در حال حاضر نیمی از جمعیت جهان در دسترسی به آب سالم با مشکل مواجه هستند و خطر بیماری‌های مرگبار ناشی از آب ناسالم جان 2.5 میلیارد نفر را تهدید می‌کند؛ تهدیدی که شاید از هر سلاح هسته‌ای یا کشتارجمعی برای بشر خطرناک‌تر باشد. گزارش ویژه مشرق علل، ابعاد و پیامدهای کم‌آبی را بررسی کرده است.

گروه گزارش ویژه مشرق - شاید مهمترین چیزی که در مورد آب در سال­‌های تحصیل خود در مدرسه آموخیتم، «چرخه آب» بود. این چرخه برخلاف ظاهر ساده‌­اش، نجات­‌بخش بشر از ابتدا تاکنون بوده است. آب به گونه‌­ای در زمین قرار داده شده است که دوباره به حالت اول برگشته و برای استفاده در دسترس بشر قرار می­‌گیرد. از زمین به آسمان می‌­رود و از آسمان به زمین برمی­‌گردد. آب نابود نمی­‌شود و از کره زمین هم خارج نمی‌شود. اینها یعنی آب تمام نمی­‌شود. حتی اگر در بدن انسان، گیاهان و حیوانات هم وارد شود، از طرق مختلف، خود را به چرخه‌­اش می‌­رساند. پس بشر امروز چه بر سر این نعمت الهی آورده است که خود را با تهدید کم‌­آبی روبرو ساخته؟ نعمتی که عمده بدن ما را تشکیل می‌­دهد، برای تولید محصولات کشاورزی­‌مان حیاتی است، در صنایع از پوشاک گرفته تا رایانه مورد استفاده قرار می‌­گیرد، با چرخه خود آلودگی را از زندگی انسان خارج می­‌کند و محیط زیستی سالم را برای ما و جانداران به ارمغان می‌­آورد، چرا دارد از دست ما می­‌گریزد؟

آب: درّی که نایاب­تر می­‌شود + تصاویر

کمبود آب در جهان

70% کره زمین را آب پوشانده است. اما این آب با آنچه ما کم داریم، فرق می­‌کند. تنها 3% از آب کره زمین برای نوشیدن، استحمام، مصارف کشاورزی و صنعتی مناسب است (همان چیزی که به آب شیرین معروف است) و از این میزان نیز، دوسوم آن در یخچال­‌های قطب شمال و جنوب خاک می­‌خورد. از این آمار، مشخص می‌­شود که فقط 1% از آب کره زمین برای ما براحتی قابل استفاده است و باقی آن را باید با صرف هزینه‌­های بیشتر، آن هم در برخی مصارف خاص بکار ببریم.

طبق آمار سازمان ملل میزان مصرف جهانی از این یک ­درصد آب در طول 50 سال اخیر، سه برابر شده است. هم اکنون حدود 1 میلیارد نفر دسترسی به آب شرب سالم ندارند و بیش از 2.5 میلیارد نفرِ دیگر نیز دست­کم یک ماه در سال با کمبود آن مواجه هستند. در کل حدود 2.5 میلیارد نفر به خاطر آب غیربهداشتی در معرض بیماری­‌هایی چون وبا و تب هستند. از این مقدار، 2 میلیون نفر هر ساله به همین دلیل جان خود را از دست می­‌دهند.

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگتر سلاح هسته‌ای +تصاویر

طبق آمار دیگری از سازمان توسعه و همکاری اقتصادی وابسته به سازمان ملل تا سال 2030 میلادی 47% از مردم جهان در مناطقی زندگی می‌کنند که با مشکل جدی کم­‌آبی روبرو است. متأسفانه در تمام سالیان اخیر، این اعداد هرساله افزایش یافته است و اگر با همین فرمان پیش برویم، دیر یا زود به دره‌­ای سقوط می­‌کنیم خشک و مرگبار. به گونه‌­ای که گزارش آژانس امنیت ملی آمریکا در مارس 2012 میلادی نشان می­‌دهد تا سال 2030 میلادی میزان تقاضا برای آب شیرین 40% بیش از منابع فعلی است.

کمبود آب یا کم‌­آبی یعنی وضعیتی در یک منطقه که در نتیجه آن، هر نفر به کمتر از 1000 متر مکعب آب برای مصرف سالانه خود دسترسی داشته باشد که اگر به کمتر از 500 متر مکعب برسد، بی‌­آبی نامیده می­‌شود. همین روزها در دهلی پایتخت هند از کشورهای به اصطلاح تازه توسعه یافته در گروه بیست، مشکلات سیستم آبرسانی مزید بر گرمای هوا شده و کم‌­آبی بی‌سابقه­‌ا‌ی گریبان مردم را گرفته است. در این میان مافیا دست بکار شده، با 2000 تانکر به صورت غیرقانونی از لوله­‌ها آب برداشته و به قیمت گزاف به کسانی می­‌رسانند که دسترسی به آب لوله­‌کشی ندارند یا آب­شان قطع شده است. این جدا از 900 تانکری است که مسئولان شهری برای آبرسانی به مردم می­‌فرستند.

آب: درّی که نایاب­تر می­‌شود + تصاویر

ظاهراً جمعیت فزاینده دهلی کار دستش داده است زیرا در 20 سال اخیر، از 9 میلیون به 17 میلیون رسیده است و بدتر از آن اینکه، 40% از ساکنان کنونی شهر از مهاجرانی هستند که به صورت پراکنده و بدون این که در جایی ثبت شود، همسایه دهلوی­‌ها شده­‌اند. با این حال مسئولان شهری، ایالت­‌ها اطراف را متهم می‌­کنند به اینکه نتوانستند در این سال­‌ها آب بیشتری به دهلی برسانند. باید دید نخست وزیر جدید هند که دفتر کارش حداکثر 10 کیلومتر با خانه‌­های بی‌­آب دهلی فاصله دارد، چه راهکاری برای حل این معضل دارد.

در آمریکا هم که بیش از نصف مصرف آب به بخش خانگی برمی­‌گردد، همه مناطق و ایالات آن در چندسال اخیر به نوعی با مشکل آب مواجه شده است. سازمان محیط زیست آمریکا روش‌­های مختلفی را به مردم کشورش پیشنهاد داده تا بتوانند بدون سختگیری بر خود از مصرف آب در خانه­‌ها و واحدهای تجاری بکاهند. در ایالات متحده در حال حاضر 7 ایالت (تگزاس، اوکلاهما، آریزونا، کانزاس، نیومکزیکو، نوادا و کالیفرنیا) در شرایط بحران آبی قرار دارند و با خشکسالی دست به گریبان هستند.

آب؛ درّی که نایاب­تر می­‌شود + تصاویر
نقشه وضعیت خشکسالی در ایالت‌های مختلف آمریکا تا پایان سال 2013

علل اصلی کمبود آب در جهان چیست؟

کمبود آب علل متعددی دارد، اما مهمترینِ آنها از این قرار است:

· افزایش جمعیت: شاید اولین کسی که نسبت به خطر افزایش جمعیت در نسبت با منابع اندک هشدار داد، توماس مالتوس در قرن 18 باشد. حتماً می­‌دانید که در 50 سال اخیر، جمعیت جهان به بیش از دو برابر افزایش یافته است. یکی از علل عمده آن را باید در رشد بهداشت عمومی به ویژه کاهش مرگ نوزادان، کودکان و مادران جست. در واقع تولدها زیاد نشده، بلکه مرگ و میر کم شده است. با این حال همه تخم­‌مرغ­‌ها را نمی‌توان در سبد افزایش جمعیت گذاشت، زیرا مثلاً درآمریکا روند کاهش آب شیرین در یک قرن اخیر، دو برابر روند افزایش جمعیت بوده است.

آب؛ درّی که نایاب­تر می­‌شود + تصاویر
نمودار توزیع مصرف آب در بخش‌های مختلف

· هدررفتن آب در بخش کشاورزی: کشاورزی حدود 70% از آب قابل شرب کره زمین را مصرف می‌­کند. حدود سه‌­پنجم از این میزان هدر می­رود! علت این هدررفتن گاهی خیلی ساده است، مانند چکه‌­کردن لوله­‌ها؛ و گاهی پیچیده­‌تر است مانند عدم تناسب گیاه با زمین. در واقع برخی گیاهان که نیازمند آب بیشتری برای رشد هستند، در زمین­‌های خشک مورد کشت قرار می‌­گیرند و این به معنای نیاز به مصرف آبِ بیشتر است. همه در تلاش‌­اند تا با ترویج روش­‌های نوین آبیاری و دستکاری ژنتیک در گیاهان برای افزایش ثمر آن، از میزان آبی که لازم است در کشاورزی استفاده شود بکاهند. با این حال جمعیت روزافزون جهانی نهنگی است که هر چه به آن بدهی باز هم دو قرت و نیمش باقی است. هند، چین، استرالیا، اسپانیا، آمریکا و ... که کشاورزیِ گسترده‌­ای دارند، تا چندی دیگر مجبور خواهند بود به هزار روش از آب مصرفی در کشاورزی بکاهند، کاری که البته کمابیش آغاز کرده‌­اند.

