به گزارش مشرق به نقل از دیپلماسی ایرانی، با بررسی طرح مذاکره‌ای ایران که ماه گذشته به گروه 1+5 ارائه کرده است می توان دریافت زمینه‌هایی وجود دارد که دو طرف می‌توانند روی آن توافق کنند اما در عین حال شکافی در مواضع مشاهده می شود که به اندازه‌ای عمیق است که می‌تواند به شکست مذاکرات پس از نشست این هفته استانبول منتهی شود.
یکی از زمینه هایی که احتمال توافق در آن وجود دارد درخواست از تهران برای متوقف کردن عملیات غنی سازی 20 درصدی و انتقال ذخایر موجود به خارج از کشور است. البته در متن بسته پیشنهادی ایران به این موضوع به طور مستقیم اشاره نشده است اما شماری از منابع ایرانی پیش از این با زبانی در این خصوص سخن گفته اند که حاکی از موجود بودن فضا برای توافق فوری در این مورد است.
با این حال دو طرف همچنان بسیار دور از هم قرار دارند و شماری از منابع ایرانی، آمریکایی و اروپایی احتمال توافق در نشست استانبول را بسیار اندک توصیف می کنند. شاید ایران مانند مقامات اسرائیلی و آمریکایی امیدوار باشد در صورت شکست مذاکرات جاری، گفت و گو ها در ساختار دیگری دنبال شود اما این چشم انداز نیز چندان مورد اطمینان نیست.
دیوید ایگناتیوس، تحلیلگر روزنامه وال استریت ژورنال در این زمینه می نویسد: من توانستم ار طریق منابع نزدیک به مذاکرات نسخه 48 صفحه ای متن اظهارات مذاکره کنندگان ایرانی در نشست ماه گذشته در مسکو را دریافت کنم. این یک سند استدلالی از دیدگاه ایران است که آن را با زبانی تدافعی و ادعایی نقل می کند. بیش از یک سوم اظهارات ایران در این نشست به غنی سازی و درخواست از طرف متقابل برای به رسمیت شناختن آن در ایران اختصاص یافته است. تهران طبق معاهده ان پی تی خواستار این حق است اما برخی کارشناسان اسرائیلی و آمریکایی با توجه به لحن معاهده ان پی تی در مورد این ادعا ابراز تردید می کنند. به هر ترتیب ایران تاکید دارد موافقت با حق غنی سازی در ایران مبنای هر توافقی خواهد بود.
عنوان بخش دیگری از اظهارات مذاکره کنندگان ایرانی در نشست مسکو، چارچوبی برای گفت و گوی جامع و هدفمند برای همکاری دراز مدت است. به عنوان نخستین گام ایران تاکید دارد که مخالفتش با تولید سلاح هسته ای بر مبنای فتوای آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی است. در مقابل نیز آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین؛ روسیه و آلمان باید حقوق ایران طبق معاهده ان پی تی به خصوص غنی سازی را به رسمیت بشناسند.
در مرحله ای دیگر نیز مذاکره کنندگان ایرانی اقدامات شفاف ساز را پیشنهاد داده اند که شامل همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص آنچه آن را احتمال ماهیت نظامی برنامه های هسته ای ایران می خواند، است. در مقابل این همکاری نیز به گفته مذاکره کنندگان ایرانی، آمریکا و متحدانش باید تحریم های یکجانبه علیه ایران که خارج از چارچوب سازمان ملل تصویب شده را ، لغو کنند.
گام سوم پیشنهادی از سوی ایران نیز پرداختن به موضع مبهم همکاری با گروه 1+5 است. این گروه خواستار همکاری ایران در خصوص متوقف کردن غنی سازی 20 درصدی شده تا در مقابل سوخت مورد نیاز برای راکتور های دارویی ایران را تامین کند. منابع ایرانی می گویند فضای مانور برای مذاکره در این خصوص وجود دارد و در مقابل ایران خواستار لغو تمامی تحریم های سازمان ملل است.
با توجه به این اسناد ، واضح است که چرا مذاکره کنندگان غربی تاکید دارند که با یک بن بست مواجه هستند. حتی در صورتی که ابهام ها در خصوص غنی سازی 20 درصدی و تامین سوخت از بین برود، باز هم ایران با تعطیلی سایت فوردو در نزدیکی قم مخالف است. تهران تاکید دارند با توجه به تهدید ها باید تاسیسات پشتیبان خود را برای حمایت از فعالیت های غنی سازی، حفظ کند. این همان موضوعی است که نگرانی آمریکا و اسرائیل را برانگیخته کرده است.
این در حالی است که در جهت پیچیده تر کردن اوضاع، ایران پیشنهاد همکاری در خصوص مسائل منطقه ای مانند سوریه و بحرین در مقابل فعالیت های مبارزه با موارد مخدر را ارائه داده است. این ایده ای است که به طور کامل با دیدگاه های اسرائیل در مورد ایران در تضاد است. تل آویو با هر توافقی به جز توقف کامل عملیات غنی سازی در ایران و انتقال ذخایر موجود به خارج از کشور مخالف است.
در صورتی که مذاکرات هفته جاری به شکست بیانجامد، پرسش این خواهد بود که آیا مذاکرات در ساختاری دیگر آغاز خواهد شد یا خیر. در سال های اخیر، ایرانیان نشان داده اند که برای توافق دو جانبه محرمانه با ایالات متحده آمادگی دارند و برخی منابع معتقدند هنوز هم این احتمال وجود دارد. اما زمان کوتاه است و فشار های ناشی از سال انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا دستیابی به توافق واقعی را دشوار کرده است.
