به گزارش مشرق به نقل از فارس، برکناری یا به عبارت بهتر کناره‌گیری بهمن دری پیش از اعلام وزارت ارشاد از سوی رسانه‌ها و خصوصاً خبرگزاری فارس اعلام شده بود، اما تکذیب‌های مکرر، 2 ماه صندلی معاونت فرهنگی را خالی گذاشت به شکلی که امور فرهنگی کشور در مقابل درب منزل دری رفع و رجوع می‌شد!

سکوت وزیر ارشاد در این دوران و عدم واکنش به سوالات خبرنگاران هم که اضافه بر این ماجرا است باید یادآوری شود، زیرا سکوت 2 ماهه بلند پایه‌ترین مسئول وزارتخانه بحث‌ها و حاشیه هایی را به همراه داشت و البته بدون توجیه در پرونده او خواهد ماند.

شاید بد نباشد نگاهی هرچند گذرا به پرونده معاون سابق فرهنگی وزارت ارشاد «بهمن دری اخوی» افکنده و با حرف تا عمل، وعده و وعید، تائید تا انکار و موضوعات مختلف اداره‌کننده معاونت همراه شویم.

شاید در معاونت فرهنگی وزارت ارشاد رفت و آمدها متفاوت از سایر حوزه‌ها بوده و در آینده هم پیش‌بینی می‌شود اینگونه باشد، پرویز که ناگهانی رفت و بهمن دری هم که پس از 2 ماه خانه‌نشینی برکنارش کردند؛ پرویز که دغدغه کاغذ را داشت و دری که از سخنرانی و افت قیمت کاغذ پس از صحبت‌هایش خبر می‌داد و.... همه و همه از اتفاقات جالب است.

محسن پرویز در دوران سکان‌داری یارانه کاغذ را لغو کرد، او هدف از انجام این کار را اعطای یارانه به کتاب‌ها، به عوض ناشران، می‌دانست، با این کار ناشران چشم امیدی به پرویز داشتند، اما همچنان در حال فعالیت بود که برکنار شد. طی اعلام خبری دری اخوی، که پیش از آن در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز فعالیت می‌کرد و سابقه موثر فرهنگی چندانی نداشت، سکان هدایت معاونت را با حکم وزیر ارشاد در دست گرفت و انتقادها از همان زمان آغاز شد. پرویز که در صحبت‌‌هایش با وزیر ارشاد بارها عنوان کرده بود که تابع تصمیمات وزارت است از جابه‌جایی ناگهانی‌اش همچنان ناراحت بود و انتقادهایی را  به این نوع جابه‌جایی وارد می‌دانست.

* دری و اداره حوزه وسیع معاونت فرهنگی؛ از توقیف تا مجوز!

بهمن دری در طول فعالیت خود مدعی شد که 285 عنوان کتاب را از توقیف آزاد کرد ولی هیچگاه اسامی این کتاب‌ها اعلام شند و ناشر و نویسنده‌ای هم اعلام نکرد که کتاب توقیفی وی منتشر شده است، البته او خبرسازترین مسئول سال گذشته در حوزه فرهنگ هم شد، چرا که از تعلیق ناشران و لغو مجوز برخی هم خبر داد که البته این اقدام او را می‌توان گامی مثبت در پرونده وی دانست چرا که به خوبی در مقابل ناشرانی که با آثار خود ابتذال و اباحه‌گری را در عرصه ادبیات مکتوب می‌کردن ایستاد.

اخبار معاونت همواره حکایت از ممانعت انتشار آثاری با مضمون بازاری، غیر اخلاقی، درون‌مایه‌های جنسی و تبلیغ عرفان‌های نوظهور داشت که شاید مقاومت معاونت از انتشار این‌گونه آثار نقطه مثبتی در کارنامه 2 ساله‌اش باشد.

رئیس بزرگ همچنان در جمع اصحاب و اهالی رسانه از تسریع در ارائه مجوزها و برطرف کردن مشکلات ناشران و.. سخن می‌گفت، حتی این اواخر سخن از تغییر مکانیزم مجوز و عدم مراجعه ناشران به ارشاد را به زبان آورد. در سخنان دری بر تسریع در بررسی کتاب‌های ثبت شده در دبیرخانه این اداره خواستار تکریم بیشتر ارباب‌رجوع (ناشران، نویسندگان و پدید آوردندگان عرصه چاپ و نشر) شد، اما در برخی مواقع وی از تسهیل و تسریع اعطای مجوز هم سخن می‌گفت؛ از اینکه «کتاب‌های دفاع مقدس، آثار حوزه فیلم، ادبیات انقلاب اسلامی، نقد ادبی و کتب مربوط به اهل بیت (ع) باید با تقویت بنیه گروه بررسی و عمق بخشی به شیوه ارزیابی در کمتر از 10 روز پس از ارائه آن از سوی ناشر به اداره کل کتاب تعیین تکلیف شود در غیر این صورت مجوز چاپ آن صادر خواهد شد.»