· آلوده‌­شدن آب­‌های قابل شرب: کشاورزی کنونی نه تنها بسیاری از منابع آبی را هدر می­‌دهد، بلکه آفت‌­کش‌­ها و کودهایی در آن مورد استفاده قرار می‌­گیرد که در آب­‌های سطحی رها می­‌شود و آن را آلوده می­‌کند. صنایع گسترده در کشورهای توسعه­‌یافته و در حال توسعه نیز برای کاهش هزینه تولید خود از مدیریت پسماندشان دریغ می­‌کنند و آن را بی­‌ملاحظه در رودخانه­‌ها، دریاچه­‌ها و دریاها خالی می­‌کنند. انسان­ها علاوه بر اینکه با افزایش جمعیت موجب گسترش صنایع برای تأمین غذا، خانه و پوشاک خود شده­‌اند و افزایش مصرف آب را به صورت غیرمستقیم افزایش داده­‌اند، با فاضلاب تصفیه­‌نشده­ خود نیز مستقیماً موجب آلودگی آب­‌ها می­‌شوند. لازم به ذکر است آلودگی­ به آبهای زیرزمینی هم نفوذ می­‌کند. بدتر از همه اینکه بسیاری از این آلودگی­‌ها به سرعت قابل شناسایی نیست و پس از اینکه چندسال بعد موجب بیماری افراد و گونه­‌های جانوری شد، تازه خود را نشان می­‌دهد.

· تغییرات آب و هوایی: عمده این تغییرات در یک کلمه خلاصه می­‌شود: گرم شدن جو زمین یا آنچه آن طرفِ آبی­‌ها به آن اتمسفر می­‌گویند. صنایع گسترده و گازهای گلخانه‌­ای به ویژه دی­‌اکسید کربن، دمای میانگین کره زمین را افزایش داده‌­اند. در نتیجه اگر چه بارش­‌ها کمتر شده، به علت گرما (که فاصله مولکول­‌های آب را بیشتر می­‌کند) یخچال­‌ها در دو قطب، ذوب شده و سطح آب­‌های آزاد در حال بالاآمدن است. پس بسیاری از شهرهای ساحلی باید سکنه خود را تخلیه کنند. تناقض دیگر این است که این تغییرات موجب خشکی در برخی قسمت­‌های کره زمین شده و راه‌­افتادن طوفان و سیل در قسمت­‌های دیگر شده است.

آب؛ درّی که نایاب­‌تر می­‌شود + تصاویر

عواقب وخیم کم‌­آبی

سه پیامد اصلی برای کم‌­آبی وجود دارد که هر روز در حال گسترش است:

· مرگ و بیماری انسان­‌ها: پیشتر در این مورد گفته شد، اما اضافه می­‌کنیم طبق برآورد سازمان ملل، با روند فعلی تا سال 2025 حدود دو سوم جمعیت جهان با تهدید کم‌­آبی و 1.8 میلیارد نفر با مصیبت بی­‌آبی روبرو خواهند بود. جدا از این، کم­‌آبی موجب کاهش محصول کشاورزی و فعالیت صنایع می­‌شود که به صورت غیرمستقیم بر زندگی انسان­‌ها اثر منفی می‌­گذارد.

آب؛ درّی که نایاب­‌تر می­‌شود + تصاویر

· نابودی زیست‌­بوم­‌ها و کاهش تنوع زیستی: در 20 سال اخیر بیش از نصف تالاب­‌های کره زمین خشک شده است تالاب­‌ها برخلاف تصور اولیه، زمین­‌های بسیار بابرکتی هستند، یعنی اولاً محل تغذیه، رشد و زندگیِ بسیاری از پستانداران، پرندگان، ماهی‌­ها و بی‌­مهره‌گان هستند، ثانیاً منبع کشت برنج محسوب می‌­شوند که برای تغذیه جمعیت جهان جایگاه کلیدی دارد، ثالثاً آب را تصفیه می­‌کنند و رابعاً در جلوگیری از بروز طوفان و سیل، بسیار کارآمدند.

طی دهه­‌های اخیر، روند کم‌­آبی به حدی رسیده که بسیاری از رودخانه­‌ها تنها در چند ماه از سال جریان داشته و بسیاری از دریاچه­‌ها دائماً کوچکتر می­‌شوند. دریاچه آرال در سه دهه اخیر وسعتی چون دریاچه میشیگان آمریکا را از دست داده است. هم کاهش آب آن، هم استفاده از آن در کشاورزی و هم آلوده­‌شدنش موجب غلظت نمک در آن شده است. از بین‌­رفتن دریاچه­‌هایی که این چنین بواسطه فعالیت­ انسان­‌ها تخریب می‌شوند، ناگهان سوپاپ اطمینان یک منطقه را از آن می­‌گیرد، در نتیجه مرگ و میر انسان­‌ها و نابودی گونه‌­های جانوری افزایش می­‌یابد.

آب؛ درّی که نایاب­‌تر می­‌شود + تصاویر

· وقوع جنگ آب میان کشورها: بیشتر ما ایرانی­‌ها از بزرگترهایمان که شغل اصلی­شان کشاورزی بوده است، چیزهایی در مورد منازعه ده بالا و ده پایین بر سر سهم آب شنیده‌­ایم، در مورد آن خوانده‌­ایم ویا متأسفانه آن را تجربه کرده‌­ایم. اکنون این مسأله را در عرض و طول دهکده جهانی تصور کنید که هر روز استراتژیست­‌ها از خطر وقوع «جنگ آب» خبر می‌­دهند. حتی هیلاری کلینتون وزیر خارجه وقت آمریکا در سال 2012 میلادی اعلام کرد:«این تهدیدها واقعی است و دغدغه‌­های جدی در حوزه امنیت ملی ایجاد می‌­کند.»

متأسفانه طبق برآوردها کمبود آب در نقاطی جدی­‌تر خواهد بود که هم­‌اکنون نیز دچار منازعات سیاسی هستند. به نظر می­‌ر‌‌سد هم­ اکنون یکی از علل عمده تصاحب بلندی‌های جولان توسط رژیم صهیونیستی تأمین امنیت آب برای صهونیست­‌ها است. منازعه سنگال و موریتانی بر سر رود سنگال و مناقشات سوریه و عراق بر سر فرات در چند دهه اخیر نیز، از اولین نشانه‌­های وقوع جنگ آب در آینده نزدیک است. جالب اینجاست که یکی از معروف­ترین جنگ‌­های آب بر سر دجله و فرات رخ داده است. 2025 سال پیش از میلاد در همین منطقه (استان ذی­قار کنونی در عراق) دو شهر سومری با نام‌­های اوما و لاگاش با فاصله حدود 30 کلیومتر از یکدیگر قرار داشتند که پس از منازعات متمادی، قراردادی بر سر استفاده از حق‌آبه این رودخانه­‌ها و کشاورزی بر زمین­‌های حاصلخیز اطراف آن بسته بودند. با تجاوز اوما از این قرارداد، لاگاش به آن شهر حمله کرد و پادشاه آن را شکست داد. در حکاکی­‌های سنگیِ آن منطقه، تصویر لاشخورهایی در حال پرواز نقش بسته که سر بریده‌­شده سربازان اوما را به دندان گرفته‌اند. آیا دوباره چنین جنگ‌­هایی در انتظار مردم جهان است؟

همه این پیام‌ها و تهدیدها موجب شده حتی شرکت­‌های خصوصی نیز دست بکار شوند تا بلکه خود را تبرئه کنند. طبق گزارش آژانس جهانیِ آب، از سال 2011 میلادی تا کنون بیش از 84 میلیارد دلار توسط این شرکت­‌ها در سراسر جهان برای حفظ و مدیریت آب مصرفی خود سرمایه‌­گذاری کرده‌اند.

