سرویس جهان مشرق - مسئله خرید سامانه‌های پدافندی S۴۰۰ توسط ارتش ترکیه و مخالفت ناتو و دولت امریکا با ورود این سیستم پیشرفته روسی به سازمان رزم یکی از اعضای پیمان ناتو در ماه‌های گذشته به عنوان عاملی تنش‌زا در روابط ترکیه و غرب به شمار میرفت. اما رزمایش پدافندی روز گذشته ارتش ترکیه و تست میدانی سامانه S۴۰۰ حاوی پیام‌ مهمی به شرکای غربی این کشور بود.

در این رزمایش جنگنده‌های F۱۶ و F۴ نیروی هوایی ترکیه به عنوان اهداف دشمن شبیه‌سازی شده و رادارهای کشف و کنترل آتش روسی اقدام به رهگیری و مقابله با آنها کردند. این اقدام شاید در وهله نخست امری عادی و در راستای تمرینات نظامی معمول ارتش این کشور به شمار رود اما به شکل دقیق به نگرانی امریکا و ناتو از در دسترس قرار گرفتن اطلاعات محرمانه تکنولوژی غربی برای سامانه‌های پدافندی ساخت روسیه اشاره دارد. البته جنگنده‌های حاضر در رزمایش از مدل‌های قدیمی و ساخت دهه ۶۰ و ۷۰ ارتش امریکا بودند اما رویدادهای چند ماه گذشته و لغو قرارداد تحویل جنگنده‌های نسل پنجم F۳۵ به نیروی هوایی ترکیه دقیقا در ارتباط با اینگونه رزمایش‌های هوایی ارتش ترکیه بود.

خرید S۴۰۰ و لغو فروش F۳۵ به ترکیه

حدود ۲ سال قبل و به هنگام امضای قرارداد خرید سامانه پدافندی S۴۰۰ از روسیه، وزارت دفاع امریکا به ترکیه هشدار داد که در صورت عدم لغو این قرارداد و استقرار سامانه پدافندی روسی در خاک این کشور، ایالات متحده از تحویل جنگنده‌های پیشرفته F۳۵ به ترکیه که خود تولید بخش‌هایی از این جنگنده را بر عهده داشت خودداری خواهد کرد. پس از اینکه نخستین محموله از اجزای این سامانه در جولای ۲۰۱۹ وارد خاک ترکیه شد امریکا رسما لغو فروش این جنگنده به ترکیه را اعلام و بازگشت به قرارداد فوق را منوط به پس دادن سامانه S۴۰۰ به روسیه کرد. رجب طیب اردوغان و مقامات نظامی این کشور اما تاکید کردند که به همکاری نظامی با طرف روس حتی اگر منجر به قطع همکاری نظامی با امریکا منجر شود ادامه خواهند داد و در صورت لزوم اقدام به خرید جنگنده نسل پنجمی Su۵۷ ساخت روسیه به جای مدل امریکایی خواهند کرد.

دلیل حساسیت و مخالفت امریکا با خرید S۴۰۰ توسط ترکیه چه بود؟

در وهله نخست خرید نظامی بزرگ یک عضو ناتو از روسیه به عنوان بزرگترین رقیب و دشمن این پیمان نظامی به هیچ عنوان صورت خوشی نداشته و باب میل اعضای آن نیست.

همچنین استقرار این سامانه و رادارهای دوربرد آن در خاک ترکیه که میتواند بخش وسیعی از حریم هوایی اروپا را تحت پوشش خود قرار دهد به عنوان تهدیدی برای امنیت اعضای ناتو محسوب میشود. اما مهمترین مسئله برای امریکا به عنوان فروشنده جنگنده F۳۵ به ترکیه مسئله لو رفتن تکنولوژی پیشرفته استفاده شده در F۳۵ بود. این جنگنده نسل پنجم که با طراحی خاص و استفاده از مواد جاذب امواج رادار و جایگاه تسلیحاتی داخلی دارای سطح مقطع راداری بسیار پایین برای در امان ماندن یا کشف دیرهنگام توسط رادارهای دشمن ساخته شده است به نوعی پایه و اساس نیروی هوایی کشورهای متحد امریکا در دهه‌های آینده به شمار میرود.

مهمترین و حساسترین بخش تکنولوژیک این جنگنده مسئله مخفی ماندن سطح مقطع راداری آن برای سیستم‌های پدافندی شرقی است. مقامات امریکایی معتقدند در صورت تحویل این جنگنده به ترکیه و تست آن در برابر سیستم S۴۰۰ و احتمال حضور مستشاران روس در اینگونه تست‌های میدانی کلیه اسرار مربوط به پنهانکاری و سطح مقطع راداری F۳۵ افشا خواهد شد. با توجه به تنش سیاسی سالهای اخیر بر سر مسائل منطقه‌ای میان ترکیه و غرب آنها هیچ گونه تضمینی را نیز از طرف ترک برای حفظ اسرار این جنگنده و عدم تحویل آن به مقامات روسیه را نمی‌پذیرند.

البته مقامات ترک نیز دلایل و توجیهات خاص خود را برای اصرار بر خرید سامانه S۴۰۰ داشتند. در سالهای ریاست باراک اوباما بر دولت امریکا، ارتش ترکیه بارها درخواست خرید سامانه‌های پدافندی امریکایی نظیر پاتریوت را به وزارت دفاع این کشور ارائه کردند اما هر بار با مخالفت امریکا با فروش این سامانه‌ها مواجه شدند.

پس از اینکه ترکیه از تقویت توان دفاعی خود از طریق غرب نا امید شد آنها به سمت روسیه چرخش کرده و با موافقت ولادیمیر پوتین برای فروش تسلیحات روسی به این کشور پیش بینی می‌شود در سال‌های آینده علاوه بر سامانه S۴۰۰ ترکها مشتری تجهیزات دیگری از جمله جنگنده‌های Su۵۷ و Su۳۵ نیز باشند.