آغاز دادگاه

این دادگاه در ساعت 11 بامداد به وقت تهران در حالی جلسه خود را آغاز کرد که خانواده‌های شهدا و مجروحان انقلاب مصر از اولین ساعات بامداد 2 ژوئن مقابل دادگاه جنایی قاهره تجمع کرده بودند که در دانشکده پلیس شهر قاهره برگزار می‌شد. بازماندگان رژیم سابق نیز در مقابل دانشکده پلیس تجمع کرده و منتظر اعلام حکم حسنی مبارک و همدستانش بودند. بسیاری از این افراد توسط اتوبوس‌هایی از شهرهای مختلف مصر به ویژه "المنوفیه" زادگاه حسنی مبارک به قاهره آورده شده بودند.

اتهامات وارده

این جلسه اعلام حکم حسنی مبارک در حالی برگزار می‌شد که از قاضی "احمد رفعت"، ریاست دادگاه جنایی شمال قاهره می‌بایست احکام خود را در سه قضیه صادر می‌کرد:

- کشتار تظاهرات کنندگان انقلابی مصر در جریان انقلاب 25 ژانویه

- فساد مالی

- سوء استفاده از قدرت

متهمان پرونده

و متهمان این پرونده را افراد زیر تشکیل می‌دادند:

- محمد حسنی مبارک، رئیس جمهور مخلوع مصر

- حبیب العادلی، وزیر کشور حسنی مبارک

- جمال مبارک، پسر حسنی مبارک

- علاء مبارک،‌ پسر حسنی مبارک

- احمد محمد رمزی عبد الرشید، معاون وزیر کشور

- عدلی مصطفی فاید، معاون وزیر کشور

- حسن محمد عبد الرحمن یوسف إسماعیل، معاون وزیر کشور

- اسماعیل محمد عبد الجواد الشاعر، معاون وزیر کشور

- اسامة یوسف إسماعیل المراسی، معاون وزیر کشور

- عمر عبد العزیز فرماوی، معاون وزیر کشور.

نگاهی به روند دادرسی

این دادگاه در حالی برگزار شد که برای بررسی اتهامات فوق الذکر که پرونده 60 هزار صفحه‌ای را دربرمی‌گرفت 49 جلسه دادگاه برگزار شد. جلسات اول و دوم دادگاه به صورت مستقیم از تلویزیون مصر پخش شد، اما از جلسه دوم به بعد ریاست دادگاه به بهانه وقوع زد خورد و درگیری میان هواداران مبارک و انقلابیون و در واقع برای تاجای ممکن مکتوم نگهداشتن وقایع دادگاه از پخش مستقیم تلویزیونی آن ممانعت به عمل آورد.

به هر روی دادگاه حسنی مبارک و فرزندانش حبیب العادلی و 6 معاون بلند پایه‌اش با سخنان احمد رفعت، ریاست دادگاه آغاز شد و رفعت در سخنان مقدماتی با اشاره به اینکه این دادگاه 250 ساعت را صرف بررسی پرونده حسنی مبارک و همراهانش کرده و پرونده مبارک 700 صفحه را دربرمی‌گرفت و 60 هزار صفحه نیز به شکایات و مدارک و اسناد ارائه شده از وی اختصاص یافته بود، تاکید کرد که دادگاه جنایی قاهره با تامل و حوصله بسیار به تمام اتهامات رسیدگی و موارد مذکور در پرونده را مورد بررسی قرار داده است.

وی همچنین گفت که در اتخاذ حکم تمام جوانب و عدالت در نظر گرفته شده و پس از اعلام حکم همه طرف‌های قضیه حق دفاع خود را دارند.

قرائت حکم توسط احمد رفعت

پس از آن قاضی "احمد رفعت" شروع به قرائت حکم به شرح زیر کرد:

بر اساس قانون کیفری مصر دادگاه حکم همه متهمان حاضر به جز "حسین سالم"، متهم فراری را چنین تعیین کرد:

اول : مجازات حبس ابد برای "محمد حسنی مبارک" به اتهام شرکت در جنایت قتل و آغاز به قتل.

