سرویس جهان مشرق - مناظره های انتخاباتی تلویزیونی، در قیاس با بسیاری از کشورهای دنیا، در کشور ما پدیده ای نوپا محسوب می شود(از ۱۳۸۸). تا به این جای کار که دو دوره از برگزاری این مناظره ها می گذرد، ما هنوز در حال آزمون و خطا و محک زدن این شیوه هستیم. علی ایّ حال، تا به همین جا، تاثیرگذاری این شیوه از رقابت انتخاباتی، بر همگان عیان گشته است و نامزدهای ریاست جمهوری روی این مناظره ها حساب خاصی باز می کنند و برنامه ریزی های ویژه ای برای آن انجام می دهند. در این میان، تصمیم کمیسیون بررسی تبلیغات انتخابات، مبنی بر عدم پخش زنده تلویزیونی مناظره ها، بحث و جدل بسیاری در عرصه عمومی کشور به راه انداخته است.
در سطور پیش رو، نگاهی اجمالی به بحث مناظره در چند کشور شاخص و باسابقه در این زمینه می اندازیم تا به روشن تر شدن اهمیت بحث کمک کنیم.
در ایالات متحده آمریکا، مناظره‌های ریاست جمهوری در آخرین سیکل انتخابات، یعنی زمانی که نامزدهای اصلی هر یک از دو حزب اصلی انتخاب شدند آغاز می شود و به مناظره های رخ به رخ و دونفره بین نامزدهای نهایی دو حزب دموکرات و جمهوری خواه ختم می شود.
در آمریکا، مناظره های ریاست جمهوری به طور سنتی در یک دانشگاه و در حضور شهروندان برگزار می شود. چارچوب های مناظره های انتخاباتی متغیر است و در فاز آخر مناظره ها(دو نفره) در قالب یک «تفاهمنامه» میان دو نامزد نهایی معین می گردد. اولین مناظره تلویزیونی آمریکا در ۱۹۶۰ و میان «ریچارد نیکسون» جمهوری خواه و «جان فیتزجرالد کندی» دمکرات برگزار شد که یکی از مشهورترین مناظره های تاریخ این کشور هم محسوب می شود.
یک اصل ثابت در همه ادوار مناظره های ریاست جمهوری آمریکا وجود داشته و آن «پخش زنده» است. بنا بر اصول اولیه مناظره های ریاست جمهوری در این کشور، جریان مناظره به صورت زنده از تلویزیون، رادیو و در سال های اخیر از طریق «وب» پخش می گردد.
اولین مناظره تلویزیونی آمریکا در سال ۱۹۶۰، ۸۰ میلیون بیننده و شنونده داشت که که مخاطب پخش زنده مناظره بودند. در سال های بعد البته از میزان مخاطبان تا حدی کاسته شد و آمار مخاطبان از ۴۶ میلیون در سال ۲۰۰۰ تا ۶۷ میلیون نفر در ۲۰۱۲ متغیر بود. رکورد مخاطب پخش زنده(بدون لحاظ مخاطب اینترنتی)، مناظره اول بین «هیلاری کلینتون» و «دانلد ترامپ» در سال ۲۰۱۶ بود که ۸۴ میلیون مخاطب داشت.
«مناظره رهبران کانادا»(Canadian leaders' debates) به مناظره های انتخاباتی تلویزیونی در جریان انتخابات فدرال کانادا گفته می شود که از دو مناظره، یکی به زبان انگلیسی و یکی به زبان فرانسه، تشکیل می شود. اولین دور از این مناظره ها در انتخابات ۱۹۶۸ انجام گرفت.
مناظره های در کانادا به صورت «زنده» پخش می شود و کنسرسیومی از شبکه های تلویزیونی اصلی کانادا شامل CBC/SRC، CTV، Global و TVA تهیه و پخش آن را بر عهده دارند. علاوه بر این، شبکه هایی چون CPAC و C-SPAN در ایالات متحده هم مناظره انگلیسی آن را پخش زنده می کنند.
«مناظره های ریاست جمهوری» فرانسه، مناظره های تلویزیونی است که به صورت سنتی بین دور اول و دور دوم انتخابات این کشور برگزار می شود. اولین مناظره این کشور در ۱۹۷۴ صورت گرفت و از آن زمان تقریبا بدون وقفه برگزار شده است. کلیه این مناظره ها به صورت «زنده» از شبکه های دولتی رادیو و تلویزیون این کشور پخش می شوند.
مناظره تلویزیونی در کشور استرالیا، میان رهبران دو حزب اصلی این کشور انجام می گیرد. اولین مناظره تلویزیونی این کشور در ۱۹۸۴ انجام گرفت. این مناظره ها به صورت «زنده» از شبکه های رادیو و تلویزیون این کشور پخش می گردد.
«مناظرات انتخابات فدرال آلمان» از ۱۹۷۲ و در آلمان غربی آغاز شد. البته انجام مناظره های تلویزیونی در این کشور، به واسطه استنکاف صدر اعظم وقت آلمان غربی(و بعد آلمان متحد)، هلموت کول، از شرکت در مناظره ها با یک وقفه ۱۲ ساله از ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۲ مواجه شد. با این حال، همه مناظره های انتخاباتی این کشور به صورت زنده از شبکه های دولتی پخش شده اند.
با این مرور اجمالی، مشخص می گردد که «پخش زنده» مناظره های انتخاباتی، بخش لاینفک و اصولا ذات جدایی ناپذیر این رویدادهاست. به عبارت دیگر، تقریبا در همه کشورهایی که ساز و کارهای دموکراسی(دست کم به صورت فرمال) در آن ها نهادینه شده و اصولا دمکراسی(به مفهوم غربی) متعلق به آن هاست، مناظره های انتخاباتی به صورت زنده از ابزارهای ارتباط مختلف(تلویزیون، رادیو، اینترنت) پخش می شوند.
جالب این جاست که با گسترش نرم افزارهای ارتباطی و شبکه های اجتماعی، مناظره های انتخاباتی در بسیاری از کشورها علاوه بر زنده بودن، به سوی «اینتراکتیو»(تعاملی) بودن هم می روند. به این معنی که بازخوردهای عمومی مخاطبان به صورت آنلاین در جریان مناظره ها روی صفحات تلویزیونی نقش می بندد یا توسط مجری های مراسم به مخاطبان ارایه می گردد. همه این ها در تلاش برای افزودن بر شور و حرارت این مناظره ها و افزایش اثرگذاری آن ها صورت می گیرد.
حال باید دید که حرکت بر خلاف روند عمومی و پذیرفته شده جهانی و بین المللی، و مناظره های انتخاباتی را از ذات آن(زنده و آنی بودن) تهی کردن، چه مزیت و لطفی دارد و چه کمکی به غنای بیشتر برگزاری این مناظره ها(که به نسبت سایر کشورها در ایران نوپا محسوب می شود) می کند؟
باید در این زمینه، منتظر پاسخگویی و توضیحات دست اندرکاران محترمی که تصمیم به «ضبط شده» بودن مناظره های انتخاباتی گرفته اند، بمانیم.
https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_presidential_debates#Rules_and_format
https://en.wikipedia.org/wiki/Canadian_leaders%۲۷_debates
https://publicmediaalliance.org/broadcast-election-debates/
https://en.wikipedia.org/wiki/Australian_federal_election_debates_and_forums,_۲۰۱۶
http://blogs.ft.com/the-world/۲۰۱۳/۰۹/german-election-fever-the-tv-debate/
۱۵:۱۲ - ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
۱۵:۲۶ - ۱۳۹۶/۰۲/۰۲
