گروه سیاسی مشرق- اظهارات اخیر سعید رضوی فقیه عضو سابق دفتر تحکیم وحدت و سخنگوی ستاد مهدی کروبی در انتخابات ریاست جمهوری دهم که در آن با توهین به مقامات عالی رتبه نظام، جمهوری اسلامی را حکومت فردی و دیکتاتوری نامیده بود با واکنش‌های بسیاری مواجه شد.

وی گفته بود: این حکومت علوی، امروز میثم تمارش بابک زنجانی و مالک اشترش هم سعید مرتضوی است، پس اگر ما حکومت اموی تأسیس می‌کردیم قرار بود با چه کسانی مواجه بشویم!؟

این صحبت‌ها باعث شد تا طلاب همدانی حوزه علیمه قم با تجمع در مقابل دفتر آیت الله نوری همدانی به این صحبت‌ها اعتراض کنند. آیت‌الله نوری همدانی نیز با ابراز انزجار نسبت به اظهارات سخیف سعید رضوی فقیه، اظهار داشت: همه کسانی که در این ماجرا دخیل بودند باید به نحوی گوشمالی داده شوند تا درس عبرتی برای سایرین باشد و دیگر هیچ کس در هیچ کجا جرأت تکرار چنین اقدامی را نداشته باشد؛ ما منتظر اقدامات بعدی مسؤولان هستیم.

استاندار همدان نیز با بیان اینکه صحبت‌های رضوی‌فقیه ناپسند و نامناسب و لاطائلات است، گفت: صحبت‌هایی که نقل قول و شنیده شده هم توهین‌آمیز بود و هم به وحدت جامعه آسیب می‌زند.

رضوی‌فقیه کيست؟ سوابق و مواضع پیشین او چيست؟

وی اسفندماه سال 80 در نشست دانشگاه علامه و در نشست اردیبهشت ماه سال 83 دانشگاه خواجه نصیر به عضويت در شوراي مركزي دفتر تحكيم وحدت (طيف علامه) درآمد كه در هر دو دوره مسؤوليت دبيري واحد سياسي را بر عهده داشت.

طیف علامه دفتر تحکیم وحدت، طیف به‌اصلاح مدرن و رادیکال دفتر تحکیم به حساب می‌آمد و رويکردهاي ساختارشکنانه را دنبال مي‌کرد که مسؤولیت رضوی فقیه به عنوان دبیر واحد سیاسی در این تشکل تا قبل از استعفایش در تیرماه سال 83 ادامه دارد. او البته در بیانیه استعفای خود دلیل حضور در شورای مرکزی دفتر تحکیم را از همان ابتدا، تقویت طیف علامه عنوان می‌کند.[1]

در زمان دوم خرداد و اوج فعالیت نشریات زنجیره‌ای، با روزنامه های "بهار"، "نوروز"، "یاس نو" و "وقایع اتفاقیه" همکاری می کند و در سال 85 برای ادامه تحصیل به فرانسه می‌رود و به عنوان دبیر اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا انتخاب می‌شود.[2]

رضوی فقیه هنگام عضویتش در شورای سردبیری "یاس نو" ارگان مطبوعاتي حزب منحل مشارکت، به دلیل مقالاتی که در حمایت از توهین‌های هاشم آغاجری به ساحت مرجعيت و فقاهت در مطبوعات منتشر کرده بود بازداشت شد. وی همچنین یکی از امضاکنندگان بیانیه حمایت از آغاجری بود که توسط 134 تن از روزنامه نگاران اصلاح‌طلب تهییه شده بود.[3]

رضوی فقیه یکی از حامیان هاشم آغاجری بود

حمایت رضوی فقيه از هاشم آغاجری در حالی صورت گرفت که سخنرانی وی با عنوان «پروتستانتيسم اسلامي» که در خانه معلم همدان به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد درگذشت دکتر شریعتی برگزار شده بود موجب اهانت به برخی از اصول مذهب شیعه و روحانیت گشته بود تا جایی که جامعه‌ مدرسين حوزه‌ علميه‌ قم در واكنش به هتك مقدسات توسط آغاجري بیانیه‌ای را صادر کرد.