* انحلال و بازگشت بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان

در طول این مدت حتی گاهی سخن از منحل شدن بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان هم به گوش می‌رسید موضوعی که دغدغه بسیاری از اهل قلم بود، اما با اخبار رسانه‌ها و فشار بر شخص معاونت سرانجام محمد حسنی به عنوان مدیر عامل انتخاب و پس از اندکی تامل و صرف هزینه ساختمانی به این بخش اختصاص یافت.

دغدغه‌ها کم و بیش بروز می‌کرد، اما مهمترین آنها بحث نمایشگاه کتاب بود؛ 2 دوره ریاست نمایشگاهی با این عظمت که دری همواره به عنوان «عظیم‌ترین پروژه فرهنگی» از آن یاد می‌کرد، حرف و حدیث‌هایی را در پی داشت، دوره بیست و چهارم که در سال 90 برگزار شد، نخستین حضور دری در این پروژه فرهنگی بود که به گفته خود زمان بسیار صرف کرد و کم خوابید. وی طی مدت برگزاری این نمایشگاه یک روز در میان با اهالی رسانه نشست خبری برگزار و به سوالات آنها پاسخ می‌گفت، موضوعی که در نمایشگاه بیست و پنجم کمرنگ شد. او در میان خبرنگاران به مدیری شهرت داشت که اهل رسانه نبود و اغلب اخبار را به روابط عمومی مطبوعش واگذار می‌کرد.

وی در این دوره همچنین مدیری کم‌تجربه رو برای اداره نمایشگاه به کار گمارد که به اذعان رسانه‌ها و ناشران تجربه وی برای این کار بزرگ کافی نبود.

تاکید بر برپایی نمایشگاه‌های استانی؛ نگاه ویژه از نوع حمایت

از آنجا که رویکرد دولت دهم فرهنگی بوده و توجه مدیران با این شعار قاعدتا باید به سمت فرهنگ منعطف می‌شد اما شاید دری از آن دسته افراد در میان مسئولان باشد که با تاکید و توجه ویژه بر استان‌ها خود را برجسته کرد، دری با حضور در استان‌ها و اهدا و خرید کتاب همواره آنها را مورد حمایت قرار داد و شعارش این بود که «نمایشگاه کتاب جلوه‌ای از قدرت نرم جمهوری اسلامی است».

ریاست بر نمایشگاه بیست و پنجم کتاب تهران آخرین مسند جدی دری

برپایی سالنی تحت نام کارنامه نشر جمهوری اسلامی ایران و عدم حضور برخی ناشران تعلیقی از مهمترین اخبار رئیس بزرگ در نشست خبری بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با اهالی رسانه بود، خبرنگاران که در آن روزها خبرهایی از رفتن الهیاری مدیر اداره کتاب را شنیده بودند و استعفای چند باره مدیر اداره کتاب در زبان‌ها افتاده بود، با جواب دری در نشست خبری دگرگونه شد او جابه‌جایی الهیاری را منتفی دانست و تلاش‌هایش را روی نمایشگاه کتاب متمرکز کرد، شاید این هم راهبرد دری بود تا شاید 10 روز مانده به نمایشگاه کتاب آن را از حواشی دور نگاه دارد.

توجه به موضوع بیداری و مقاومت اسلامی، اختصاص یارانه افزوده بر گذشته برای دانشجویان، تعبیه سالنی برای نمایش ربع قرن فعالیت‌های نمایشگاه کتاب تهران، برگزاری جشن ضعیف ربع قرن (که در همان زمان هم مورد انتقاد بسیاری قرار گرفت) از جمله موضوعاتی بود که در نمایشگاه بیست و پنجم به مدیریت دری  اتفاق افتاد.