دوم: مجازات حبس ابد برای "حبیب العادلی" به اتهام شرکت در جنایت قتل و آغاز به قتل.

سوم: ملزم بودن محکومان به پرداخت هزینه‌های دادرسی.

چهارم: مصادره موارد توقیف شده توسط دادگاه.

پنجم: تبرئه "احمد محمد رمزی عبد الرشید" ، "عدلی مصطفی فاید" ، "حسن محمد عبد الرحمن یوسف إسماعیل"، "إسماعیل محمد عبد الجواد الشاعر"، "أسامة یوسف إسماعیل المراسی" و "عمر عبد العزیز فرماوی" از همه اتهامات وارده.

ششم: انقضای زمان دادخواست ارائه شده علیه حسنی مبارک، حسین کمال الدین إبراهیم سالم، علاء مبارک و جمال مبارک در اتهام سوء استفاده از نفوذ و قدرت.

هفتم: تبرئه حسنی مبارک از اتهام همکاری با مقام دولتی برای سوء استفاده از قدرت ، منفعت طلبی والحاق ضرر به منافع دولت .

هشتم: ارجاع دادخواست مدنی ارائه شده به یک دادگاه ویژه .

دادگاه جنایی قاهره درحالی جمال و علاء مبارک و 6 معاون حبیب العادلی در قضیه فساد مالی را تبرئه کرد که دادستانی مصر از این افراد به اتهام اختلاس و کسب درآمد نامشروع به مجموع 2 میلیارد و 51 میلیون و 28 هزار و 648 پوند شکایت کرده بود که این اتهام توسط دادگاه جنایی قاهره رد شد.

اعتراض به احکام صادره

در پی اعلام این احکام جلسه دادگاه به صحنه درگیری تبدیل شد و خانواده‌های شهدا و مجروحان انقلاب مصر که در جلسه دادگاه حضور داشتند به این احکام که به نسبت اتهام‌های وارده به متهمان بسیار ناعادلانه صادر شده بود، اعتراض کردند. حضار که به شدت به حکم حبس ابد برای حسنی مبارک و حبیب العادلی و تبرئه دیگر متهمان اعتراض داشتند و خواستار حکم اعدام برای حسنی مبارک بودند، فریاد می‌زدند: اعدام اعدام.

در ادامه بخشی دیگر با سر دادن شعارهایی دیگر خواستار سرنگونی دستگاه قضا و تشکیل قوه فضائیه پاک و سالم شدند و اعتراض خود به حکم رئیس جمهوری مخلوع این کشور را نشان دادند.

بر اثر اعتراض خانواده‌های شهدا و مجروحان انقلاب و وکلای مدافع آنها صحن دادگاه به شدت به هم ریخت و درگیری‌هایی بین هواداران مبارک و مخالفان آن ایجاد شد. این درگیری همچنین به بیرون دادگاه نیز کشیده شد ، جایی که بخشی از مردم تجمع کرده بودند و منتظر صدور حکم اعدام برای مبارک بودند.

برخی از حضار در دادگاه دست نوشته‌هایی در دست داشتند که روی آن نوشته شده بود، حکم مردم اعدام است.

احکام صادره درحالی توسط دادگاه جنایی قاهره اعلام شد که لبخند رضایت بر روی مبارک و حبیب العادلی بر چهره‌های آنها نقش بسته بود.

کشیدن اعتراض‌ها به بیرون دادگاه

اما در بیرون دادگاه نیز درگیری‌های شدیدی بین هواداران مبارک و خانواده‌های شهدا و مجروحان انقلاب مصر رخ داد. خانواده‌های قربانیان انقلاب با سر دادن شعارهایی بر لزوم سرنگونی شورای نظامی حاکم بر کشور تاکید و اعلام کردند، اعضای این شورا در توطئه علیه ملت مصر مشارکت دارند.

