مشرق- خزانة الخیال: لقمان حکیم گفت: انسان زشتکارِ ناسزاگوی بدبخت،

اگر سخن بگوید، زبانش او را رسوا می‏‌کند
و اگر ساکت شود ، گنگیْ او را رسوا می‏‌سازد
و اگر عمل می‏‌کند بد عمل کند
و اگر کار کند، ضایع می‏‌کند
و اگر بی‏‌نیاز گردد، ناسپاسی می‏‌کند
و اگر فقیر شود، مأیوس می‏‌گردد
و اگر شاد شود، از شدّت شادی، ناسپاس می‏‌گردد
و اگر در خواست نماید، پافشاری می‏‌کند
و اگر از او چیزی خواسته شود، بخل می‏‌ورزد
و اگر بخندد، [چنان قهقهه می‏‌زند که گویی] عَرعَر می‌کند
و اگر مجازات کند ، ستم می‏‌کند
و اگر تشر بزند، درشتی می‏‌نماید
و اگر به یادش آید، خشم می‌‏گیرد و اگر ببخشد ، منّت می‏‌نهد
و اگر به او عطا شود، سپاس نمی‌‏گزارد
و اگر راز به او بسپاری، به تو خیانت می‏‌کند
و اگر برای او رازداری کنی ، متّهمت می‏‌کند
و اگر پایین‏‌تر از تو باشد، از تو عیبجویی می‏‌کند
و اگر کسی به استراحت بپردازد ، او را از آن باز می‏‌دارد.

متن حدیث:

خزانة الخیال: قالَ لُقمانُ: إنَّ الفاحِشَ البَذِیَّ الشَّقِیَّ إن یُحَدِّث فَضَحَهُ لِسانُهُ ، وإن سَکَتَ فَضَحَهُ العِیُّ ، وإن عَمِلَ أساءَ ، وإن فَعَلَ أضاعَ ، وإنِ استَغنی بَطِرَ ، وإنِ افتَقَرَ قَنِطَ ، وإن فَرِحَ سُرَّ ، وإن سَأَلَ ألحَفَ ، وإن سُئِلَ بَخِلَ ، وإن ضَحِکَ نَهِقَ ، وإن کافَأَ جارَ ، وإن زَجَرَ عَنُفَ ، وإن ذَکَرَ غَضِبَ ، وإن أعطی مَنَّ ، وإن اُعطِیَ لَم یَشکُر ، وإن أسرَرتَ إلَیهِ خانَکَ ، وإن أسَرَّ إلَیکَ اتَّهَمَکَ ، وإن کانَ دونَکَ هَمَزَکَ ، وإن کانَ یَستَریحُ زاجَرَهُ.
 

«خزانة الخیال، ص 567»