کمبود آب، چه سابقه‌­ای در ایران دارد؟

شاید وقتی کوروش پادشاه هخامنشی در مورد ایران دعا کرد که «خداوندا این سرزمین را از دشمن، خشکسالی و دروغ محفوظ بدار» در ذهنش خاطره خشکسالی‌­هایی که دیده یا از پدرانش شنیده بود، مرور می­‌کرد. بنابراین کمبود آب در ایران چیز جدیدی نیست. با این حال ما به آخرین دوره خشکسالی، یعنی خشکسالی در چند دهه اخیر نظر داریم که البته از سال 1386 شدت بیشتری یافته است.

آب؛ درّی که نایاب­‌تر می­‌شود + تصاویر

بیش از 50 سال پیش در 1971 میلادی اجلاسی بین‌­المللی در رامسر برگزار شد و طی آن نمایندگان دولت­‌ها کنوانسیونی را با نام «مرداب­‌ها و اهمیت بین­‌المللی آن به ویژه پرندگان زیستگاه» به امضا رساندند. این قرارداد از آن پس به «کنوانسیون رامسر» معروف شد که هدف از آن حفظ مرداب­‌ها به دلیل عملکردهای زیست­‌محیطی حیاتی آن است. این کنوانسیون با 5 سازمان بین­‌المللی به ویژه «سازمان حیات وحش جهان» (WWF) همکاری می­‌کند که هدف عمده آنها مقابله با کم‌­آبی و حفظ گونه­‌های پرندگان است. تا کنون 2000 محل با جایگاه بین‌­المللی شناسایی شده‌­اند. این بدان­ معنا است که از دست‌­رفتن تالاب در یک کشور، در واقع همه کشورهای جهان را در هر جای کره زمین متأثر می­‌سازد. کنوانسیون رامسر دولت­‌های عضو را متعهد می‌­سازد نسبت به این وظیفه بین‌­المللی یعنی حفظ تالاب­‌های خود و گونه­‌های جانوری آن از نابودی و آلودگی، همه تلاش خود را بکار گیرند.

آب؛ درّی که نایاب­‌تر می­‌شود + تصاویر

زیست­‌بوم منطقه را نیز باید یکی از ریشه‌­های کم­‌آبی ایران دانست. چند دهه است که خاورمیانه بیش از سایر نقاط جهان با مشکل کم‌­آبی دست و پنجه نرم می­‌کند. طبق برآورد سازمان ملل تا سال 2025 میلادی 30 کشور با مشکل جدی کم‌­آبی روبرو خواهند بود که 18 مورد آن در همین حوالی است، مثل مصر، اسرائیل، سومالی و یمن. ایران نیز مانند سوریه، اردن و عراق جداً با معضل بیابان‌­زایی روبرو است. اردن در سالیان اخیر به شدت با کمبود آب­‌های زیرزمینی مواجه شد و در نتیجه 30% به هزینه آب مصرفی افزود. عربستان نیز بر اثر کمبود آب­‌های زیرزمینی، بالاخره تصمیم­ گرفت قید خودکفایی را زده، سطح زیر کشت خود را تا سال 2016 میلادی کاهش داده و بجای آن 15 میلیون تن گندم، برنج و ذرت وارد کند.

طبق گزارش بانک جهانی، ایران از میان 192 کشور جهان در جایگاه 62 از لحاظ منابع آبی قرار دارد (129 میلیارد متر مکعب) اما با توجه به جمعیت بالای کشور ما، سرانه منابع آب در کشور ما از 122 کشور دنیا کمتر است. میانگین سرانه منابع آب در جهان 3.6   برابر ایران است.

آب؛ درّی که نایاب­‌تر می­‌شود + تصاویر

عیسی کلانتری از وزرای سابق کشاورزی با تأکید بر وضعیت وخیم ایران در حوزه آب، می­‌گوید «اگر تخریب سریع و شگفت‌­آور منابع آب زیرزمینی با روند کنونی ادامه یابد، ایران با تاریخ هفت‌­هزارساله‌­اش تا 20 سال دیگر غیرقابل سکونت خواهد بود.» وی افزوده است این کم­‌آبی تهدید بزرگتری از بحران هسته­‌ای، اسرائیل یا آمریکا برای ایران است.

مهمترین عوامل کمبود آب در ایران کنونی چیست؟

اولین مرحله برای شناخت این پدیده شوم، بررسی مهم­ترین عوامل آن است:

· جغرافیای خشک و وابسته به بارش: گفتیم که زیست‌­بوم خاورمیانه که ما در آن قرار داریم، یکی از ریشه­‌های اصلی خشکسالی است اما در اینجا به یک مشکل خاص یعنی وابستگی ایران به بارشی که دائماً از آن کاسته می­‌شود، برمی­‌خوریم. 85% از وسعت کشور در منطقه فراخشک، خشک و نیمه‌­خشک قرار دارد. به بیان دیگر ایران شامل یک فلات مرکزی خشک است که از نظر تغذیه آبی، کاملاً وابسته به دو رشته‌­کوه البزر و زاگرس است (دو استثنا در این مورد، جلگه مازندران و خوزستان است). رودخانه‌­ها عموماً از این دو رشته­‌کوه سرچشمه می‌­گیرند و ذخایر آبی نیز در فصول گرم، همان برف و یخی است که در ارتفاعات این دو از زمستان سال گذشته باقی مانده است.

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگتر سلاح هسته‌ای +تصاویر

حالا تصور کنید نه تنها میزان بارش در ایران یک­‌سوم میانگین جهانی است، بلکه در سال­‌های اخیر دائماً از کاهش میزان بارش خبرهایی بگوش می‌رسد و ارقام مختلفی اعلام می­‌شود. همین دو ماه پیش توکلی نماینده مجلس در شورای عالی آب اعلام کرد در چند سال گذشته 20 تا 25% از بارش­‌ها کاسته شده است. البته هر شهر و شهرستانی وضعیت خاص خود را دارد. مثلاً فرماندار بانه ابتدای امسال از کاهش 18 درصدی بارش در این منطقه خبر داد که در نتیجه آن، حجم آب سد سبدلوی بانه از 3 میلیون و 200 هزار متر مکعب در سال 1391، به یک میلیون و 200 هزار کاهش یافته است. این مسأله بسیاری از کشاورزان منطقه را با مشکل مواجه ساخته است.

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگتر سلاح هسته‌ای +تصاویر

· هدررفتن آب در کشاورزی: آبیاری غرقابی در ایران و کشت نامناسب یکی از معضلات ما و بسیاری از کشورهای خاورمیانه است. 85% از آب مصرفی خاورمیانه در بخش کشاورزی مصرف می­‌شود که این عدد در ایران به 90% می‌­رسد. این در حالی است که کشاورزی تنها 15% از تولید ایران را شامل می­‌شود. درست است که یکی از علل مصرف بالای آب در کشاورزی این منطقه، آب و هوای خشک آن است، اما می‌­توان با روش‌­های نوین از این میزان مصرف کاست، بدون اینکه که دچار کاهش محصولات کشاورزی شویم.

متأسفانه کشاورزان زحمتکش ما در بسیاری از بخش‌­های کشور، هنوز اطلاع کاملی از آبیاری جدید نداشته یا سرمایه و یا تمایل لازم را برای بهره‌گیری از آن ندارند. با وجود شعارهای دولت یازدهم مبنی بر اصلاح کشاورزی و حل مشکل کم­‌آبی، تحریم نفتی و کمبود بودجه مجال چندانی برای مسؤولان باقی نگذاشته است. "فایننشال تایمز" در مقاله خود پیرامون کم­‌آبی در ایران، اصلاح نظام کشاورزی ایران را در یک دهه آتی نیازمند سرمایه­‌گذاری 100 میلیارد دلاری دانسته است.

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگتر سلاح هسته‌ای +تصاویر

· استفاده غیراصولی از آب­های زیرزمینی: یکی از مهم­ترین ذخیره‌­های آبی ایران، آب­‌های زیرزمینی هستند که از دیرباز به وسیله قنات در فلات مرکزی حفظ شده و جریان می‌­یافت. متأسفانه بر اثر کاهش بارش، بسیاری از کشاورزان و واحدهای صنعتی مجبور به حفر چاه‌­های غیرمجاز و آبکشی بیش از حد از آن شده‌­اند که شاید یکی دو سال مشکل آنها را حل کند، اما به مرور بر مشکلات آنها می­‌افزاید. زیرا آب­‌های زیرزمینی، آب­‌های سطحی و بارش در یک چرخه قرار دارند و استفاده غیراصولی از هر کدام، بلافاصله اثر منفی بر دو مورد دیگر دارد. چهار دهه پیش تنها 50 هزار حلقه چاه در ایران وجود داشت که سالانه حدود 9 میلیارد متر مکعب از آنها برداشت می­‌شد، اما اکنون بیش از 650 هزار حلقه ایجاد شده که سالانه بیش از 60 میلیارد متر مکعب از آنها برداشت می‌­شود!

