مشرق--- درک تفاوت تحولات سوریه با خیزش های مردمی در منطقه به تحلیل صحیح آنچه در کشورهای عربی خاورمیانه و سوریه می گذرد کمک خواهد کرد.این تفاوت ها عبارتند از:

1- نوع و محتوای شعارهای معارضه و مخالفان:

الف: در سوریه شعارهای طائفه ای و فرقه ای داده می شود . این شعار هادر مصر،تونس و لیبی و... مطرح نبود

ب: برخی شعار ها و مطالبات در سوریه تبدیل به فحاشی و الفاظ رکیک شد که ماهیت جریان معارضه را نشان داد

ج: شعار ها در کشو رهای عربی اغلب مرتبط با خواسته ها و مطالبات داخلی مردم مرتبط بود اما در سوریه شعار های مطرح شده بیشتر به مسائل خارجی و سیاست خارجی سوریه مربوط می شد. معارضه شعار هایی به سود ترکیه، قطر و آمریکا نیز مطرح می کردند

2- نقش عامل خارجی در تحولات سوریه:

الف: در اغلب کشور های عربی عاملان خارجی( آمریکا،اسرائیل، انگلیس و فرانسه، سعودی) به سود رژیم های مستبد عربی تلاش می کردند. اما در سوریه حضور عاملان خارجی ( آمریکا،اسرائیل، انگلیس و فرانسه، سعودی) علیه حکومت سوریه می باشد.

ب: عاملان خارجی(آمریکا، اسرائیل و ...) در شکل گیری وهدایت جریان معارضه علیه حکومت سوریه نقش آفرین بودند اما در اغلب کشور های عربی غربی ها در ابتدا به پشتیبانی از حکومت های دست نشانده پرداختند.

ج: حمایت مالی، لجستیکی و رسانه ای غرب نقش مهمی در تشدید تنش در سوریه داشتند اما این کشور ها در قبال تحولات کشور های عربی تقریبا به بایکوت خبری پرداختند و با معارضه همراه نبودند

د: غرب و همپیمانان عرب آن تا آخرین لحظه از رژیم های مبارک،بن علی، عبدالله صالح و آل خلیفه دفاع کرد اما در سوریه ایشان دنبال تغییر نظام سیاسی هستند!!

ه: عاملان خارجی( غرب و همپیمانان عرب) نقش کاملا فعالی در تمام زمینه ها و ابعاد مختلف رخدادهای سوریه دارند اما در روند بیداری اسلامی ایشان نقش منفعل داشته و بیشتر مترصد فرصت جهت بهره برداری های بعدی بودند.

3- جریانات اسلامی و سلفی:

الف: درخیزش های مردمی تونس و مصر، غربی ها تلاش داشتند با هجمه رسانه ای جهان را از خطر به قدرت رسیدن جریانات اسلامی و سلفی بهراسانندو تحرکات گروه های اسلامی و جهادی را خطری برای پاگرفتن گروه های تروریستی بدانند، اما از این سو غرب دست جریانات سلفی و تکفیری افراطی را در سوریه کاملا باز گذاشته اند

ب: غرب و همپیمانان عرب آن کاملا جریانان تکفیری با حمایت می کنند ، ایشان را سازماندهی و تامین مالی ، تسلیحاتی ، رسانه ای می کنند.

4- حجم و کمیت تحولات سوریه:

بیداری اسلامی در کشور های عربی، همراه با تظاهرات گسترده و متمرکز بوده ولی در سوریه تظاهرات مخالفان پراکنده و کم حجم می باشد.

5- جغرافیای معارضه در سوریه

الف:در تمای کشور های عربی خیزش مردمی در شهر هابه ویژه کلان شهرها مانند پایتخت ها بوده اما در سوریه معارضه نتوانسته است در بسیج مردمی همه جانبه در شهر های دمشق و حلب و ... موفق شود.

ب: معارضه بارها و بارها اعلام کرده در کشاندن تظاهرات مردمی در دمشق و حلب ناموفق بوده است.

ج: در سوریه کانون اعتراضات و فعالیت های مخالفان و معارضان در مناطق مرزی ( اردن، عراق و ترکیه) و شهر های کوچک و حومه کلان شهر ها بوده است. اما این موضوع در تونس، مصر و یمن و لیبی و بحرین و ... متفاوت بوده است.

6-دیدگاه دانشگاهیان و محافل روشنفکری و آکادمی سوریه درباره تحولات

الف: در اغلب کشور های عربی به ویژه مصر، تونس و بحرین دانش آموزان، دانشجویان و نهاد های دانشگاهی و علمی موتور محرک خیزش ها واقدامات اعتراضی بوده است. ولی در سوریه جریان معارضه موفقه به تحریک قشر دانشگاهی و روشنفکری نشده است.

ب: دانشگاه ها و مراکز آموزشی و علمی سوریه در شروع و ادامه رخداد های سوریه روند عادی داشته و ایشان اقدام به تعطیلی کلاس ها نکرده اند.

