گروه دفاع و امنیت مشرق - بنا بر اعلام فرمانده نیروی دریایی ارتش در راستای گسترش حضور دریایی کشورمان در آبهای آزاد، ناو گروه بیست و نهم نیروی به اقیانوس اطلس فرستاده شد.

نیروی دریایی در هر کشوری که از مرزهای آبی گسترده ای برخوردار است، اهمیت فراوانی دارد. دسترسی به دریاهای آزاد برای کشورها یک امکان بسیار ارزشمند است که با توجه به اختصاص 90 درصد تجارت و مبادله کالا در دنیا به راه های دریایی، پایه ای برای رشد و توسعه آن کشور تلقی می‌شود.

از این‌رو نیروی دریایی وظیفه‌ای سنگین در حفظ و حراست از مرزهای آبی کشور در وهله اول و نیز تأمین امنیت ناوگان تجاری و باز نگهداشتن خطوط مواصلاتی دریایی در اولویت بعدی دارد اما قبل از این که به جزئیاتی از این مأموریت بپردازیم ابتدا به تعریف یکسری از نکات کلی درباره مفهوم نیروی دریایی راهبردی و اهمیت این مأموریت خواهیم پرداخت.
 
* نیروی دریایی راهبردی چیست؟

نيروي دریایی كه بتواند ضمن حضور در سطح دریاها در عمق اقيانوس‌ها نیز به طور مستمر حضور و دريانوردي داشته باشد و مأموريت خود را به خوبي انجام دهد، يك نيروي دریایی راهبردي است.

در واقع نيروي دريايي راهبردي بايد از نيروي ساحلي فراتر بوده و توان حضور در آب‌هاي آزاد و عميق را داشته باشد.

یک نیروی دریایی راهبردی به طور معمول و مشخص به همه نوع از شناورها اعم از سطحی و زیرسطحی نیاز دارد که شامل ناوهای رزمی، ناوشکن، کشتی های لجستیکی اقیانوس‌پیما و انواع زیردریایی‌های تهاجمی و دوربرد است.


در بین این تجهیزات، زیردریایی به عنوان یک وسیله راهبردی و مهم نقش بسزایی در افزایش توان نیروی دریایی داشته و برگ برنده ای برای فصول مختلف نبرد خواهد بود که کشور عزیزمان نیز بعد از خرید تعداد محدودی زیردریایی سنگین، تسلط خود بر فناوری های گوناگون و توان بازسازی و بهینه سازی آنها را با اعزام زیرسطحی های خود به آبهای آزاد اثبات نمود. البته در رده های دیگر عملیاتی مختلف اقدام به طراحی و ساخت زیرسطحی نیز شده است که با حضور آنها در آبهای ساحلی، زیردریایی های سنگین نداجا امکان حضور در مأموریت های دوردست را خواهند یافت.
 
* چرا باید نیروی دریایی راهبردی داشته باشیم؟

اساساً در شرح وظایف و ماموریت های محوله به نیروی دریایی ارتش، حفاظت از منافع جمهوری اسلامی در دریاها و آبهای بین المللی به عنوان یکی از وظایف اصلی این نیرو مشخص شده است. با توجه به مطالب پیش گفته بدیهی است نيروي دريايي به عنوان يك نيروي راهبردي بايد از منافع کشور و خطوط مواصلاتي آن كه در اقصي نقاط آب‌هاي دنيا گسترش پيدا كرده، محافظت كند زيرا درياها يكي از بهترين راه‌هاي اقتصادي در جهان هستند و در حال حاضر كشتي‌هاي تجاري ايران بایستی از آبراه ها و گلوگاه های مختلف دنیا عبور کنند.

دو مسیر شمال غرب اقیانوس هند-خلیج عدن-تنگه باب المندب-دریای سرخ-کانال سوئز و همچنین شمال شرق اقیانوس هند-تنگه مالاگا (به عنوان دروازه ورود به مشرق) و سپس آبهای جنوب شرق آسیا از مهمترین خطوط تجاری دریایی کشورمان هستند.

 با توجه به این گستره جغرافیای تجاری، تأمین امنیت این جریان که تاکنون نیز در دریاهای دزدخیز با مشکلاتی نیز روبرو شده نیاز به یک نیروی دریایی با توان حضور در آبهای آزاد و دوردست دارد که همان نیروی دریایی راهبردی است.

بنابراین جمهوري اسلامي ايران براي نشان دادن اقتدار كشور و بهره‌برداري از درياها در جهت توسعه كشور نياز به يك نيروي دريايي راهبردي دارد.