انتقال مبارک به زندان طره

اما پس از اعلام حکم حسنی مبارک 84 ساله و همدستانش، دیکتاتور مصر بر اساس حکم صادره باید به زندان مرکزی "طره" در قاهره انتقال می‌یافت که از چند روز پیش یکی از اتاق‌های بیمارستان جهت بستری شدن وی در آن آماده شده و تمام تجهیزات مورد نیاز به آن انتقال یافته بود.

انتقال مبارک به بیمارستان زندان طره با مخالفت‌های بسیار شدید رئیس جمهوری مخلوع مصر مواجه شد و  منابع آگاه اعلام کردند که حسنی مبارک در آستانه ورود مرکزی طره به گریه افتاده است.

حسنی مبارک در میان هق هق گریه‌های خود به اطرافیان خود می‌گفته که این سزای کسی نیست که عمری به کشور خدمت کرده است.

گفته شده که مبارک پیاده شدن از آمبولانس و ورود به زندان را رد کرده و آن را نمی‌پذیرفته است و حتی در بالگرد دچار عارضه قلبی شده است،‌ اما سرانجام پس از دو ساعت بحث و جدل وی راضی شده بر روی برانکارد قرار گیرد تا به سلولی که به تجهیزات پزشکی مجهز شده و در زندان مزرعه، بخشی از زندان طره است، منتقل شود.

مخالفت حسنی مبارک از ورود به زندان طره و البته بیمارستان آن در حالی صورت می‌گرفت که به اعتراف بسیاری در مصر بیمارستان زندان طره بسیار مجهزتر و مدرن‌تر و پیشرفته‌تر از بسیاری از بیمارستان‌های دولتی در مصر است.

این بیمارستان با هزینه‌ای بالغ بر 5 میلیون پوند مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته و مجهز به مدرن‌ترین تجهیزات مورد نیاز پزشکی است و به دو بخش الف و ب تقسیم شده است.

ابقای جمال و علاء مبارک در زندان

اما تبرئه جمال و علاء مبارک در قضیه کشتار تظاهرات‌کنندگان مصری و سوء استفاده از قدرت و فساد مالی به معنای آزادی آنها از زندان نبود،‌ بلکه منابع قضایی مصری اعلام کردند که جمال و علاء مبارک، فرزندان حسنی مبارک به دلیل اتهام در قضیه "کسب درآمد نامشروع" و "دست بردن در سهام بانک ملی مصر" باید همچنان در بازداشت بسر‌برند.

واکنش‌های داخلی به حکم مبارک

اعلام حکم مبارک و همدستانش با واکنش‌های تندی در میان شخصیت‌ها و گروه‌ها و تشکل‌های سیاسی و انقلابی و حزبی مصر مواجه شد.

 

جماعت اخوان المسلمون مصر با انتشار بیانیه‌ای نسبت به حکم صادره دادگاه جنایی قاهره برای حسنی مبارک و همدستانش اعتراض کرد و در بیانیه خود خواستار محاکمه مجدد حسنی مبارک و همدستانش شد.

همچنین این بیانیه از تمام نیروهای ملی و انقلابی و سیاسی مصری دعوت کرد، در نشستی فوری گردهم آیند تا درباره این حادثه خطرناک تدابیر و تصمیم‌های لازم را اتخاذ کنند.

جماعت اخوان المسلمون مصر تاکید کرده بود که این حکم بازتاب‌های سیاسی بسیاری بر مصر و مردم مصر و آینده آنها و کشور خواهد داشت و اخوان المسلمون از این حیث به شدت در قبال انقلاب مصر و هدر رفتن خون شهدای این انقلاب و از خود گذشتگی فرزندانش احساس خطر می‌کند.

"سعد عماره"، عضو مجلس شورای جماعت اخوان المسلمون مصر در این باره تاکید کرد که جماعت اخوان السملمون به همراه حزب "آزادی و عدالت" شاخه سیاسی این جماعت، رسما در کنار دیگر احزاب و ائتلاف‌های سیاسی و انقلابی مصر و مردم معترض این کشور در میدان التحریر حضور خواهد یافت و مشارکت خواهد داشت.