7- نقش عامل مذهب در تحولات سوریه

یکی از شاخص های بارز خیزش های جهان عرب کم رنگ بودن شعار های مذهبی و ایدئولوژیکی بوده اما در سوریه عامل ایدئولوژیک و گفتمان طائفه ای بسیار پررنگ می باشد


8-طیف بندی جالب جریان معترض در سوریه

الف: درتاریخ معاصر دوجریان اخوانی وسلفی با دلایل اعتقادی همواره در حالت تضاد و تقابل به سر می بردند مثال بارز آن اختلافات سلفی ها و اخوانی ها در مصر است، ولی در سوریه این دو جریان معارض هم، در جبهه ائتلافی مشترک علیه حکومت سوریه فعالیت می کنند

ب: تنها در سوریه، ائتلاف بین جریان های اسلامی (اخوانی، سلفی تکفیری ها) و نیروهای لیبرال معارض وجود دارد. جریان معارض لیبرال و لائیک غرب نشین سوریه هم اکنون متحد و شریک جریان اخوانی سوریه هستند

9- نقش ارتش در تحولات سوریه

الف: در بیداری اسلامی در مصر و تونس و ...ارتش بی طرفی خود را اعلام کرده و گاهی به عنوان حامی مردم ظاهر می شد . مخالفان نیز علیه ارتش شعار و اقدامی انجام ندادند .اما در سوریه در همان آغاز بحران مخالفان علیه ارتش شعار دادند و علیه این نهاد مقالات متعددی در مطبوعات منتشر کردند.

ب: در جریان بیداری اسلامی علیه ارتش اقدام خشونت آمیز و مسلحانه انجام نپذیرفت ولی در سوریه مخالفان دولت سوریه علیه ارتش و سران آن بارها اقدام نظامی کرده اند.

10- شیوه کار مخالفان و معارضان در سوریه

در مصر، تونس، یمن و بحرین شیوه مبارزه مخالفان و معترضان مسالمت آمیز بدون کارکرد های نظامی و تسلیحاتی بوده است. اما در جریان معارضه سوریه، معارضه به شکل مسلحانه، نظامی و جنگ شهری وارد شده است.

11- حمایت از ملت های معترض

درجریان بیداری اسلامی در کشور های عربی ملت ها مورد حمایت دول غربی قرار نگرفته اند و دست خالی و بدون سلاح به سوی تغییر رژیم حاکم گام برداشتند اما در سوریه کاملا جریان متفاوت است

12- عملیات های اخلال گری و انفجار

انفجار هایی که اخیرا در سوریه رخ داده است، در شهر هایی بوده که کمترین اعتراضات مردمی را داشته است. و به نوعی هدف آن ایجاد ناامنی،به منظور پیوستن مردم به جرگه معترضان می باشد. لکن در جریان بیداری اسلامی این محور وجود سابقه نداشته است.

13-انحراف در راهبرد تحرکات سلفی جهادی

نکته مهم دیگر ورود جریانات سلفی جهادی به عرصه تحولات سوریه می باشد. جریان سلفی جهادی القاعده که در ابتدا جهت گیری ضد استعماری و امپریالیستی داشت و تمام اهداف جهاد خود را ( ضد آمریکا و اسرائیل) تعریف می کرد. اکنون وارد معرکه ای شده که از اهداف و کارکردهای ذاتی خود دست کشیده است. بازی در جبهه اسرائیل و غرب علیه نظام سوریه موضوعی است که سلفی ها بارها آن را انحراف از ارزش های بنیادین خود دانسته اند. به طوریکه تامین سلاح وساماندهی سلفی ها توسط آمریکا و متحدانش جبهه سلفی جهادی را دچار تزلزل کرده و ایشان را از آرمان ها و اهداف اولیه خود کاملا دور کرده است.

این درحالی است که سوریه به عنوان تنها کشور عرب که در جبهه ضد اسرائیل مشغول و حامی گروه های مبارز فلسطینی و لبنانی بوده است.

14- راهبرد های سه گانه آمریکا در تحولات منطقه:

سه راهبرد اساسی آمریکا که در جلسه مجلس کنگره با جضور سران و کارشناسان بین المللی مورد تاکید قرار گرفت:

اول حمایت از رژیم صهیونیستی، محور دوم تضمین روند انتقال و فروش نفت و سوم حمایت از متحدانش در منطقه است. این راهبردی است که آمریکا از گذشته در خاورمیانه داشته که حتی بعد از انقلاب‌ها نیز تغییر نکرده است و برای حفاظت از اهداف راهبردی اش مکانیزم‌های خاص را تعریف کرده است.

15- مواضع اتحادیه عرب و تعلیق عضویت از سوی برخی کشورهای عربی:

یکی از بنیانگزاران اصلی این اتحادیه سوریه می باشد. سران اتحادیه عرب ، ذیل بندهای بند 8 و 17 اتحادیه عرب به صورت سیاسی اقدام به لغو عضویت سوریه می کنند . بند 8 تاکید بر عدم دخالت کشورهای عربی در مسائل داخلی کشور های دیگر را دارد. بند 17 نیز هرگونه لغو عضویت و تعلیق را مبتنی بر اجماع اعضا دانسته است. این در حالی است که عراق در این رای گیری، رای ممتنع داده و لبنان و یونان نیز تعلیق را رد کرده اند. لذا این اقدام نیز کاملا غیر قانونی و سیاسی بوده است.

عربستان و سایر دول خلیج درحالی سخن از آزادی در سوریه می زنند که تاکنون به مردم خود حق آزادی در سرنوشت شان را نداده اند.