به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، تجاوز تعدادی از کشورهای حاشیه خلیج فارس به فرماندهی عربستان سعودی به کشور یمن، در حالی ششمین سال خود را طی می کند که بر خلاف بسیاری از پیش بینی های مربوط به اوایل این جنگ، حالا دیگر این ارتش و نیروهای مقاومت مردمی یمن هستند که دست برتر را در اختیار داشته و حمله به عمق خاک عربستان سعودی را رقم می زنند و طی دو تا سه سال اخیر با استفاده از موشک های بالستیک و کروز در کنار پهپادهای انتحاری، حجم زیادی از حملات موثر و دقیق به نقاط مختلفی از عربستان صورت گرفته است.

حمله سال پیش به تاسیسات نفتی آرامکو را شاید بتوان معروفترین این حملات دانست که به وسیله ترکیبی از موشک های کروز و پرنده های بدون سرنشین انتحاری انجام شد و تمام کارشناسان جهانی را در بهت و حیرت فرو برد. بحث دفاع در برابر حملات موشکی و پهپادی یمن از جمله مسائلی بوده که در چند سال اخیر محل بحث های داغی در محافل دفاعی جهان شده و حالا با بالا گرفتن دور جدیدی از درگیری ها به نظر می رسد طرف یمنی یک استراتژی هوشمندانه را برای نوعی تحت فشار قراردادن ذخایر طرف سعودی پیش گرفته است.

بیشتر بخوانید:

شاهکار گرانفروشی دولت آمریکا به گاوهای شیرده منطقه بابت «هزینه تسلیم شدن»/ باید پاتریوت و کروز را ۲ تا ۳ برابر قیمت رسمی بخرید!+عکس

راز تدبیر رهبر انقلاب برای خودکفایی پدافندی بیشتر از گذشته عیان شد/ تلاش جدید ارتش آمریکا برای رفع نقص فاحش «پاتریوت» پس از نابودی آرامکو +عکس

اولین سلاحی که یمنی ها برای حملات عمقی به خاک سعودی مورد استفاده قرار دادند، موشک های بالستیک بود. چندین مورد استفاده مقاومت یمن از موشک های تاکتیکی بالستیک در داخل مناطق اشغالی در سالهای اول جنگ، آسیب های سنگینی به نیروهای اشغالگر وارد کرد. در آن زمان موشک های توچکا به جا مانده از دوره حکوت قبلی یمن، در چند مورد ائتلاف سعودی را به شکل دردناکی غافلگیر کرد.

با افزایش سطح حملات موشک های بالستیک به سمت داخل خاک عربستان سعودی، واحدهای موشک های پاتریوت سعودی توسعه یافته و شلیک ها را آغاز کردند و در این میان، یک نبرد اقتصادی پنهان آغاز شد. هر تیر موشک پاتریوت از نوع PAC-۲ حدودا بین ۴ تا ۶ میلیون دلار برای یک مشتری صادراتی هزینه در بردارد. دقت کنید که قیمت جنگ افزارها و خصوصا موشک هایی در این کلاس برای ارتش آمریکا و مشتریان صادراتی بسیار متفاوت بوده و البته در بین، مشتریان نیز قیمت های متفاوتی را پرداخت می کنند که بسته به حق توحشی است که آمریکا از آنها می گیرد.  در خصوص نسل آخر موشک های پاتریوت موسوم به PAC-۳ MSE به ۹.۵ میلیون دلار برای هر تیر می رسد.

موشک ذوالفقار در حال شلیک از یمن به سمت عربستان

در حمله چند روز پیش در حالیکه موشک بالستیک «ذوالفقار» یمنی ها هزینه‌ای شاید در حدود صد هزار دلار داشته باشد، ارتش سعودی برای مقابله با آن، ۵ تیر موشک گران قیمت پاتریوت را با ارزش جمعی حدود ۵۰ میلیون دلار شلیک می‌کند که از منظر اقتصاد جنگ یک شکست تمام عیار برای ارتش سعودی به حساب می‌آید. موشک های پاتریوت در مقابل بالستیک های یمنی گاهی دچار موفقیت و گاهی هم دچار شکست شده اند و البته پیروزی های آنها نیز به بهایی گزاف بدست آمده است. اما با وارد شدن پای پرنده های بدون سرنشین و موشک های کروز مشخص شد پاتریوت اصولا در این زمینه کاری از پیش نخواهد برد. به دلیل ضعف عمده پدافند کوتاه برد زمین پایه سعودی ها، بحث رهگیری و مقابله با پهپاد ها و موشک های کروز یمنی به گردن جنگنده های سعودی افتاده است.