فایننشال تایمز ضمن نقل قول از کاوه مدنی استاد ایرانی در دانشگاه دولتی لندن می­‌نویسد ایران از 2000 سال پیش صنعت قنات را به دنیا معرفی کرده، اما متأسفانه بر اثر افزایش جمعیت، رشد مراکز صنعتی در فلات مرکزی، پمپاژ آب از آب‌­های زیرزمینی به صورت غیرقانونی و غیراصولی و نهایتاً تغییرات کلی در آب و هوا، 36 هزار رشته قنات­ در ایران خشکیده و مقنی‌­ها نیز با افراد جوان جایگزین نشده‌­اند. برای مثال در 50 سال اخیر 40 قنات در جنوب تهران متروک شده و به جای آن 1400 پمپ مشغول آبرسانی به سبزی­کاران و جمعیتِ رو به رشد است. البته نگهداری قنات‌­ها نیز کم‌خرج نیست. تنها لایروبی قنات 7 کیلومتری کریم‌­آباد در جنوب تهران، سالانه 50 میلیون هزینه دارد.

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگتر سلاح هسته‌ای +تصاویر

نماینده مجلس در شورالی عالی آب در این مورد می­‌گوید:«اثر منفی برداشت‌های بی رویه آب روی آبدهی چاه‌ها و ممنوعه شدن دشت‌ها بسیار فزاینده بوده است تا جایی که متوسط آبدهی چاه‌­ها تقریبا به یک سوم رسیده است... کاهش ذخایر آب زیرزمینی و افت سطح آب باعث کاهش زه‌کشی رودخانه‌ها و تخلیه چشمه‌ها و زه‌­آب‌های دشت‌ها به رودخانه‌ها شده است و به همین خاطر در جریان سطحی در رودخانه‌ها با وجود بارندگی حدود نرمال در برخی از حوضه‌های آبریز با کاهش شدید مواجه هستیم و یکی از دلایل خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور همین امر است.»

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگتر سلاح هسته‌ای +تصاویر

· افزایش بی­‌رویه جمعیت و مصرف آب در واحدهای مسکونی: ابتدای سال جاری، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا اعلام کرد مصرف آب در تهران، اراک، اصفهان، اراک، شیراز، قزوین، قم، کرج، کرمان، مشهد، همدان و یزد بیش از مخازن آب در این شهرها است. این در حالی است که 517 شهر دیگر نیز مصرفی برابر با مخازن خود دارند و اگر همین روند ادامه پیدا کند، آنها هم با همین مشکل مواجه خواهند شد. لازم به ذکر است 5 میلیون مشترک روستایی و 14 میلیون مشترک شهری در ایران وجود دارد. این جدا از واحدهای تجاری، صنعتی و کشاورزی است.

افزایش جمعیت موجب شده بسیاری از رودخانه­‌ها با کمبود آب و حتی خشکی فصلی مواجه شوند. در این مورد می­‌توان انتقال آب زاینده‌­رود برای مصرف شهرهای اطراف و در نتیجه خشک­‌شدن آن در سال 1379 اشاره کرد. اخیراً نیز مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور از خشک‌شدن سد لار و لتیان خبر داد که آب شرق تهران را تأمین می­‌کنند. لازم به ذکر است است هم‌­اکنون آب 3057 مشترک پرمصرف در تهران به مدت 7 ساعت در طول روز قطع می‌شود.

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگتر سلاح هسته‌ای +تصاویر

· لوله­‌کشی غیراستاندارد در مناطق شهری: همین الآن که گزارش حاضر را می­‌خوانید، طبق آمار رسمی، 30% از آب تصفیه­‌شده به دلیل فرسودگی لوله­‌ها هدر می­رود. جدا از این، آب لوله­‌کشی در شهرهای ما تنها به صورت تصفیه‌­شده ارائه می­‌شود و مردم مجبورند برای آبیاری باغچه­ و شستن حیاط و خودرو خود نیز از همان آب شیرین استفاده کنند. در این مورد تنها وزارت نیرو و شرکت آبفا باید برای رفع این معضل اقدام کنند. زاهدان، کاشان و بجستان از شهرهایی هستند که توزیع دوگانه آب را تجربه کرد‌ه‌­اند و می­‌توان از این تجربه برای انتخاب بهترین راه، سود جست.

· تغییرات آب و هوایی در کره زمین که پیش‌­تر توضیح داده شد، اما به نظر می‌­رسد با توجه به مواردی که گفته شد، نمی‌­توان همه تقصیر را گردن کره زمین انداخت!

نتایج کمبود آب در ایران چیست؟

· عدم دسترسی مردم به آب: بسیاری از مردم به آب شرب سالم دسترسی ندارند یا باید از تانکرها آب دریافت کنند. رئیس شورای شهر چالوس ادعا می­‌کند 80% از مردم شهر هچیرود به دلیل کاهش شدید آب در چاه‌­ها و قطع آب لوله‌­کشی با بحران روبرو بوده و تانکرها به آنان آب می‌رسانند. این مسأله به بروز نارضایتی­‌هایی منجر شده است. فرشاد جعفری رئیس شورای شهر کلاردشت نیز از کمبود آب آشامیدنی در تابستان به دلیل فرسودگی لوله‌­ها و حضور گردشگران خبر داد و افزود 8 روستا از 19 روستای این منطقه از طریق تانکر، آب دریافت می­‌کنند. مدیر عامل آب و فاضلاب شهرستان رامسر نیز از قطعی آب در شب‌­ها برای مناطق جواهرده، اربه کله، لرسانور و هفت شهیدان خبر داد. مدیرعامل آب استان مازندران علت اصلی این مشکلات را کاهش 30 درصدی بارش و آبدهی رودخانه‌­ها دانست. حمیدرضا جانباز مشاور وزیر نیرو اخیراً اعلام کرده است به بیش از 7 هزار روستا در کشور با تانکر آبرسانی می‌­شود که برخی از آنها 14 سال است با کم‌­آبی دست و پنجه نرم می­‌کنند.

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگتر سلاح هسته‌ای +تصاویر

· تخریب محیط زیست: دریاچه ارومیه و تالاب‌­های مهمی چون هامون و گاوخونی خشک شده‌­اند یا در معرض نابودی قرار دارند. برای مثال فایننشال تایمز در مورد دریاچه ارومیه هشدار داده است که با کاهش سریع ارتفاع آب دریاچه از 1996 تا کنون، میزان ذخایر آن از 31 میلیارد متر مکعب به 1.5 میلیارد رسیده است. 80 هزار پمپ آب زیرزمینی و 37 بند در اطراف دریاچه که عمدتاً برای مصارف کشاورزی است، موجب شده آب ورودی به دریاچه بسیار کاهش یابد. دولت یازدهم از آغاز بکار خود کمیته ویژه‌­ای را برای حل بحران دریاچه ارومیه تشکیل داده است. تالاب هامون نیز در سیستان و بلوچستان که زمانی با دو سه رودخانه پرآب اطرافش، گرمی و خشکی هوای سیستان و بلوچستان را تعدیل می‌­کرد، سال­ها است خشک شده و منبع پراکندگی گردوغبار در منطقه شده است. دولت ایران، بازسازی سد کجکی در افغانستان را علت اصلی کم­‌آبی رود هیرمند و خشکی تالاب هامون می­‌داند، اما ضیایی معاون آب در وزارت آب و انرژی افغانستان بیان داشته که حق‌­آبه ایران کم نشده و علت اصلی روند خشکی رودخانه، کانال­‌ها و چاه‌­هایی است که در امتداد هیرمند و شهرهای اطراف آن در ایران حفر شده است. به نظر می‌­رسد باز هم پای سوءمدیریت در میان است نه تحریم­‌های بین­‌المللی!

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگ‌تر از گسترش سلاح هسته‌ای +تصاویر

· کاهش آب­‌های سطحی: بسیاری از رودخانه­‌های مهم تنها در فصول خاصی از سال جریان دارند و یا به کلی خشک شد‌ه­‌اند. در این مورد می‌توان علاوه بر زاینده­‌رود، از رودخانه قره­‌سو در استان اردبیل نام برد که با وجود 285 کلیومتر طول از رشته‌­کوه تالش تا روخانه مرزی ارس، دست‌به‌گریبانِ خشکسالی است و به حالت نیمه­‌خشک درآمده است. رودخانه قزل­اوزن و تالوار نیز در شهرستان بیجار در معرض خشکی کامل قرار گرفته است. عفیفی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان با بیان این معضل، علت اصلی آن را برداشت غیرقانونی آب توسط کشاورزان و باغداران و مدیریت نامطلوب بر منابع آبی دانست.

