وی اظهار داشت: با وجود اینکه مدت زمان حضور مسلمانان در منطقه آندلس، سابقه بسیار طولانی دارد اما متأسفانه، نه تنها تلاش زیادی برای ریشه دواندن اسلام در این منطقه صورت نگرفت بلکه مسلمانان و فاتحان نخستین، اقدام به موقعی را هم انجام نداده‌اند لذا موضوعی که باید درباره این منطقه مد نظر قرار گیرد نکته‌ای است که باعث شد این منطقه از دست مسلمانان خارج شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: منطقه آندلس با گستردگی فراوان، اسپانیا و پرتقال امروزی و حتی فراتر از آن نیز جنوب فرانسه را هم در برمی‌گرفت. نام آندلس یک نام اسلامی بود که مسلمانان این عنوان را بر آن گذاشته بودند و در واقع، آندلس نام یک قسمتی از شبه جزیره‌ای است که اسپانیا و پرتقال را دربرمی‌گرفت و مسلمانان در آن زمان، هر قسمتی را که تحت قلمرو خودشان بود را آندلس می‌نامیدند از این رو در برخی از دوره‌ها آندلس اسلامی تا جنوب فرانسه نیز رسیده بود و البته پس از بازپس‌گیری آن توسط مسیحیان، محدوده این منطقه کمتر شده و در نهایت از دست مسلمانان خارج شد.
وی گفت: بنابراین آنچه که باعث شد آندلس از دست مسلمانان خارج شود اختلافاتی بود که در میان مسلمانان به وجود آمده بود مسلمانانی که در آغاز، وارد آندلس شده و در همان سال‌ها نیز دچار اختلاف و تفرقه بودند و این اختلاف، در سال‌های اولیه به قدری شدید شد که از بین رفتن اتحاد و قدرت مسلمانان را در پی داشت.
رئیس انجمن تاریخ‌پژوهان حوزه علمیه قم با بیان اینکه اولین شکستی که در آندلس متوجه مسلمانان شد در جنوب فرانسه بود، عنوان کرد: یکی از حاکمان قدرتمند فرانسه به نام «شارل مارتر» توانست در منطقه‌ای بین شهرهای تور و پوآتیه، مقرّ مشترک مسلمانان و مسیحیان، مسلمانان را در سال 14 هجری به دلیل اختلاف نژادی و قبیلگی میان عرب و عجم شکست دهد و موجب عقب نشینی آنها شد.
وی ادامه داد: همین اختلاف، زمینه‌ساز شکل‌گیری هسته اولیه دولت مرکزی در شمال اسپانیای امروزی شد و به این ترتیب، هسته اولیه مقاومت مسیحیان علیه مسلمانان در کوه‌های شمال آندلس شکل گرفت از این رو مقدمات تشکیل دولت مسیحی را فراهم شد و مسیحیان از قدرت مسلمانان استفاده کرده و به تدریج وارد قلمرو آنها شده و یکی پس از دیگری، سرزمین‌ها را از دست‌ها مسلمانان خارج کردند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار داشت: اگرچه بازپس‌گیری سرزمین‌های تحت عنوان آندلس در طی قرن‌های بسیاری صورت گرفت اما به هر حال نکته اساسی آن است که مسیحیان از اختلاف مسلمانان به نحو احسن استفاده کردند که این موضوع باید در همه جا مورد توجه مسلمانان قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه فتح آندلس در عصر امویان اتفاق افتاد و ورود اسلام به آنجا نیز با گرایش اموی بود، گفت: بعد از گرایش اسلام در سرزمین آندلس، از سال 92 تا 138 هجری، دوره کوتاهی میان ورود مسلمانان تا شکل‌گیری حکومت مستقل اموی در آندلس بود و از آنجایی که امویان در ضدیت با اهل بیت(ع) زبانزد بودند لذا حضور امویان در آندلس باعث شد تا اگرچه اندیشه شیعی در آنجا وجود داشت اما در ادامه، این گرایش‌ها کمرنگ و یا سرکوب شود.
حجت‌الاسلام مطهری اظهار داشت: دو دولت شیعی در شمال آفریقا شکل گرفت که منجر به رقابت و مقابله هرچه تمام‌تر امویان آندلس با حکومت‌های شیعی شد و همین موضوع باعث سرکوب شدن اندیشه‌های شیعه در آن منطقه شد اما در کمال تعجب، گرایش به سوی خاندان اهل بیت(ع) و خاندان پاک پیامبر (ص) در میان ساکنان آندلس به صورت مخفی وجود داشت.
وی یادآور شد: نمود گرایش به مکتب اهل بیت علیهم‌السلام را آنجا می‌توان دید که وقتی حکومت امویان به دست یکی از بازماندگان ادریسیان و مؤسس حکومت حمودیان در آندلس به نام «علی بن حمّود» ساقط میشود، حکومت علوی در آنجا برپا میشود لذا با سقوط حکومت امویان بلافاصله شاهد آن هستیم که شاعران بسیاری، اشعار خویش را در مدح اهل‌بیت (ع) و علویان در دربار «علی بن حمود» می‌خوانند.
رئیس انجمن تاریخ پژوهان حوزه علمیه قم تصریح کرد: بنابراین با وجود تمام فشاری که امویان برای سرکوب کردن اندیشه‌های شیعی و گرایش آنها به سوی اهل‌بیت (ع) انجام دادند می‌بینیم که همواره تمایل به سوی ائمه اطهار (ع) وجود دارد و به یکباره خود را در قالب حکومت علویان نشان می‌دهد و حتی کتاب‌هایی درباره ائمه اطهار (ع)، به خصوص امام حسین (ع) و واقعه کربلا تدوین میشود.
وی در پایان گفت: تدوین کتاب‌هایی درباره حضرت رسول(ص)، امام حسین (ع) و واقعه عاشورا از این لحاظ مورد اهمیت است که مهمترین قیام ضد اموی در واقعه امام حسین (ع) به عنوان نماد مقابله با حکومت اموی در طول تاریخ مطرح بوده است که شکل‌گیری آثاری در این زمینه در آندلس بیانگر اهمیت و ارزش فوق‌العاده‌ای است.