اما یکی از افتخارات معاون فرهنگی وزیر ارشاد و از جمله موضوعاتی که او همواره در نشست‌ها مطرح می‌کرد، افزایش میزان بازدید از نمایشگاه کتاب بود، نکته‌ای جالب اینکه او خود را اسیر آمار ندانسته و اینگونه درباره میزان بازدید در میان خبرنگاران سخن گفت که، "بر اساس رصدهای انجام شده و هم‌چنین مانیتورینگ نمایشگاه، شاهد افزایش قابل توجه بازدیدکنندگان نسبت به دوره‌های گذشته هستیم".

البته میزان بازدید و آمار فروش به صورت متفاوت و متناقض اعلام می‌شد، ولی دری میزان فروش بیست پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران را 150 میلیارد تومان عنوان کرد. او همچنین بیشترین حجم پوشش خبری از نمایشگاه امسال کتاب تهران توسط رسانه‌های خارجی را در دوره بیست و پنجم دانست که نشان از عظمت این رویداد فرهنگی داشت.

حضور 20 هزار نیرو و همکاری 70 نهاد و سازمان در برپایی نمایشگاه، عرضه بیش از 400 هزار عنوان کتاب از دو هزار و 500 ناشر داخلی و 1600 ناشر خارجی از 77 کشور جهان و برپایی برنامه‌های مختلف حاصل استفاده از تجارب مختلف دوره‌های گذشته خوانده شد.

خلق آثار جهانی و بین‌المللی وعده‌ای که فراموش شد

بهمن دری در بیان برخی موارد گاه شتابزده عمل می‌کرد و گمان می‌برد فرهنگ را با دستور و بخشنامه می‌توان پیش برد که در جایی وعده تولید آثاری بین‌المللی و  در حد جهانی می‌داد.

وی  گفته بود: « زمانی که ده یا حتی صد اثر داستانی در سطح "دن آرام"، "جنایات و مکافات"، و یا "بینوایان" در یکی ـ دو سال آینده در کشورمان منتشر شد می‌توانیم بگوییم ما موفق بوده‌ایم و خوب عمل کرده‌ایم.»

حال آقای دری که از مسئولیت کنار رفته لااقل برای روشن شدن افکار عمومی نام چند اثری که در حد بین‌المللی در این دوران منتشر شده است را نام ببرد.

نمایشگاه کتاب فرانکفورت؛ در نهایت بدهکاریم یا نه؟

سال گذشته در جریان عدم حضور ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت غرفه ایران در این نمایشگاه مسدود شد که علاوه بر مخدوش شدن چهره فرهنگی ایران باعث جریمه 55هزاریورویی نیز برای ایران شد که بهمن دری پرداخت خسارت را منتفی دانسته و گفته بود: "بگذارید خسارت مطرح شود، خسارت پرداخت نخواهد شد چون خسارتی در کار نیست."

این سخن بهمن دری واکنش‌هایی را در بر داشت، از سویی علنی نشدن این موضوع و از سوی دیگر برملا شدنش ماجرایی جالب بود.

اینکه خسارتی نباید پرداخت شود تا ضعف عملکرد مدیران در عدم حضور ایران، همه و همه دال بر بی‌توجهی‌هاست، اما متولیان باید می‌دانستند که ثبت نام و حضور در نمایشگاه سال بعد، منوط به پرداخت خسارت‌هاست.

این خسارت یاد شده هزینه ثبت‌نام است، سایت نمایشگاه فرانکفورت خود مؤید این ماجراست، در این سایت محل‌های مربوط به غرفه‌های مختلف با متراژ و میزان فضا مشخص است؛ طبیعتا نهادهای نظارتی اگر بخواهند اسناد را بررسی کنند می‌توانند به آن مراجعه کنند.

سخن از پرداخت خسارت 55 هزار یورویی بابت اجاره غرفه‌ها که در صورت عدم پرداخت، جمهوری اسلامی ایران امسال نمی‌توانست در فرانکفورت حضور یابد.

