عنوان، آزادی اندیشه و بیان، در عین حمایت از آزادی بیان آن را مطلق نمی‌داند و در صورت تعرض به نظم و اخلاق عمومی و حیثیت افراد، آن را محدود می‌کند.
بنابراین تمام اندیشمندان در عین پذیرش آزادی بیان به عنوان یک حق اساسی برای انسان در وجود حدودی برای آن تردید ندارند.
با رفتارشناسی مدعیان حقوق بشر معلوم شده که حقوق بشر و آزادی بیان در قاموس این مدعیان، چیزی جز اعمال مقاصد سیاسی آنها نیست و هیچگاه عملاً به این حقوق انسانی پایبند نبوده و این مفاهیم مظلوم وسیله‌ای برای اعمال فشار بر کشورهای دیگر بوده است.
با وجودی که در کنوانسیون‌ها و معاهدات بین المللی از جمله بند 5 ماده 13 کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر هرگونه تحریکات مذهبی و هر عمل غیر قانونی علیه اشخاص و گروه‌ها به واسطه مذهب ممنوع است، ساخت و پخش فیلم موهن به پیامبر خدا(ص) در این کشور نشان می دهد که اجرای قانون در این کشور و امثال آن گزینشی است و در حالی که به افراد و آرمان‌های آنها توهین می‌شود توهین کنندگان آزادانه فعالیت کرده ، و حتی مورد تشویق قرار می‌گیرند.
این در حالی است که اسلام تاکید دارد که نباید خداشناسان را مورد دشنام قرار دهیم، همچنین هرجا که جمعی از انسان‌ها در آن به عبادت و راز و نیاز مشغول‌اند محترم است؛ چه مسجد، چه دیر و چه کلیسا.
باید توجه داشت که این قاعده صرفا شامل خداپرستان نمی‌شود، بلکه حتی در مواردی مشرکان را نیز در‌بر‌می‌گیرد، چنانکه خداوند در آیه 108 سوره انعام دشنام و اهانت به مشرکان را نیز نهی می‌کند: «ولا تسبوا الذین یدعون من دون الله فیسبوا الله عدوا بغیر علم»؛ چرا که این کار سبب دشنام دادن مشرکین به خدای مسلمانان می‌شود.