رضوی فقیه همچنین یکی از حامیان نمایندگان متحصن مجلس ششم بود و امضای وی در بیانیه روزنامه‌نگاران حامی تحصن که در آن به نمایندگان اعلام کرده بودند "از ارائه هرگونه حمایت عملی در هنگام ضرورت ابایی نداریم" به چشم می‌خورد.

فعالیت‌های انتخاباتی در حمايت از معين و کروبي

رضوی فقیه علاوه بر فعالیت در حوزه‌ی دانشجویی و دفتر تحکیم وحدت، به فعالیت‌های حزبی و انتخاباتی نیز ورود دارد. وی در انتخابات ریاست جمهوری نهم با وجود مخالفت برخی از اعضای دفتر تحکیم به صورت رسمی از مصطفی معین حمایت می‌کند و در اظهار نظری عجیب با بیان اینکه «يك رأي به مصطفي معين ندهيد، يك رأي به مخالفان او داده‌ايد» گفته بود: «رأي ندادن هم نوعي رأي دادن به اقتدارگرايان محسوب مي‌شود و ما به عنوان دانشگاهيان موظفيم در برابر تحركات عرصه‌ي سياست و نظامي‌شدن آن ايستادگي كنيم.»[4]

در انتخابات سال 88 نیز رضوی فقیه به عنوان سخنگوی ستاد مهدی کروبی، یکی از حامیان جدی وی به حساب می‌آمد که دلیل حمایت خود از کروبی و رقابت اصلی در انتخابات ریاست جمهوری را در یکی از سخنرانی‌های خود ترسیم می‌کند: «از نظر ما رقابت اصلي بين آقاي موسوي و كروبي است؛ دو فردي كه در قامت اداره‌ كشور با برنامه‌هايي مشخص و قابل بحث هستند. در اين ميان ما به اردوگاه آقاي كروبي آمديم كه برنامه‌هاي شفاف و صريح خود را در معرض راي گذاشته است.»[5]

در انتخابات اخیر نیز با وجود اینکه قبل از آن رضوی فقیه در بسیاری از مقالات و مصاحبه‌های خود مدعی زیر سؤال رفتن مشروعیت حکومت شده بود، بیانیه اعضای سابق دفتر تحکیم وحدت در حمایت از حسن روحانی را امضا کرد.[6]

مواضع رضوی فقیه در دوران فعالیت در تحکیم وحدت

رضوی فقیه به عنوان یکی از فعالان دفتر تحکیم وحدت، وظایف دانشجویان و جنبش دانشجویی را تلاش برای تسرّی دموکراسی و گفتمان حقوق بشر به متن جامعه و تبدیل این گفتمان به جنبش اجتماعی می‌داند. وی در جریان انتخابات سال 84 تلاش‌های بسیاری به منظور راه اندازی "جبهه فراگير دموكراسي‌خواهي و حقوق بشر" انجام می‌دهد و در یکی از صحبت‌های خود اهداف این جبهه را تشریح می کند: «شكل‌گيري و فعاليت اين جبهه براي سازماندهي و رهبري پايگاه اجتماعي جنبش اصلاحي مقوله‌اي راهبردي و فراتر از نتيجه‌ي انتخابات آتي است. با تشكيل و فعال‌كردن اين جبهه در فضاي رقابت‌هاي انتخاباتي و پس از آن گفتمان دموكراسي و حقوق بشر از سطح مباحث نظري و ديالوگ نخبگان به يك جنبش اجتماعي با اهداف روشن و راهبردها، راهكارها و ساز و كارهاي شفاف و قابل پي‌گيري عملي بدل مي‌شود و شكاف ميان نخبگان فكري و سياسي با مردم ترميم خواهد شد»[7]

قبل از این مقطع نیز وی با همکاری چند نفر از همراهانش پایگاه اطلاع‌رسانی "تحکیم دموکراسی" را راه‌اندازی کرده بود که هدف راه‌اندازی این سایت را زمینه‌سازی برای تشکیل جبهه دموکراسی‌خواهی و منعکس کردن نظرات دموکراسی خواهان عنوان کرده بود.