با همه این متن و حاشیه‌ها دری در گفت‌وگوی اختصاصی با فارس که در دوم مردادماه 91 انجام شد، اینگونه درباره این نمایشگاه موضع گرفت‌ و گفت: "«اگر اقدام سال گذشته بنده صورت نمی‌گرفت، شما این سؤال را نمی‌پرسیدید؛ این اقدام باعث شد برخی به اهمیت حضور جهانی ایران در حوزه کتاب پی ببرند، اما این سئوال مطرح است که ره‌آورد ما پس از پیروزی انقلاب اسلامی در نمایشگاه‌های فرانکفورت چه بوده است؟ تا چه میزان نزدیکی میان ما و ارتقاء و اعتلای فرهنگ ایرانی اسلامی ما از این نمایشگاه‌ها بروز پیدا کرده است؛ خروجی چه بوده است؟»

معاون وزیر در پاسخ به سوالی دیگر که "آقای دری، شما با رویکرد خودتان چرا سال گذشته در نمایشگاه حاضر نشدید؟" اینگونه توضیح داد که، "«حتی در سال گذشته هم مدنظرم بود، به این دلیل که طی سال‌های قبل هیچ‌گاه به صورت یکپارچه نظام جمهوری اسلامی مقتدرانه شرکت نکرده، ره‌آوردی نداشتیم هیچ، بلکه نقاط ضعفی هم برای ما مرتب شده است؛ اما امسال به دلیل همان اقدامی که صورت گرفت، فکر می‌کنم حضور حداکثری و برنامه‌ریزی ویژه در نمایشگاه فرانکفورت اتفاق افتاد، اما اگر اقدام ما در این راستا صورت نمی‌گرفت باز هم در بر یک پاشنه بود و می‌چرخید".»

او می‌افزاید: دیدگاه ما در راستای حضور حداکثری در نمایشگاه فرانکفورت و سایر نمایشگاه‌ها باید محقق شود، درباره نمایشگاه فرانکفورت خوشبختانه تحقق پیدا کرد.

اما  در نهایت محمد عظیمی مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس اعلام کرد که ایران برای حضور در دوره جدید نمایشگاه فرانکفورت خسارت سال گذشته را پرداخته است.

وعده معرفی ماهانه ده کتاب مفید/وعده‌ای برای یک ماه

بهمن دری در دوران مسئولیت خود برای یکبار لیست از کتب مفید را از طریق روابط عمومیش به رسانه‌ها فرستاد و وعده داد این معرفی به صورت ماهانه خواهد بود و برآیند خروجی آن نیز برگزاری مسابقات کتاب‌خوانی در استان‌ها از این آثار می‌باشد که این مسئله خود منجر به رشد بازار نشر خواهد شد و این آثار در چرخه نشر و توزیع قرار خواهند گرفت امری که البته یک ماه بیشتر دوام نیاورد و دیگر هم لیستی از کتب مفید اعلام نشد. هر چند که گفته می‌شد این لیست به صورت ماهانه تهیه شده و قرار بوده بانکی از این آثار تهیه شود.

اما و اگرها و قهر معاون از صندلی معاونت، دری رفت!

پس از پایان بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با کارنامه ربع قرن برپایی، سخن از رفتن دری و تغییرات وسیع در وزارت ارشاد و حوزه کتاب هر از چند گاهی منتشر می‌شد، اما واکنش دری در برابر این سوال اینگونه بود که: «من اهل استعفا نیستم».

شواهد حاکی از معرفی سرپرست بود تا مهر تاییدی بر برکناری دری باشد، اما این سناریو همچنان انکار می‌شد، در نهایت چهارشنبه هفته گذشته اعلام شد وزیر ارشاد حکم بر برکناری دری داده تا نشان دهد حسینی هم طاقتش تاب شده و از خانه نشینی و قهر دری به این نتیجه رسیده است که زمان باقی مانده تا پایان حاکمیت دولت دهم و سرپرستی معاونت را به فردی از حوزه وزارت بسپارد.

نکته دیگر موضوع 6 ماهه دوم سال و برگزاری جشنواره‌ها و جوایز ادبی است که آبان‌ماه با برپایی هفته کتاب کلید می‌خورد، نگارنده متذکر می‌شود که دبیر هفته کتاب هنوز معرفی نشده، حتی جلسات هماهنگی این موضوع که تا سال‌های گذشته در این وقت از سال شاهد برپایی آنها بودیم همچنان در سکوت خبری بسر برده و برگزار نمی‌شود. 

نکته پایانی درباره عملکرد بهمن دری اخوی این است که وی در زمان دو سالی که بر مسند معاونت فرهنگی بود وعده‌هایی بسیاری داد که برخی در این گزارش آمد و برخی نیز از چشم خبرنگار فارس دور مانده که به نظر می‌رسید اگر همت بر انجام تنها بخش کوچکی از آن بود وضعیت معاونت فرهنگی امروز به حال محتضر شباهت نداشت.