· مرگ گونه­‌های جانوری: بسیاری از گونه‌­های جانوری یا از بین رفته‌­اند یا دست­کم از ایران رخت بربسته­‌اند، مانند آهو و میش­‌مرغ در استان کردستان که متأسفانه علاوه بر خشکسالی و بیابان­‌زایی، صید بی­‌رویه نیز بلای جان­شان شده است. بر اثر خشکی زاینده‌­رود و در نتیجه آن، خشک‌شدن تالاب گاوخونی که اکنون تنها زه‌آب برخی زمین­‌های کشاورزی اطراف را دریافت می‌­کند، دیگر پرندگان مهاجری که از روسیه و قفقاز به جنوب کشور می‌­رفتند، در این تالاب اقامت نمی‌­کنند. به عنوان مثالی دیگر باید از ماهی‌­های رودخانه قره­‌سو در مشکین­‌شهر نام برد که بر اثر خشکی رودخانه ناشی از خشکسالی و بهره­‌برداریِ بیش از حد برای مصارف کشاورزی، در چند ماه اخیر تلف شدند. مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل، این ماهیان را شامل ماهی سیاه، سس‌ماهی، ماهی برکه‌­ای، شاه­‌کولی و کپور ماهی دانست.

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگ‌تر از گسترش سلاح هسته‌ای +تصاویر

· بیابان­‌زایی و گردوغبار: خشک­‌شدن زمین، جنگل‌­زدایی و بیابان­‌زایی علاوه بر تخریب زمین، موجب گسترش گردوغبار در فضای کشور شده است. لازم به ذکر است یکی از علل دیگر بیابان­‌زایی، کشت بیش از حد در یک زمین توسط کشاورزان و چرای بیش از حد دام در آن است. تنها در اصفهان، ده­‌ها هزار هکتار از زمین­‌های کشاورزی خشک شده و حدود 500 میلیون اصله درخت در چند سال اخیر از بین رفته است. به گفته مدیر کل سازمان حفاظت محیط زیست استان اصفهان، خشک­شدن تالاب گاوخونی وضعیتی را ایجاد کرده که با وزش هر باد، گرد و غبار در مناطق اطراف آن حتی شهر اصفهان پراکنده می‌­شود، جدا از اینکه شوربودن این گردوغبار و نشستن آن بر زمین­‌های کشاورزی اطراف، بر باردهی زمین­‌های کشاورزی نیز اثر منفی گذاشته است.

· کاهش محصولات: بر اثر خشک­‌شدن چاه­‌ها، 10% از تولید غلات طی سال 1386 تا 1391 شمسی کاسته شد. هم‌­اکنون نیز یک­‌چهارم زمین‌های زیرِکشت با استفاده غیراصولی و بیش­‌ازحد از آب­‌های زیرزمینی سر پاست که عواقب ناگوار خود را در سال­‌های بعد نشان خواهد داد.

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگ‌تر از گسترش سلاح هسته‌ای +تصاویر

· بیکاری و معضلات اجتماعی: بسیاری از کشاروزان بر اثر کم‌­آبی مجبورند به کشت دیم دست بزنند یا کشاورزی خود را تعطیل کنند. برای مثال با خشک­‌شدن زاینده‌­رود، کشاورزان اصفهان (حدود 2 میلیون نفر) به ویژه در شرق این استان با معضل جدی مواجه شده‌­اند و بسیاری از آنها به علت بیکاری مجبور شده‌­اند کشاورزی را رها کرده و عجالتاً به کارهای دیگری بپردازند.

تمدن­هایی که کمبود آب را جدی نگرفتند و ...

بی‌­آبی چیز جدیدی نیست. تمدن­‌هایی بوده‌­اند که صدها سال عمر کرده‌­اند و آثار فاخری از خود برجای گذاشته‌­اند که هنوز دانشمندان را در حیرت خود نگه داشته است. اما بر اثر تغییرات آب و هوا و کمبود آب، رخت از تاریخ بربسته‌­اند و صفحات آن را به تمدن­‌های بعدی سپرده‌­اند.

شاید عجیب­ترین مورد، تمدن دره سند باشد. هنوز این سرزمین که از هند تا ایران کشیده می‌­شده است، پر از جلگه­‌های معروف و سرسبز است و گاهی از وفور باران در سیل فرومی‌­غلتد. اما تمدن دره سند 3000 سال پیش نابود شد. دانشمندان علت اصلی آن را تغییر الگوی باران و کاهش محصول می­‌دانند. طبیعی است جمعیت 5 میلیونی آن که در دوره خود عدد بسیار بزرگی بوده و دست­کم 10% جمعیت جهان محسوب می‌­شده، نیازمند آب و غذای فراوانی بوده است. هم‌­اکنون نیز یکی از مشکلات اصلی در کم‌­آبی، جمعیت زیاد کره زمین است.

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگ‌تر از گسترش سلاح هسته‌ای +تصاویر

یکی دیگر از تمدن­هایی که تغییرات آب و هوایی را دست­کم گرفته و مانند بشر امروزی، با وجود این‌­همه تهدید طبیعی به کشتار یکدیگر افتادند، تمدن معروف مایا در آمریکایی مرکزی است. شهرها، خیابان­ها، بناهای تاریخی با مهندسی پیشرفته، زمین­های وسیعِ زیر کشت، کاربرد وسیع ریاضی و نگارش و تقویم و ... هر کسی را به تحسین وا­می­‌دارد. شهرهای تمدن مایا در حدود 900 میلادی از سکنه خالی شد و اکنون تنها زبان مایایی و برخی سنن آن به جا مانده است.

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگ‌تر از گسترش سلاح هسته‌ای +تصاویر

آب واقعاً مایه حیات است و ارزش آن را زمانی حس می­کنیم که آن را از دست می­‌دهیم. علت آن این است که هیچ چیز جای آب را نمی­‌گیرد. کاش به صورت طبیعی دچار فقدان آن می­‌شدیم. مشکل اینجا است که خدا همیشه نعمت می­‌دهد و این ما هستیم که از آن بد استفاده می‌­کنیم.

به هر حال چالشی که ما با آن روبرو هستیم، یافتن راه‌­های حفظ، مدیریت و توزیع مناسب منابع آب شیرین است. متأسفانه ایران در بین 133 کشور جهان در رتبه­‌بندی مدیریت منابع آب، بر پله 132 ایستاده است. واشنگتن­‌پست سه نشانه مدیریت ناکارآمد بر منابع آبی را فناوری نامناسب در حوزه کشاورزی، یارانه‌های سنگین دولت بر حوزه آب و فقدان برنامه ریزی بلند مدت می­‌داند.

به نظر می­‌رسد باید برای کاهش مصرف آب از روش‌­های متنوعی بهره گرفت و الا به زودی با مشکلات لاعلاجی روبرو خواهیم بود:

· آگاهی­‌بخشی: اولین قدم آن است که همه بدانند مشکل آب دامن آنها را نیز خواهد گرفت. «همه» شامل مردم، نخبگان و مسئولان دولتی می‌شود.

· همکاری جهانی: مشکل کم‌­آبی یکی از مشکلات بین­‌المللی است یعنی هم علل آن و هم پیامدهایش از مرزها می­‌گذرد بنابر این جز از طرق بین‌­المللی قابل حل نیست.

· پیشگیری از گسترش کم­‌آبی با وضع مقررات سخت، ابتکارات علمی و تلاش سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن): درخواست رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در شهریور سال جاری برای تشکیل اتاق­های فکر میان نمایندگان دولت و تشکل­‌های مردم­‌نهاد و همچنین تأکید وی بر لزوم تلاش برای بکارگیری ایده‌­های دانشگاهی برای حل مشکل کم‌­آبی، طلیعه اقدامات مثبت در این زمینه است. خانم ابتکار همچنین به دستور دولت به صنایع بزرگ برای نصب تجهیزات مناسب خبر داد و هشدار داد در صورت عدم تعامل مثبت آنها تا آخر سال جاری، تذکر دریافت کرده و حتی شاید برخی از آنها تعطیل شوند. باید دید آیا این ضرب‌­الاجل دولت نیز مانند ضرب­‌الاجل نیروی انتظامی به خودروسازان برای ارتقای استانداردهای خود دائماً تمدید خواهد شد یا نه! اگر در کشور ما سمن­‌ها از قدرت عمل بیشتری برخوردار شوند، می­‌توانند با درخواست تحریم کالاهای شرکتی که از روش‌­های ضدمحیط­‌زیستی در تولید محصول خود بهره می‌­گیرد، آن شرکت را مجبور به تغییر روش خود می­‌کردند.

