به گزارش مشرق، خانواده‌اش تصمیم گرفتند که برای "پدرسالار" به یادماندنی هنر ایران، مراسم وداع برگزار نکنند اما با رعایت پروتکل‌های بهداشتی جمعی از سینماگران،‌ علاقه‌مندان و مسئولین خودشان را به بدرقه "محمدعلی کشاورز" رساندند. همان‌طور که کامران ملکی یکی از اعضای خانه سینما به این نکته اشاره کرد باید بزرگترین مراسم وداع و بدرقه را برای "استاد" برگزار می‌کردیم که کرونا اجازه نداد و خانواده‌شان نمی‌خواستند مردم در این شرایط اذیت شوند. سیدعباس صالحی وزیر ارشاد، حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی، قادر آشنا مدیرکل هنرهای نمایشی، عباس عظیمی رئیس مجموعه فرهنگی و هنری برج آزادی و منوچهر شاهسواری مدیرعامل خانه سینما از مدیران حاضر در این مراسم‌اند. 

امین تارخ و روایتی از آموزش معرفت "محمدعلی کشاورز"

بازیگران زیادی به چشم می‌خورند که نام اسماعیل شنگله، امین تارخ و خسرو احمدی پرآوازه‌تر است. امین تارخ در جریان مراسم تشییع محمدعلی کشاورز تصریح کرد: "استاد" خصوصیات بارز انسانی داشت و به لحاظ حرفه‌ای در هنر بازیگری بی‌پیرایه، فروتن و خیلی جوان‌صفت بود. یک بار من در ستایش از او گفتم که همواره اجازه می‌داد او را "محمدعلی" خطاب کنند. به صمیمیت احترام می‌گذاشت و خیلی رفیق بود؛ همه این خصوصیات انسانی در کنار حرفه‌ای‌گری‌هایش بر آثارش تأثیر مثبت می‌گذاشت. اهل نظم و دیسیبرین حرفه‌ای در عین جدیت بود. به نظرمن در طول مدتی که رویش به دنیا بود آثار ارزنده‌ای را به جا گذاشت چه به لحاظ فرهنگی و هنری و چه به لحاظ انسانی و تأثیر آن به نسل‌های بعد از خودش.

 وی با اشاره به اینکه محمدعلی کشاورز غیرقابل تکرار است، افزود: "استاد" بازیگران هم‌نسلِ من این معرفت را از او آموختند که باید صمیمانه، بی‌پیرایه و فروتن، یادگاری‌های تأثیرگذاری از خودشان به جا بگذارند. "محمدعلی کشاورز" یکی از هنرمندان غیرقابل تکرار است. شاید همه هنرمندان غیرقابل تکرار باشند. اما هنرمندانی‌اند که به یک جهت خاص شاید غیرقابل تکرار باشند؛ آن هم نمره‌ای است که در اخلاق، منش و شخصیت، مردم به آنها می‌دهند. من به عنوان یک همکار از نسل محمدعلی کشاورز نیستم و از نسل بعد از ایشانم. اما در سه فیلم سینمایی که افتخار همکاری با ایشان را داشتم و در دو مجموعه تلویزیونی، به نظرم خیلی چیزها از ایشان آموختم؛ از جمله نظم، عشقش به بازیگری و رفتار و برخوردهای انسانی که چه روی صحنه، چه پشت صحنه داشت.

امین تارخ یادآور شد: محمدعلی کشاورز در روی صحنه هم برای مدیریت بازیگر مقابل تلاش داشت، پشت صحنه بسیار رفیق بود و رفتار دوستانه داشت. پیشینه گران قدری در بازیگری داشت اما با این حال به تمام جوانان نسل بعد از خودش این اجازه را می‌داد که با او رفاقت داشته باشند. فاصله‌ای بین خودش و جوانان نمی‌دید و نمی‌انداخت و این یکی از خصیه‌های بارز  مرحوم کشاورز بود و امیدوارم به نسل امروز بازیگری منتقل شود. چون اعتقاد داشت هر چقدر رفیق‌تر باشی، نتیجه بهتر و کار حرفه‌ای‌تری اتفاق می‌افتد و  این ویژگی، یکی از آموخته‌هایی بود که از ایشان داشتم.