با وجود اینکه خود رضوی فقیه نیز دفتر تحکیم و انجمن اسلامی را برخاسته از سنت و در تضاد با مدرنیته و تجدد به شیوه‌ غربی‌اش می‌داند، بازهم این جنبش را پیش‌قراول حرکت جامعه به سمت سکولاریسم معرفی می‌کند: « جامعه آرام آرام به سمت سكولاريزاسيون معتدل و فراگير پيش مي‌رود و پيش‌قراول اين حركت تدريجي نيز جامعه‌ي دانشجويي است كه جرأت و جسارت زيادي براي اثبات‌كردن خود و جدي گرفته‌شدن دارد »[8]

برای همین رضوی فقیه صحبت از راه اندازی دفتر تحکیم دموکراسی به جای دفتر تحکیم وحدت که به زعم وی مربوط به روزگار گذشته است می‌کند و می‌گوید که محور وحدت سازمان‌ها و افراد دانشجویی باید دموکراسی و حقوق بشر باشد: «آنچه سال‌هاست در بدنه‌ دفتر تحكيم وحدت جريان دارد، تناسب و همخواني با دفتر تحكيم دموكراسي به عنوان يك جبهه دانشجويي دموكراسي‌خواه و غير ايدئولوژيك دارد نه با مرامنامه و اساسنامه دفتر تحكيم وحدت كه مربوط به روزگار گذشته است. بنابراين يا بايد ساختار تشكيلاتي و مباني تئوريك تحكيم وحدت را اصلاح و بازسازي كرد و يا اتحاديه‌اي جديد كه غير ايدئولوژيك، غير متمركز و تكثرگرا باشد، تشكيل شود و قطعا با توجه به شعارها و مطالبات سال‌هاي گذشته‌ي جريانات دانشجويي مي‌توان گفت محور وحدت سازمان‌ها و افراد دانشجويي در چنين جبهه‌اي بايد دموكراسي و حقوق بشر باشد.»[9]

رضوی فقیه: از حيث محتوا بنده خود را متعلق يا نزديك به جريان سوسيال‌دموكراسي اخلاق‌گرا و معنويت‌گرا مي‌دانم

اهمیت دموکراسی و حقوق بشر برای رضوی‌فقیه به قدری است که وی صحبت از فرآیند دگردیسی در جنبش دانشجویی برای هماهنگی با گفتمان دموکراسی و حقوق بشر به زبان می‌آورد: «بر اين باورم كه جامعه دانشجويي بايد آرام‌آرام اما با شجاعت به سمت راه‌اندازي تشكل‌هاي مستقل متكثر برود تا از وضع تراژيك دردناك ياد شده رهايي يابد و از دل دفتر تحكيم وحدت و انجمن‌هاي اسلامي تشكل‌هاي جديد و روزآمد متناسب با شرايط نوين متولد شوند و فرآيند دگرديسي جنبش دانشجويي تكميل شود.»[10]

اعتقاد رضوی فقیه به نسخه حقوق بشر غربی به گونه‌ای است که وی دخالت‌ها و فشارهای خارجی به کشور در این زمینه را طبیعی و مفید عنوان می‌کند: «شهروندان بايد قانع شوند كه بدون چشمداشت به نيروهاي خارجي نيز مي‌توانند به توسعه حقوق بشر و آزادي‌هاي بيان اميدوار باشند و تنها فشارهاي خارجي نيست كه مي‌تواند حكومت را وادار به تأديه‌ حقوق شهروندان كند اما متأسفانه، هنگامي كه حقوق شهروندي در هيچ سطحي به رسميت شناخته نشود و فعالان سياسي و مطبوعاتي به صورت انفرادي نگه داشته شوند و حتي از حق دسترسي به وكيل يا ملاقات با خانواده يا در اختيار داشتن كتاب و هر امكان قانوني و مشروع ديگر محروم شوند، بايد اين انتظار را داشته باشيم كه بعد از خدا اميدشان به نيروها و نهادهاي خارجي باشد؛ بايد بپذيريم ما نيز عضوي از جامعه‌ي جهاني هستيم و هم‌چنان‌كه ما حساسيت‌هايي نسبت به مسايل پيراموني و فراتر از مرزهاي خود داريم، جامعه جهاني نيز حساسيت‌هايي نسبت به مسائل همه‌گير بشري نظير حقوق بشر، آزادي بيان، صلح و امثال آنها در همه جاي دنيا از جمله ايران دارد.»[11]

با وجود اینکه از حقوق بشر تفاسیر متفاوتی می‌توان ارائه داد اما اگر منظور رضوی فقیه از چیزی که او بسط حقوق بشر در جامعه عنوان می‌کند، عمل به اعلامیه حقوق بشر باشد باید گفت که برخی از اصول این اعلامیه در تناقض آشکار با احکام و حقوق اسلامی می‌باشد که همین مسئله عامل بسیاری از اختلافات ما با نهادهای حقوق بشری و به تبع آن فشارها به کشور است.