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگ‌تر از گسترش سلاح هسته‌ای +تصاویر

· وجود یک نظام جامع و اولویت­­‌گذاری بر اصلاح بخش کشاورزی: فشار زیاد بر شهروندان برای صرفه­‌جویی در مصرف آب، در کشوری چون ایالات متحده صحیح است که حدود نیمی از مصرف آب به واحدهای مسکونی برمی­‌گردد. اما در ایران 90% آب توسط بخش کشاورزی مصرف می‌شود و حتی اگر همه مردم در خانه­‌های خود و حتی واحدهای تجاری و صنعتی صرفه‌­جویی کنند، مشکلی حل نمی­‌شود. پس دولت و صداوسیما به جای این­گونه اقدامات و تبلیغات یا انداختن تقصیر به گردن کشورهای همسایه یا کره زمین، بهتر است هر چه زودتر راه چاره‌­ای برای اصلاح نظام کشاورزی در ایران ابداع کنند. به نظر می‌­رسد علاوه بر روش­‌های نوین آبیاری، محدودسازی کشاورزی در ایران به چند محصول راهبردی و انتقال عمده شاغلان این حوزه به حوزه‌های جدید ‌مانند توریسم و علم و فناوری سه راهکار منطقی و غیرقابل اجتناب برای کشور خشکی مانند ایران است. در واقع ما نیازمند همفکری و همکاری همه در حوزه‌­های مختلف هستیم که تشکیل شورای عالی آب، می­تواند طلیعه آن باشد.

· حرکت به سمت افزایش منابع آبی با سرمایه‌­گذاری در این زمینه: اگر تنها به فکر افزایش منابع آبی باشیم، مثلاً پروژه انتقال آب خلیج فارس را به داخل فلات ایران پیگیری کنیم، علاوه بر اینکه هزینه­‌های سنگینی به صورت سالیانه برای این پروژه و شیرین­‌سازی آب از جیب مردم و دولت خواهد رفت، این کار بدان معنا است که از تغییر خود عاجزیم و تنها می­‌خواهیم همه چیز را با خود هماهنگ کنیم. با این حال اگر مواردی که پیش­تر گفته شد مانند پیشگیری از افزایش مصرف به ویژه در بخش کشاورزی نتیجه نداد، می­توانیم در برخی نواحی ساحلی از شیرین­‌سازی آب استفاده کنیم، یا از برخی کشورهای دیگر آب وارد کنیم. ضمن اینکه می­توان با سیاست‌­های مختلف در بلندمدت به افزایش آب­‌های زیرزمینی و سطحی یاری رساند.

کم‌آبی و خشکسالی؛ خطری بزرگ‌تر از گسترش سلاح هسته‌ای +تصاویر

اگر دست روی دست گذاشته و منتظر بقیه باشیم، شاید زودتر از بقیه تلف شویم. فکر سفر به کشورهای دیگر یا اتهام­‌زنی به این و آن را از سر بیرون کنیم و به خود، کشور و آینده‌­مان بیاندیشیم. ظاهراً مجبوریم پیش از اینکه همه گزینه‌­هایمان را از دست بدهیم، عجالتاً یک یا دو گزینه را فدا کنیم.

منابع و مآخذ:

· http://environment.nationalgeographic.com/environment/freshwater/freshwater-crisis/

· http://fararu.com/fa/news/202359

· http://icana.ir/Fa/News/250691

· http://io9.com/5928085/10-civilizations-that-disappeared-under-mysterious-circumstances

· http://isna.ir/fa/news/

· http://joseph_berrigan.tripod.com/ancientbabylon/id46.html

· http://thewaterproject.org/water-in-crisis-middle-east

· http://www.aljazeera.com/indepth/features/2011/06/2011622193147231653.html

· http://www.dw.de/

· http://www.entekhab.ir/fa/news/59482

· http://www.epa.gov/WaterSense/pubs/supply.html

· http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930624001088

· http://www.ft.com/cms/s/2/8e42bdc8-0838-11e4-9afc-00144feab7de.html#slide0

· http://www.ft.com/intl/cms/s/0/5a5579c6-0205-11e4-ab5b-00144feab7de.html#axzz3DYQGZYnL

· http://www.ghatreh.com/news/nn22077040

· http://www.ireconomy.ir/fa/page/13745

· http://www.jamejamonline.ir/newspreview/1647883199906005113

· http://www.mehrnews.com/TextVersionDetail/2126693

· http://www.tabnak.ir/fa/news/422574

· http://www.tabnak.ir/fa/news/433252

· http://www.tadbirkhabar.com/society/46480

· http://www.theguardian.com/global-development/2013/jul/06/water-supplies-shrinking-threat-to-food

· http://www.un.org/waterforlifedecade/scarcity.shtml

· http://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/water-shortages-lead-to-tanker-mafia-in-india/2014/09/08/307950a6-3710-11e4-a023-1d61f7f31a05_story.html