یکی از زمینه هایی که احتمال توافق در آن وجود دارد درخواست از تهران برای متوقف کردن عملیات غنی سازی 20 درصدی و انتقال ذخایر موجود به خارج از کشور است. البته در متن بسته پیشنهادی ایران به این موضوع به طور مستقیم اشاره نشده است اما شماری از منابع ایرانی پیش از این با زبانی در این خصوص سخن گفته اند که حاکی از موجود بودن فضا برای توافق فوری در این مورد است.
با این حال دو طرف همچنان بسیار دور از هم قرار دارند و شماری از منابع ایرانی، آمریکایی و اروپایی احتمال توافق در نشست استانبول را بسیار اندک توصیف می کنند. شاید ایران مانند مقامات اسرائیلی و آمریکایی امیدوار باشد در صورت شکست مذاکرات جاری، گفت و گو ها در ساختار دیگری دنبال شود اما این چشم انداز نیز چندان مورد اطمینان نیست.
دیوید ایگناتیوس، تحلیلگر روزنامه وال استریت ژورنال در این زمینه می نویسد: من توانستم ار طریق منابع نزدیک به مذاکرات نسخه 48 صفحه ای متن اظهارات مذاکره کنندگان ایرانی در نشست ماه گذشته در مسکو را دریافت کنم. این یک سند استدلالی از دیدگاه ایران است که آن را با زبانی تدافعی و ادعایی نقل می کند. بیش از یک سوم اظهارات ایران در این نشست به غنی سازی و درخواست از طرف متقابل برای به رسمیت شناختن آن در ایران اختصاص یافته است. تهران طبق معاهده ان پی تی خواستار این حق است اما برخی کارشناسان اسرائیلی و آمریکایی با توجه به لحن معاهده ان پی تی در مورد این ادعا ابراز تردید می کنند. به هر ترتیب ایران تاکید دارد موافقت با حق غنی سازی در ایران مبنای هر توافقی خواهد بود.
عنوان بخش دیگری از اظهارات مذاکره کنندگان ایرانی در نشست مسکو، چارچوبی برای گفت و گوی جامع و هدفمند برای همکاری دراز مدت است. به عنوان نخستین گام ایران تاکید دارد که مخالفتش با تولید سلاح هسته ای بر مبنای فتوای آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی است. در مقابل نیز آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین؛ روسیه و آلمان باید حقوق ایران طبق معاهده ان پی تی به خصوص غنی سازی را به رسمیت بشناسند.
در مرحله ای دیگر نیز مذاکره کنندگان ایرانی اقدامات شفاف ساز را پیشنهاد داده اند که شامل همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص آنچه آن را احتمال ماهیت نظامی برنامه های هسته ای ایران می خواند، است. در مقابل این همکاری نیز به گفته مذاکره کنندگان ایرانی، آمریکا و متحدانش باید تحریم های یکجانبه علیه ایران که خارج از چارچوب سازمان ملل تصویب شده را ، لغو کنند.
گام سوم پیشنهادی از سوی ایران نیز پرداختن به موضع مبهم همکاری با گروه 1+5 است. این گروه خواستار همکاری ایران در خصوص متوقف کردن غنی سازی 20 درصدی شده تا در مقابل سوخت مورد نیاز برای راکتور های دارویی ایران را تامین کند. منابع ایرانی می گویند فضای مانور برای مذاکره در این خصوص وجود دارد و در مقابل ایران خواستار لغو تمامی تحریم های سازمان ملل است.
با توجه به این اسناد ، واضح است که چرا مذاکره کنندگان غربی تاکید دارند که با یک بن بست مواجه هستند. حتی در صورتی که ابهام ها در خصوص غنی سازی 20 درصدی و تامین سوخت از بین برود، باز هم ایران با تعطیلی سایت فوردو در نزدیکی قم مخالف است. تهران تاکید دارند با توجه به تهدید ها باید تاسیسات پشتیبان خود را برای حمایت از فعالیت های غنی سازی، حفظ کند. این همان موضوعی است که نگرانی آمریکا و اسرائیل را برانگیخته کرده است.
این در حالی است که در جهت پیچیده تر کردن اوضاع، ایران پیشنهاد همکاری در خصوص مسائل منطقه ای مانند سوریه و بحرین در مقابل فعالیت های مبارزه با موارد مخدر را ارائه داده است. این ایده ای است که به طور کامل با دیدگاه های اسرائیل در مورد ایران در تضاد است. تل آویو با هر توافقی به جز توقف کامل عملیات غنی سازی در ایران و انتقال ذخایر موجود به خارج از کشور مخالف است.
در صورتی که مذاکرات هفته جاری به شکست بیانجامد، پرسش این خواهد بود که آیا مذاکرات در ساختاری دیگر آغاز خواهد شد یا خیر. در سال های اخیر، ایرانیان نشان داده اند که برای توافق دو جانبه محرمانه با ایالات متحده آمادگی دارند و برخی منابع معتقدند هنوز هم این احتمال وجود دارد. اما زمان کوتاه است و فشار های ناشی از سال انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا دستیابی به توافق واقعی را دشوار کرده است.