این عضو مجلس شورای اخوان المسلمون تاکید کرد که حضور اخوان المسلمون تنها به التحریر ختم نمی‌شود، بلکه این جماعت و حزبش در تمام میادین و عرصه‌های مصر حضور پیدا خواهد کرد.

محمد مرسی

"محمد مرسی"، نامزد جماعت اخوان المسلمون برای انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرد که مبارک و همدستانش و تمام خائنان به کشور را پس از رسیدن به قدرت بی‌تردید بار دیگر محاکمه خواهد کرد و خون شهدا را دینی بر گردن خود می‌داند.

عبد المنعم ابو الفتوح

"عبد المنعم ابو الفتوح"،‌ نامزد ناکام دور اول انتخابات ریاست جمهوری مصر تبرئه پسران و همدستان مبارک را تضمینی جهت روی کار آمدن مجدد حکومت سرکوب و قلع و قمع و فساد در مصر برشمرد که با وجود انقلاب 25 ژانویه مصر همچنان بر کشور حاکم است.

حزب سلفی النور

حزب سلفی "النور" در بیانیه‌ای ضمن اعتراض به حکم مبارک خواستار برگزاری تظاهرات‌هایی توسط مردم مصر در اعتراض به این احکام شد. حزب "الاصلاح و النهضه" پس از اعلام حکم حبس ابد حسنی مبارک اعلام کرد که در این شرایط انتخاب محمد مرسی و حمایت از وی در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری مصر برای حفظ امنیت ملی و انقلاب مصر امری ضروری و الزامی می‌نماید.

حزب "العمل" مصر

حزب "العمل" مصر نیز  صدور حکم حبس ابد برای حسنی مبارک را حکمی سیاسی خواند و تاکید کرد: احکامی که برای فرزندان حسنی مبارک صادر شده است، تنها منافع "احمد شفیق" را تأمین می‌کند.

"مجدی حسین"، رئیس حزب العمل مصر با اشاره به اینکه دادگاه رسیدگی به پرونده حسنی مبارک با صادر کردن چنین حکمی، سعی در جلب رضایت ملت مصر ندارد، گفت: نگه داری از مبارک در بیمارستانی پیشرفته و فرصت دادن به وی برای اعتراض به حکم صادر شده، وی را به مجازات اعمالش نمی‌رساند.

جماعت اسلامی

"جماعت اسلامی" مصر نیز در بیانیه‌ای ضمن اعتراض به حکم حبس ابد حسنی مبارک و حبیب العادلی از دادستانی مصر خواست به حکم صادره توسط دادگاه جنایی قاهره در دادگاه تجدید نظر اعتراض کند.

ائتلاف جوانان انقلاب مصر

از سوی دیگر ائتلاف "جوانان انقلاب مصر" اعلام کرد که حکم صادره توسط دادگاه جنایی قاهره به ریاست احمد رفعت اعلام کرد که این حکم درباره مبارک و العادلی و تبرئه همدستان مبارک به معنای تلاش برای فراهم کردن زمینه‌های تسلیم قدرت و کشور به احمد شفیق است.

سوسیالیست‌های انقلابی مصر

"سوسیالیست‌های انقلابی مصر" نیز با دادن فراخوانی از مردم مصر دعوت کرد تا در تظاهراتی میلیونی در میدان التحریر شرکت کنند و ضمن اعتراض به حکم صادره علیه حسنی مبارک و همدستانش خواهان محاکمه مجدد وی شوند.

جنبش 6 آوریل

"جنبش 6 آوریل" نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که شورای عالی نظامی مصر مسئول از بین بردن بسیاری از مدارک و مستنداتی است که حسنی مبارک و همدستانش را متهم می‌کند.

این جنبش اعلام کرد که شورای عالی نظامی مصر بر جنایات مبارک و همدستانش سرپوش می‌گذارد و این به هیچ وجه پذیرفته نیست.