موشک های پاتریوت سعودی به دنبال موشک بالستیک یمنی

عقاب سعودی پنجه در پنجه پهپادهای یمنی

در ابتدا باید گفت که موشک های کروز یمنی در موارد کم تری وارد عمل شده و مثل مورد حمله معروف سال ۲۰۱۹ میلادی به تاسیسات نفتی آرامکو، با موفقیت هدف را نابود کردند اما عمده تلاش های اخیر سعودی ها مقابله با پهپادهای انتحاری یمن بوده و درگیری ها از سال ۲۰۱۸ میلادی به صورت جدی بین رهگیرهای سعودی و پهپادهای یمنی آغاز شده است.

مجموعه ای از پهپادها و موشک های یمنی در جریان یکی از نمایشگاه های برگزار شده توسط مقاومت یمن

یک مدل از پهپادهای انتحاری مقاومت یمن که ساختار ساده اما موثری دارد

بررسی ها نشان می دهد در دو ماه پایانی سال ۲۰۱۸ میلادی، جنگنده های اف ۱۵ سعودی ادعای شکار ۴ پهپاد یمنی را به وسیله موشک های امرام مطرح کردند که هر شکار در یک روز متفاوت رخ داده است. طبق آمارها، هر موشک امرام با توجه به مدل آن می تواند نزدیک به دو میلیون و 380 هزار دلار قیمت داشته باشد. این در حالی است که بر اساس برآوردهای انجام شده ، برای نمونه در خصوص پهپادهای انتحاری استفاده در حمله به آرامکو ، بهای نهایی هر پهپاد نهایتا 15 هزار دلار بوده است.

در تابستان امسال، در یک برهه منابع سعودی ادعای رهگیری و انهدام ۸ پهپاد را توسط جنگنده های اف ۱۵ مطرح کردند. اگرچه منابع رسمی سعودی در خصوص سلاح دقیق مورد استفاده در این عملیات ها صحبت خاصی طرح نمی کنند اما باز هم از موشک های امرام استفاده شده بود.

جنگنده اف ۱۵ سعودی

در روزهای اخیر و با شدت گرفتن سطح درگیری بین دو طرف، سعودی ها باز هم ادعای رهگیری و نابودی ۱۰ فروند پهپاد انتحاری یمنی ها را مطرح کرده اند. بر اساس این منابع، جنگنده مورد استفاده باز هم اف ۱۵ بوده و لذا می توان گفت این درگیری در صورت صحت ارقام اعلام شده و استفاده از موشک امرام، در حدود ۲۴ میلیون دلار برای طرف سعودی صرفا از نظر تسلیحاتی هزینه در بر داشته است.

موشک AIM-۱۲۰

اگر بخواهیم فرض را روی استفاده از موشک های کوتاه برد سری AIM-۹X بگذاریم، قیمت این موشک برای ارتش آمریکا بین ۴۰۰ الی ۵۰۰ هزار دلار و برای مشتری صادراتی با توجه به تعداد سفارش، میزان خدمات پس از فروش، داشتن زیرساخت ها، فروش موشک های تمرینی و .... می تواند به رقمی بین ۱ تا ۱ میلیون و ۳۷۰ هزار دلار تمام شود. با فرض کمترین هزینه و صرفا در بخش سلاح مصرف شده، اگر از موشک AIM-۹X استفاده شده باشد، پرواز و عملیات چند ساعته این پهپادها چیزی در حدود ۱۰ میلیون دلار برای سعودی ها هزینه تراشیده شده است.

موشک AIM-۹X

اگر با فرض بررسی ها و محاسبات غربی، هر پهپاد یمنی را به قیمت نهایتا ۱۵ هزار دلار برای هر فروند محاسبه کنیم در نهایت به عدد ۱۵۰ هزار دلار میرسیم که در مقایسه با ۲۴ میلیون دلار یا ۱۰ میلیون دلار - بسته به نوع موشک مورد استفاده- فاصله ای عجیب و قابل تامل و توجه دارد.