· http://www.worldwildlife.org/threats/water-scarcity

· http://www.yjc.ir/fa/news/4793743

· http://www.yjc.ir/fa/news/4801278

· http://www7.sari.irna.ir/fa/NewsPrint.aspx?ID=81263246

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • انتشار یافته: 39
  • در انتظار بررسی: 8
  • غیر قابل انتشار: 9
  • ۰۰:۱۶ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    5 0
    به هفته آب رو تو تهران جیره بندی کنید حداقل حساب دست بعضی شهروندان بی ملاحظه بیاد. متاسفانه خیلی ها واقعا درک نکردن که منابع آب محدوده.
  • سید عادل میراحمدی بهنمیری ۰۶:۴۸ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 5
    سلام. مدفوع و ادرار هر حیوانی حرام است. انسان دارای اسید بالایی است. پس هر خشکسالی را می توان رفع نمود.زکات و خمس در تمام خاک ایران پیدا می شود. هیهات من ذلة. التماس دعا یاعلی(ع)
  • شناس ۰۶:۵۴ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 1
    بله دیگه
  • ۰۷:۳۷ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    1 0
    متاسفانه دیر متوجه شده اید ما با بمب خشکسالی مورد هدف دشمنان قرار گرفته ایم
  • محمد ۰۸:۲۶ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 1
    مشرق ، تو هم که داری تو زمین دشمن توپ میزنی و نظرات امثال مالتوس رو بیان میکنی ، پس چی شد سیاست افزایش رشد جمعیت
  • ۰۸:۳۳ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 1
    مطمئن باشید بحران کم آبی در اصفهان و کرمان و... منجر به بحران امنیتی سیاسی میشه.تا دیر نشده فکری کنید
  • مهدي ۰۸:۴۲ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    2 3
    اللهم عجل لوليك الفرج مولانا صاحب الزمان
  • علی ۰۹:۱۳ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    5 1
    مقاله ای سمی بود. بایستی به منابع دینی برای رفع بحران رجوع کرد.عمده قحط آب وگرانی فساد وتباهی بنی آدم است.
  • ۰۹:۳۶ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    1 3
    جناب علی شما متاسفانه در دچار سطحی نگری هستی. منابع دینی شما را به تفکر و دانش فرا می خواند. برعلیه دین سمپاشی نکنید. مقاله ای علمی و قابل تقدیر است. دکتر حسن از اصفهان
  • سعید ۰۹:۴۰ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    3 2
    ممتاسفانه وقتی که افغانها به اصفهان رسیدند بسیاری از افراد این هجوم و بلا را به مشلات اخلاقی نسبت دادند و آن را مرتبط با گناه دانستند. در صورتی که فساد پادشاه و اطرافیانش و بی لیاقتی عامل سقوط بود. حالا ما هم هر عوامل طبیعی را به مشکلات اخلاقی نسبت داده و در مورد عوامل خشکسالی اقدام و فکری نمی کنیم. پس در هندوستان در منطقه گاوپرستا چراپونجی به طول 4 متر باران و در آسام آتش پرست 12 متر ارتفاع باران می رسد. اقایان محترم پس این را چه جوری تفسیر می کنید. فکر کردن از 70 سال عبادت بهتر است.
  • ۰۹:۵۰ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 1
    جناب سید عادل میراحمدی بهنمیری نظر دهنده محترم مدفوع و ادرار هر حیوانی حرام نیست. مدفوع و ادرار حیوانات حلال گوشت کثیف است. ولی نجس نیست. لطفا مطالعه خود را افزایش دهید.
  • ۱۰:۱۱ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 0
    خودت فهمیدی چی گفتی؟
  • ۱۰:۱۲ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 0
    چی میگی؟
  • بی نام ۱۰:۱۴ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 0
    همش میگوئید کمبود آب آب دریای خزر را به خلیج فارس وصل کنید توسط کانال کجای دنیا دیدید که آب در یک شوره زار جاری شود و به محیط زیست آسب برسد که طرح انتقال آب خزر به کویر را شعار میدهند که به محیط زیست آسیب می رساند نه خیر به پرکردن جیب آسیب می رساند . 2- تاسیسات عظیمی مثل پالایگاه نفت مخصوص شیرین کردن آب وجود دارد کنار سواحل از این تاسیسات عظیم ایجاد کنید تا آب شیرین از آب دریا تولید کنند . 3- این چمن کاری در میادین شهر و بلوارهای شهر را تعطیل کنید که از کارخانه های ذوب آهن بیشتر آب هدر میدهند . 4- و خیلی راه کارهای دیگر که به راحتی آب خوردن میباشد .
  • ۱۱:۱۹ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 0
    یه سری احمق دارن نام سید رو خراب می کنند با حرف های احمقانه ای که بهشون یاد دادن بلقور کنند
  • ۱۱:۲۰ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 0
    از همه لحاظ باید فکر کرد
  • ۱۱:۲۱ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 0
    آسمون ریسومن نباف دیگه
  • ۱۱:۲۳ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 0
    یک مورد دیگر هم جا انداختید. 5- صرفه جویی مردم.
  • مهدی ۱۱:۲۳ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 2
    کجان اونایی که میگفتن مشرق همش آمریکارو میزنه و به فکر مشکلات داخلی نیست؟ ماهی رو هر وقت از آب بگیری تازس
  • فاطمه ۱۱:۲۹ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 0
    یکبار دیگه این مقاله رو بخون. توی ایران هدر رفت آب بدلیل کشاورزی هست. اونو باید کنترل کنند. بعدش هم باید پول آب بها رو خیلی زیاد کنن. توی استرالیا تمام زمان حمام رفتن برای هر کسی 6 دققیقه هست. آیا توی ایران هم همین عدده؟
  • ۱۶:۳۰ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 0
    جناب سید عادل میر احمدی بهنمیری، کجا مدفوع و ادرار هر حیوانی حرامه؟اول که نجس. در ثانی همشون که نجس نیست. بز نجسه؟ اسید انسان چه ربطی داشت؟هر جملت بی ربط به جمله های قبلت
  • مهدی ۱۶:۳۷ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۴
    0 1
    به مدت ده دقیقه به کامنت جناب عادل بهنمیری خندیدم.... طفلک حالش خیلی خرابه.
  • دکترای عمران ۰۲:۵۳ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۵
    0 0
    این مشکل رو یک دهه قبل کشورهای عربی حاشیه خلیج و..داشتن ولی با تاسیسات آب شیرین کل به راحتی حلش کردن اینکه مسئولین ایران طبق معمول و همیشه دقیقه 90دی هستن و اولیت های اونها یک سری موضوعات سیاسی بیشتر در سیاست خارجه و آرمانی هست تا موضوعات اصلی در داخل باعث شده همیشه دیر برسیم! زمین یک کره زنده هست و تغییر اقلیم در آن همیشگی بوده مثل دوره های متناوب عصر یخبندان یا گرم شدن کره زمین که قبل از تمدن دو سه هزار ساله انسان هم همیشه این عصرهای یخبندان و گرمایش بوده واقعیت این هست که اقلیم در حال عوض شدنه کشوری مثل ایران حداقل نیمه شمالی آن تبدیل به صحرای عربستان میشه و کشورهای بیابانی عربی اطراف جنگل های استوایی این تغیر اقلیم یک شبه نیست و ما در آغاز یک تغییر اقلیم هستیم که ممکنه چهار پنج دهه طول بکشه تا کامل بشه تاکید می کنم هیچ چیزی جلوی این روند رو نمی تونه بگیره و جلوی طبیعت هر چی بیشتر بایستی هزینه شکست خودت رو بالاتر بردی و زودتر نابود میشی اینکه هر سال 5-8 درصد میانگین بارش در کشور نسبت به سال قبل پایین تره در یک دوره بیست ساله یعنی رسیدن به هیچ! اما اینکه بعضی استان ها مثل سمنان تهران ناگهان با کاهش 30-40 درصدی مواجه میشن یعنی وضع خیلی خرابه وجود قنات ها از 8 هزار سال پیش در مرکز ایران نشون میداد ما قبلا هم با تغییر اقلیم یا دوره های بلند مدت خشکسالی مواجه بودیم
  • سیدمهدی موسوی ۰۳:۴۳ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۵
    0 0
    الان تشت رسوایی دولت های گذشته کاملا از پشت بام افتاده معلوم میشود افتتاح نمایشی و دروغین سدها صرفا کارکرد انتخاباتی و رسانه ای داشته بالای هفتاد درصد سدهای کشور شبکه انتقال آب در پایین دست رو ندارند بالای 95% اراضی و باغات ایران هنوز از متد غرقابی استفاده می کنند که هم منجر به رشد و انتقال علف هرز و بیماری ها از باغ و مزره ای به سایر نقاط می گردد و هم بازده لازمه تحصیل نمی گردد شبکه فاضلاب حتی در تهران یک دهم هم پوشش جمعیتی ندارد کارخانجات صنعتی در همه جا آب شرب و کشاورزی را مفت مفت به پس اب بدل می کنند بعد صدا و سیما دنبال اخبار ملیح می گردد اول سال که بله سد فلان سرریز شد باید بلای خشک سال و قحطی ها آخرالزمانی سر مردم ایران نازل شود و ملت جلوی چشمانش مرگ جگرگوشه هایش را ببیند تا باور کند آب تمام هستی این تمدن بوده و هست و خواهد بود همین الان درگیری هایی قومی و عشیره ای بر سر آب در خیلی جاها شروع شده مثلا اصفهان و چهارمحال برخی مناطق اردبیل و ....