عصام العریان

"عصام العریان"، رئیس کمیته روابط خارجی پارلمان الشعب مصر در سخنانی پس از اعلام حکم حسنی مبارک و همدستانش از رئیس جمهوری جدیدی که قدرت را در کشور پس از انتخابات به دست می‌گیرد خواست، دوباره مبارک و همدستانش را محاکمه کند.

 

احمد شفیق

آخرین نخست وزیر دوران حکومت حسنی مبارک که به دور دوم انتخابات ریاست جمهوری مصر راه یافته است، از همه مصری‌ها خواست، احکام قضایی صادره درباره مبارک را بپذیرند.

وی بدون توجه به خواسته‌های خانواده‌های شهدای انقلاب مصر مبنی بر ضرورت اعدام حسنی مبارک در اظهاراتی فریبکارانه گفت که محاکمه مبارک نشان داد هیچ کس در مصر بالاتر از قانون نیست.

دادستان مصر

وکیل "یاسر بحر"، دادستان مصر  به حکم صادره توسط دادگاه جنایی قاهره درباره حسنی مبارک و پسرانش و وزیر کشورش و 6 معاونش اعتراض و تاکید کرد در حکم صادره مشکلات قانونی و حقوقی بسیاری مشاهده می‌شود و در این باره به دادگاه تجدید نظر شکایت کرده و خواهان تجدید نظر در حکم صادره خواهیم شد.

واکنش‌ها درباره حکم مبارک و حبیب العادلی و علاء و جمال مبارک و 6 معاون بلند پایه وزیر کشور مبارک همچنان ادامه دارد.

سکوت رژیم‌های مرتجع عربی

اما با وجود بیش از یک روز از صدور حکم حسنی مبارک رژیم‌های مرتجع عربی هیچ واکنشی در قبال این حکم از خود نشان نداده‌اند. این رژیم‌ها که بیش از هر چیز از آینده خود وحشت دارند، از هر طریق ممکن می‌خواستند که دیکتاتور مصر را از دادگاهی کردن فراری دهند.

از زمانی که حسنی مبارک در مرکز پزشکی العالمی قاهره بستری شد، بسیاری از رهبران و مقامات بین‌المللی و محلی از کشورهای حوزه خلیج فارس و برخی شخصیت‌های مصری به ملاقات وی رفتند و تلاش کردند راهی برای نجات دیکتاتور بیابند.

رژیم‌های عربی از جمله عربستان سعودی که به حمایت از مبارک و رژیمش معروف هستند، تلاش‌های گسترده‌ای برای جلوگیری از محاکمه مبارک انجام داده‌اند.

سوزان مبارک،‌ همسر حسنی مبارک نیز بارها برای نجات شوهرش از چنگال عدالت به رژیم‌های عربی از جمله عربستان متوسل شده بود.

بنا به گفته منابع بیمارستان العالمی، شخصیت‌های سعودی بیشترین افرادی بودند که با مبارک دیدار داشته‌اند که در راس آنها احمد القطان، سفیر عربستان در قاهره و نایف بن عبدالعزیز ولی‌عهد کنونی عربستان هستند که گفته شده هدایای گران قیمتی را نیز به مبارک تقدیم کرده‌اند.

واکنش رژیم صهیونیستی

اما رژیم صهیونیستی بزرگ‌ترین متحد منطقه‌ای حسنی مبارک به شدت از صدور این حکم انتقاد کرد و " بنیامین بن الیزر"، عضو الکنیست و وزیر جنگ اسبق رژیم صهیونیستی درباره حکم حبس ابد صادره برای مبارک گفت که احساس ناراحتی بسیاری می‌کند.

حسنی مبارک روابط بسیار نزدیکی با الیزر داشت و الیزر از جمله دوستان بسیار نزدیک مبارک به شمار می‌آمد.

سازمان عفو بین‌الملل

سازمان عفو بین‌الملل س از اعلام حکم حبس ابد حسنی مبارک و حبیب العادلی در قضیه کشتار تظاهرا‌ت‌کنندگان مصری در جریان انقلاب 25 فوریه مصر و تبرئه جمال و علاء مبارک و 6 معاون العادلی از دست داشتن در قتل تظاهرات‌کنندگان با انتشار بیانیه‌ای ضمن اعتراض، آن را ناعادلانه خواند.