از طرف دیگر، هزینه های ارتش سعودی صرفا مربوط به سلاح مورد استفاده در این درگیری نیست چراکه هزینه هر ساعت پروازی جنگنده های اف ۱۵ در مدل های جدید ، مثل گونه SA که در چند سال اخیر به سعودی ها تحویل شده چیزی در حدود ۲۹ هزار دلار برای هر ساعت پرواز است. اگر فرض کنیم برای هدف قرار دادن هر یک پهپاد یمنی در حمله اخیر صرفا هر اف ۱۵ فقط یک ساعت پرواز داشته باشد می توانیم رقمی در حدود ۲۹۰ الی ۳۰۰ هزار دلار را نیز برای پرواز این جنگنده ها اضافه کنیم. بحث افزایش ساعت های پروازی در سالهای اخیر به منظور حفظ یک چتر حفاظتی علیه پهپادها و موشک های کروز ، سریعتر رسیدن به زمان تعمیرهای دوره ای و اورهال ها در کنار هزینه های پرواز هواپیماهای پشتیبانی مثل آواکس ها و سوخت رسان ها، خصوصا که آمریکا نیز پرواز های پشتیبانی را در این بخش قطع کرده هزینه و فشار زیادی را بر روی ناوگان سعودی ها خواهد داشت.

یک سری از کارشناسان نیز به ناکارامدی موشک های AIM-۹ در این درگیری ها اشاره می کنند و اعتقاد دارند موارد درگیری فاصله نزدیک با پهپاد توسط جنگنده های تایفون و موشک های هوا به هوای IRIS-T انجام می شود. این موشک در حدود ۵۰۰ هزار دلار برای هر تیر قیمت دارد و هزینه هر ساعت پروازی برای جنگنده های تایفون حدود ۱۸ هزار دلار برآورد شده است. البته منابع عربی نزدیک به سعودی ها عمدتا به استفاده از جنگنده های اف ۱۵ برای رهگیری پهپادها ، خصوصا در درگیری های یک هفته اخیر ، تاکید دارند.

موشک های هوا به هوای IRIS-T

اگر بخواهیم نگاهی به وضعیت رویارویی دو طرف در یک هفته اخیر از نظر مالی داشته باشیم، سعودی ها با استفاده ترکیبی از موشک های پاتریوت و موشک های هوا به هوا در کنار هزینه های پروازی و امور جانبی، حداقل ۶۰ الی ۸۰ میلیون دلار هزینه کرده اند و طرف یمنی در فرض محاسبه غربی ها چند صدهزار دلار ! زمانی که به سیر اخبار از سال ۲۰۱۸ به این سو نگاه کرده و هزینه های متحمل شده برای رهگیری و شکارهای موفق را در کنار خسارت های حملات موفق مثل آرامکو در کنار هم قرار می دهیم متوجه می شویم که یمنی ها با هزینه ای صدها برابر کمتر، طرف مقابل را مجبور به صرف مبالغ فراوان برای دفاع کرده و اینگونه نیز متجاوز را تنبیه کرده است.

این هزینه های بالا در کنار سایر سرمایه های سنگین هدر رفته از سوی امارات و عربستان برای تجاوز بی فایده به یمن، در کنار کاهش قیمت نفت خصوصا طی یک سال اخیر و بحران کرونا، از جمله دلایلی است که باعث شده عربستان سعودی در پس پرده به دنبال آتش بس و خروج از باتلاق خود ساخته در یمن باشد. در حقیقت، یمنی ها با استفاده از سلاح های ساده و قدیمی اما با ابتکاری مناسب و زمان سنجی درست، باعث شده اند عربستان مجبور شود صدها و بلکه میلیاردها دلار هزینه کند تا ابهت و اعتبارش بیش از این مخدوش نشود و حالا در شرایطی قرار دارد که اگر پهپاد و موشک ها به هدف اصابت کنند، هزینه مادی و معنوی فراوانی متحمل شده و اگر آنها رهگیری و نابود کند هم میلیون ها دلار در هر روز خسارت مادی می بیند که در هر دو صورت، برای کشور بی دفاع و محاصره شده یمن اعتبار و ضربه زدن به متجاوز است.