اسماعیل شنگله و مرور خاطرات

در ادامه اسماعیل شنگله که مدت‌هاست از او در تلویزیون، تئاتر و سینما خبری نیست با درگذشت "محمدعلی کشاورز" و وجودِ نقاهت و بیماری، درباره خاطراتش با سال‌های همکاری این هنرمند قدیمی گفت: آشنایی من با این مرحوم از 64 سال پیش آغاز شد، از سال 1335 که هر دو برای اولین در هنرستان هنرپیشگی تهران یکدیگر را دیدیم و برحسب اتفاق، چون منزل‌مان نزدیک به هم بود و پیش از آن هم خبر نداشتیم، دوستی میان‌مان شکل گرفت و این دوستی ادامه پیدا کرد و مانند آبراهه‌ای شد که این آبراهه تبدیل به رودی شد که هر دو ما را به‌دنبال خودش کشاند و برد.

وی سپس به مرور برخی از اولین تجربه‌های همکاری خود با زنده‌یاد کشاورز در دهه‌های 30 و 40 پرداخت و گفت: قرار نبود 65 سال رفاقتمان به روز درگذشتش ختم شود و قرار نبود تنهایم بگذارد. کشاورز هر کاری را به راحتی قبول نمی‌کرد و تنها در کارهای شاخص بازی کرد تا برای همیشه ماندگار بماند.

وزیر ارشاد: کشاورز در وادی هنر سلوک کرد

در ادامه مراسم سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تسلیت به خانواده کشاورز و جامعه هنری گفت: استاد محمدعلی کشاورز با دو بال حرکت کرد که او را به اینجا رساند؛ یکی به‌عنوان هنرمند نامی ایران و دیگری انسانی ویژه، خاص و متعالی. ترکیب این دو بود که کشاورز را اینگونه در جان و دل ما جای داده است.

وی به نکته قابل تأملی اشاره کرد که محمدعلی کشاورز هنرمندی را در مسیر تعالی سپری می‌کرد، آنگونه که رشته‌های به ظاهر پولسازی برایش اعتبار ایجاد نمی‌کردند. وزیر ارشاد افزود: در بخش هنر، زنده‌یاد کشاورز با مسیری که طی کرد، به نقطه امروز رسید. عشق او به هنر آنگونه بود که رشته‌های به‌ظاهر پول‌سازی که اعتبارات ظاهری را می‌آفرید، کنار گذاشت و به هنر پرداخت؛ حقیقتاً در وادی هنر او سلوک کرد.

محمدعلی کشاورز از بازیگران ماندگار و پیشکسوت سینمای ایران در 26 فروردین 1309 در اصفهان متولد شد. این هنرمند که دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر است، در سینما، تئاتر و تلویزیون بارها در نقش‌ها و ژانرهای گوناگون حضور داشت. کشاورز در حدود 50 فیلم سینمایی، بیش از 30 سریال تلویزیونی و چندین تئاتر و تله‌تئاتر ایفای نقش کرده بود. این هنرمند ایفاگر نقش‌های ماندگاری در تاریخ سینما بوده است که از جمله آنها می‌توان به فیلم‌های «خشت وآینه»، «آقای هالو»، «رگبار»، «صادق کرده»، «شطرنج باد»، «کمال‌الملک»، «مردی که موش شد»، «کفش‌های میرزا نوروز»، «مادر»، «پول خارجی»، «دلشدگان»، «روز واقعه»، «ناصرالدین شاه اکتورسینما»، «خسوف»، «زیردرختان زیتون»، «غزال» و مجموعه‌های «دایی جان ناپلئون»، «هزاردستان»، «افسانه سلطان وشبان»، «سربداران»، «گرگ‌ها»، «پدرسالار» و «روشن‌تر از خاموشی» اشاره کرد.

او باور داشت، صدای زنده یاد احمد رسول‌زاده (دوبلور) که در بسیاری از فیلم‌ها به جای او صحبت کرده بسیار شبیه او است و موقعی که با او صحبت می‌کرد احساس این را داشته که با خودش صحبت می‌کند. محمدعلی کشاورز بعد از تحمل دوره‌ای بیماری، با صحنه تئاتر، قابِ تلویزیون و پرده عریض سینما برای همیشه در سن 90 سالگی خداحافظی کرد و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا آرام گرفت. 

در پایان مراسم پس از اقامه نماز توسط حجت‌الاسلام سیدمحمود دعایی و با همراهی مردم و علاقمندان، پیکر زنده‌یاد کشاورز در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) به خاک سپرده شد.