سازمان عفو بین‌الملل درباره حکم دادگاه حسنی مبارک تأکید کرد: این حکم برای کسی که در کشتار دست کم 900 نفر از انقلابیون مصری دست داشته،‌ "ناعادلانه" می‌نماید.

حاشیه‌های دادگاه مبارک

- حسنی مبارک در حالی که عینک دودی به چشم زده بود وارد دادگاه شد و در قفس متهمان قرار گرفت، پسرانش جمال و علا جلوی وی ایستاده بودند تا مانع از تصویربرداری دوربین‌های تلویزیونی شوند.

- بیش از 5 هزار نیروی امنیتی و ارتش در اطراف دادگاه حضور داشتند تا مانع از هرگونه تظاهرات شوند، همچنین نیروهای امنیتی تمام خیابان‌های منتهی به محل دادگاه را تحت کنترل درآورده بودند.

- پیش از آغاز دادگاه خانواده شهدا مصری در بیرون دانشکده پلیس تظاهرات کردند و خواستار اعدام حسنی مبارک شدند.

- قاضی، هیئت منصفه و وکلا تحت تدابیر امنیتی شدید و با خودرهای زرهی به داخل دانشکده پلیس محل برگزاری دادگاه شدند.

- بالگرد حسنی مبارک 15 دقیقه قبل از آغاز دادگاه در دانشکده پلیس فرود آمد و دیکتاتور مخلوع مانند دفعات قبل دادگاه با تخت بیمارستان وارد سالن شد.

- پیش از آعاز دادگاه "احمد رأفت"‌ قاضی دادگاه مبارک به حاضران درباره هرگونه شعار دادن و اقدام بر هم زننده نظم دادگاه هشدار داد و تاکید کرد که به شدت برخورد خواهد کرد.

- احمد رأفت در فاصله 15 دقیقه مانده به آغاز دادگاه خانواده برخی از شهدا را که تصویر فرزندانشان را به دست گرفته بودند، اخراج کرد.

- حسنی مبارک در حالی که عینک دودی زده بود وارد دادگاه شد و در قفس متهمان قرار گرفت، پسرانش جمال و علا جلوی وی ایستاده بودند تا مانع از تصویربرداری دوربین‌های تلویزیونی شوند.

- قاضی اعلام کرد که 49 جلسه برای بررسی اتهامات متهمان را برگزار کرده است.

- سوزان مبارک همسر دیکتاتور مخلوع دادگاه را از بیمارستان "العالمی" دنبال می‌کرد.

- همزمان با اعلام حکم حبس ابد برای مبارک مردم در بیرون دادگاه به شادی پرداختند.

- مردم پس از اعلام حکم تبرئه مبارک و فرزندانش درباره فساد مالی اعتراض کردند و خانواده شهدا در داخل دادگاه با سر دادن شعار «قاتل...باطل» اعتراض خود را به رأی قاضی اعلام کردند.

- همزمان با سر دادن شعار "الشعب یرید... تطهیر القضا" (مردم خواستار پاکسازی دستگاه قضایی هستند) توسط حاضران در دادگاه، تعدادی از هواداران مبارک به مردم در داخل دادگاه حمله کردند و زد و خورد شدیدی بین طرفین درگرفت.

- مردم در بیرون دانشکده پلیس نیز از تبرئه مبارک درمورد اتهامت مرتبط با فساد وی به شدت خشمگین بودند که نیروهای امنیتی با باتوم معترضان را متفرق کردند.

- العربیه خبر داد که سوزان مبارک همسر دیکتاتور در بیمارستان پس از شنیدن احکام دادگاه غش کرده است.

- پس از آغاز درگیری در داخل دادگاه حسنی مبارک تحت تدابیر امنیتی با دستور قاضی به بیمارستان زندان "الطره" منتقل شد.