رضوی فقیه معتقد است که دینداری با تجدد و دموکراسی منافاتی ندارد و برای همین می‌گوید: «نه تنها ايران و ديگر كشورهاي اسلامي بلكه جامعه‌ جهاني نيازمند قرائت معتدل و روزآمدي از اسلام است كه بتواند از يك سو بر خشم افسارگسيخته‌ بنيادگرايي مهار بزند و از سوي ديگر متناسب با مختصات فرهنگي و تاريخي مسلمانان باشد.»[12]

وی البته از حیث محتوا خود را سوسیال دموکرات معرفی می‌کند: «از حيث محتوا بنده خود را متعلق يا نزديك به جريان سوسيال دموكراسي اخلاق‌گرا و معنويت‌گرا مي‌دانم.»[13]

در مقطعی رضوی فقیه و تشکیلات متبوعش به قدری دچار خودبزرگ‌بینی می‌شوند که تنها جریان اصلاحات را مورد پذیرش مردم معرفی می‌کنند و برای هموار کردن راه اقدامات افراطی و غیرقانونی خود به نظام هشدار می‌دهند که عدم اقبال مردم به جریان اصلاحات به معنای نا امید شدن مردم از اصلاح نظام و حرکت به سمت روش‌های بنیادی‌تر [براندازی و انقلاب] است: « نااميدي مردم از اصلاح‌طلبان نبايد مايه‌ خشنودي محافظه‌كاران باشد اين نااميدي به منزله‌ قطع اميد از اصلاح‌پذيري كليت نظام و ناتواني اصلاح‌طلبان از غلبه بر راه‌حلها و روش‌هاي محافظه‌كارانه است؛ بنابراين مردم با عبور از اصلاح‌طلبان به سمت محافظه‌كاران نمي‌روند بلكه به روش‌هاي بنيادي‌تر اقبال خواهند كرد.»[14]

فتنه 88؛ همکاری رضوی‌فقیه با رسانه‌های ضدانقلاب

رضوی فقیه که یکی از فعالین ستاد "مهدی کروبی" در انتخابات سال 88 محسوب می‌شد، بعد از انتخابات نیز از اقدامات غیر قانونی مهدی کروبی حمایت کرد و به همکاری با رسانه و سایت‌های ضد انقلاب پرداخت. وی مدعی بود که مشروعیت نظام بعد از انتخابات زیر سؤال رفته است.

رضوی فقیه در دیگر اظهارات خود پا را فراتر از این گذاشته و با ادعای اینکه نظام جمهوری اسلامی از زمان تأسیس تا حال حاضر دچار انحرافاتی شده است، نظام جمهوری اسلامی را با حکومت اموی مقایسه می‌کند.[16]

آيا دولت اجازه تداوم اين جريانات را خواهد داد؟

در مجموع صحبت‌های اخیر سعید رضوی‌فقیه را باید ادامه جریانی دانست که در زمان دوم خرداد اهانت به مقدسات را شروع کرده بودند و از زمان روی کار آمدن دولت جدید به دنبال احیای مجدد خود هستند. با وجود اینکه دولت یازدهم بارها مرزبندی خود با عناصر افراطی را اعلام کرده است با این حال شاهد این هستیم که جریان اهانت به مقدسات دینی که با مقاله روزنامه بهار شروع شد و بعد از آن با اقدام روزنامه قانون و آسمان ادامه یافت، ایجاد حاشیه و منحرف‌کردن حرکت دولت را در سر می‌پروراند. بنابراین لازم است که دولتِ اعتدال، تدبیر خود را برای مقابله با این جریان نشان داده و موضع رسمی خود را نسبت به این اهانت‌ها مشخص کند.