  • ۰۹:۱۷ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۷
    0 0
    برخی از راهکارهای مقابله با خشکسالی و کمبود آب : 1. اصلاح سیستم آبیاری پارک و فضاهای سبز توسط دولت ، شهرداریها 2. اصلاح سیستم آبیاری کشاورزی با کمک دولت 3.سیستم لوله کشی اکثر استان ها 4. جلوگیری از گسترش بی رویه حفر چاه های عمیق با تامین آب برای کلیه کشاورزان که به آب نیاز دارند 5. افزایش کنترل سازمان اب و فاضلاب نسبت به مصارف مشترکین پر مصرف و استفاده از کنتورهای اتوماتیک برای این افراد 6. اصلاح کنتورهای آب برای تعیین حد مجاز برای آب 7.اصلاح لوله کشی و شیرهای آب آپارتمان ها و سازمان ها مخصوصا استفاده از شیرهای اتوماتیک برای دوش های حمام و آشپزخانه ها 7.فرهنگ سازی از طریق اطلاع رسانی از رسانه ملی ،تلویزیون و رادیو و آگاه ساختن عموم مردم نسبت به بحران به وجود آمده 8. همکاری تمام ارگان ها و نهادها و سازمان ها با سازمان آب و فاضلاب 9. جلوگیری از استخراج بی رویه اب از قنات ها و مخصوصا چاههای عمیق 10. برخورد جدی قوه قضاییه با کسانیکه بیشتر از حد مجاز مصرف می کنند چه برای کشاورزی و چه برای مصارف خانوادگی
  • محمد امین ۰۹:۵۳ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۷
    0 0
    این عادل یا یه آدم مغرض هست که داره بعضی ازمسائل راتمسخرمیکنه یااز اون طلبه هائی هست که ازکتاب لمعه چیزائی یادگرفته هرجائی ولوبی ربط نظری میده.البته من خودم طلبه هستم
  • محمد امین ۱۰:۰۹ - ۱۳۹۳/۰۷/۱۷
    0 0
    درسته مصرف اب کشاورزی بالا هست ومن خودم باغ دارم وازسیستم تحت فشارقطره ی استفاده میکنم امانباید فراموش کردکه رانت خواری وفساددرپرژه های آبیاری کشاورزی مشکل رابیشترکرده.درجائی که ماباغ داریم فکرکنم 800میلیون4سال پیش برای اجرای پرژه قطره ی ازمردم ودولت گرفتن برای 90هکتارباغ و دادن پیمان کار وپیمان کارم بدون اینکه اصولی کارکنه وبخاطراینکه پول بیشتری توجیبش بمانه مستقیم ازخودچاه عمیق لوله کشی کردتوباغ ها ودرنتیجه پرژه شکست خود ومردم برگشتن به همون ابیاری سنتی ولی بایداستخرمیزدن تاتمام باغ هایکسان آب میخوردن که نزدن وهدف ازپرژه این بودکه بجای اینکه دوتا چاه عمیق 24 ساعته تو7ماه روشن باشن 12ساعت روشن باشن ولی باشکست پرژه مردم همون کارقبلی راکردن.ماهم با هزینه شخصی رفتیم همون طرح راتکمیلش کردیم الآن باغ ماکه 10هزارمترهست با4اینچ هم آب میخوره ولی باغ های همجوارکه غرقابی میدن باید10اینچ آب راازدوتا چاه بریزن توباغشان.به این میگن فساداداری وهیچ کسم نیامدروی پروژه نظارت بکنه. .تازه همون پیمانکارکه دزدی کرده الان داره پرژه های مهم تری رااجرامیکنه
  • ناشناس ۰۱:۱۰ - ۱۳۹۳/۰۸/۲۳
    0 1
    یکی از راه های مقابله با کمبود آب و جلوگیری از مصرف بی رویه آب در تهران آن است که اداره آب و فاضلاب سعی کند در تمامی ساختمانهای تهران از سیستم کنتور مجزای آب برای هر واحد آپارتمانی استفاده شود. این پیشنهاد به اداره گاز نیز توصیه می شود.
  • ۱۸:۱۹ - ۱۳۹۳/۱۰/۱۱
    0 0
    خیلی خوب
  • ریحانه امامی ۱۳:۵۲ - ۱۳۹۳/۱۰/۲۸
    0 0
    خیلی ممنون خیلی خیلی عالی بود.
  • نادان ۱۱:۵۳ - ۱۳۹۳/۱۰/۲۹
    0 0
    مقاله عالی بود.. آینده ای که درانتظار همگی ماست،نه؟فقط خدا بهمون کمک کنه...
  • فاطمه ۱۸:۳۷ - ۱۳۹۳/۱۲/۰۸
    0 0
    عالي بود
  • یه دختر آذری ۱۸:۴۹ - ۱۳۹۴/۱۱/۰۴
    0 0
    عالی بوووود
  • ۰۳:۰۹ - ۱۳۹۵/۰۱/۱۰
    0 0
    قسمت اخرو نخوندی؟90 درصد آب شیرین سر کشاورزی تلف میشه.کم به مردم سر مسائل مختلف فشار وارد میشه اینم می خوای اضافه کنی؟
  • مهرنوش مقیمی ۰۲:۳۲ - ۱۳۹۵/۰۱/۱۵
    0 0
    مقاله عالی بود...من یه کانال تو تلگرام دارم.. دوس داشتم اگه کاری از دستم بر میاد انجام بدم اما این مقاله رو که خوندم خودمم به این باور رسیدم که همه ی آب داره تو کشاورزی حدر میشه و هیچ کدوم از کسایی که من میشناسم کشاورز نیستن که بخوام راه کار بدم الان تکلیف چیه و از من یه شهروند شهری چکاری بر میاد؟؟؟لطفا راهنمایی کنید
  • ۱۲:۰۱ - ۱۳۹۵/۰۵/۰۵
    1 0
    به نظربنده دستکاری بشردرتوزیع طبیعی منابع آب مانند سدسازی ،حفرچاههای بیشتر،تکنولوژی های آب مصرف کن،آلودگی هوا ناشی ازسوختهای فسیلی و...مسقیم یاغیرمستقیم دلایل عمده بحران کنونی آب میباشد درواقع بشربادخالت بیشتردرمنابع آبی نظم طبیعی رابه هم ریخته واکوسیستم رادچارتغییرات اساسی قرارداده است وبرای حل این مشکل دروهله اول تشخیص علل آن میباشد که مختصرا"به آن اشاره گردید.دروهله دوم بایستی بشر حل مشکلات رادرراستای حفظ منابع طبیعی جویا گردد وحدالامکان سعی نماید ازدستکاری وبه هم زدن نظم طبیعت خودداری کرده تا مثل سابق منابع آبی سیرطبیعی خودرابیابد چراکه هیچ نظم وقانونی مثل قانون آفرینش خداوند حکیم نیست که همه چیزرا حساب شده ودرجای خود قرارداده تا نقش خودرابازی کند واین یشر است که به خاطر رفاه طلبی وپیشرفت ظاهری خود همه نظم ونظام آفرینش را به هم زده ونهایتا خودرادرمعرض مشکلات وبحرانهای بوجود آمده قرارداده است.دروهله سوم بایستی اذعان نمود که برای حل این بحران وسایربحرانهای ساخت بشر،لازم است بشربه مرور به گذشته خود برگردد وبداند که هرپیشرفتی وهرتکنولوژی تبعات جبران ناپذیر درمحیط زیست وزمین خواهد گذاشت وتبعات درازمدت دخالتهای خودرادرطبیعت وحیات کره خاکی مدنظرقراردهد.دروهله چهارم همه باید جهانی درجهت نجات بحرانهای ساخت بشر گامهای جدی وموثربردارد وتمام دولتها وکشورها بایستی خالصانه دراین راستا قدم بردارند وبدانند که اگر به همین روال ادامه دهند جزنابودی زمین وحیات درآن چیزی عاید کسی نخواهد شد. بعنوان نمونه الان خانواده هائی هستند که به تعداد نفرات ماشین دارند سوال اینست آیا بااین وضع واوضاع آلودگی وترافیک این کارمنطقی است؟ تعدادماشین بیشتربرابراست باآلودگی بیشترومصرف اکسیژن بیشترودرواقع کاهش سهم اکسیژن ونهایتا آب کسانی زندگی معقولانه ای را انتخاب کرده اند.حال بااین توصیفات لازم است که سازمان یا ارگانی دراین خصوص قوانین وضع نماید ومحدودیت ایجاد نماید وبه هرخانواده ای استفاده بیشتر ازیک ماشین رااجازه ندهد؟شاید این موضوع به بعضی پولدارها برخورد که من پول دارم ومیتوانم هرچند دستگاه ماشین بخرم واستفاده کنم وبه کسی هم ربطی ندارد ولی بایستی قبول کرد که این موضوع به کل بشریت وحق طبیعی آنها ربط دارد لذا برای حل بحرانهای کم آبی ضروری است تا درک ومنطق شهروندی را زیاد نمودوچنین زیاده خواهیها را اصلاح کرد وبامشارکت همگانی دراین راستا قدمهای موثرومثبت برداشت.... باتشکرفراوان
  • سجاد ۱۸:۳۴ - ۱۳۹۵/۰۷/۰۴
    0 0
    سلام به دوستان.ما خوبه یکم به خودمونم نگاه کنیم که هر کدوممون روزی 130لیتر آب استفاده میکنیم.با حمام رفتنای ۱ ساعته و دستشویی رفتنی که شر شر آب شلنگ را باز میزاریم(این یکی خیلی مهمه) این رقم به نظر من کم هم درج شده.یعنی ما حدود 1،500،000،000لیتر آب در روز رو حتی بیشتر حدر میدیم!!!!.فکر نمیکنید اگر این رقم رو پایین بیاریم تو چند سال مشکل بی آبی رو خودمون با صرفه جویی حل میکنیم؟! فکرشو کنید اگه سعی کنیم فرهنگ استفاده از توالت فرنگی و حمام کردن در ۵دیقه را جا بندازیم چقدر بهمون تو مصرف صحیح آب کمک میکنه.خیلی از مشکلات بزرگ با راه حل های کوچیک بر طرف میشه. بیاین به فکر آیندگانمون باشیم.اونا هم حق زندگی دارن
  • بماند ۰۹:۵۳ - ۱۳۹۵/۰۸/۱۵
    0 0
    با دوستان بالا هم نظر هستم
  • هانیه ۱۵:۳۰ - ۱۳۹۵/۰۹/۱۲
    1 0
    چرا چرت و پرت میگی

این مطالب را از دست ندهید....

فیلم برگزیده

برگزیده ورزشی

برگزیده عکس