در بعد نظامی هم يك نيروي دريايي راهبردي عامل مؤثري در انتقال صحنه جنگ به سرزمین دشمن و همچنين عامل نفوذ و قدرت منطقه‌اي و فرامنطقه ای است و اثر تعيين كننده‌اي در سرنوشت یک جنگ دارد و از سوي ديگر خنثي كننده مزيت‌هاي دشمن و در زمان صلح نیز بازدارنده در برابر تهديدات و داراي نقش مؤثر در خنثی نمودن و مقابله با تهديد است.

* اهداف مأموریت های راهبردی دوربرد

نیروی دریایی کشورمان مدتهای زیادی است که در شمال اقيانوس هند حضور داشته و در دو سال گذشته نیز با اعزام 28 ناوگروه، حضور دائمی خود را در منطقه خلیج عدن و دریای سرخ نشان داده و در دو مورد از آخرین مأموریت ها با عبور از کانال سوئز و  ورود به دریای مدیترانه و همچنین اعزام زیرسطحی به دریای سرخ مهمترین مأموریت های تاریخ دریایی ایران را رقم زد.

از جمله اهداف این سفرها باید به تلاش برای همکاری های بیشتر و آشنایی با توانمندی های کشورهای دیگر و مهمتر از آن معرفی دستاوردهای بومی کشور به طور عملی به کشورهای دوست و دشمن اشاره کرد.

در این مأموریت ها نداجا علاوه بر نشان دادن توانايي‌هاي دفاعي ايران در مأموريت امنيت خطوط كشتيراني در آبهاي ناأمن، بحث آموزش با توجه به بكارگيري افراد با تجربه در كنار افراد جوان را نيز مورد توجه قرار داده است.


با حضور زيردريايي ایران در آب‌هاي دور ثابت شد كه نيروي دريايي ارتش ايران نه تنها در سطح دریاها نیروی راهبردي شده است بلكه در زير سطح نيز توانسته راهبردي شود که سبب اعتماد به نفس و نمايش اقتدار جمهوري اسلامي ایران در آبهاي بين‌المللي نيز شد.

آزمایش سامانه‌هاي بهينه‌سازي شده توسط متخصصان كشور در اين مأموريت ها و رهگيري و ضبط تمامي پارامترهاي راداري و سوناري تعداد زيادي از شناورهاي موجود در مسير حرکت زيردريايي اعزامی و نیز جمع آوری اطلاعات مربوط به بستر آبهای آزاد با موفقيت به انجام رسید که اين امر تنها در شرايط اختفاء از ديد شناورهاي موجود در منطقه محقق شد.

باید در نظر داشت اينگونه حضور در آب‌هاي دور با توجه به تحريم‌ها داراي جايگاه ارزنده‌اي بوده و نشان از توانمندی کامل نداجا در حفظ، بکارگیری و به روز رسانی تجهیزات خود با نگاه به الگوی عمر دهی انقلابی به تجهیزات دارد.

بنابراین حضور يگان‌هاي سطحي و زيرسطحي ارتش در آب‌هاي بين‌المللي در ارتقاي اشراف اطلاعاتي از اين مناطق بسیار مهم بوده که در راستای بالا بردن توان اطلاعاتي خود با تمام توان است.
 
* چرا اقیانوس اطلس؟

اقیانوس اطلس (آتلانتیک) به عنوان یکی از بزرگترین حوزه های آبی دنیا بین سه قاره اروپا، آفریقا و آمریکا واقع شده و این بار نیروی دریایی کشورمان قصد عبور از این اقیانوس را دارد که به جرأت می توان ادعا کرد پس از 2500 سال رکورد دریانوردی نظامی توسط یک حکومت مستقل در ایران شکسته خواهد شد.

این اقیانوس که عمق متوسطی بیش از 3300 متر دارد در گذشته محل سهمگین ترین نبردهای دریایی جهان و تاکنون جولانگاه کشورهای غربی متخاصم با ایران و نهادهای قلدری چون ناتو بوده است. بنابراین قدم گذاشتن در این منطقه برای اهدافی که در مأموریت های دوربرد نداجا ذکر کردیم بسیار ارزشمند خواهد بود.

مقصد نهایی این سفر می تواند هر یک از کشورهای ونزوئلا، کوبا و یا برزیل که از نیروی دریایی بسیار قوی نیز برخوردار است باشد؛ اما مسیر رسیدن به این مقصد نیز در نوع خود جالب خواهد بود.
 
ناو گروه ایرانی از کدام مسیر عبور خواهد کرد؟

مسیر جنوب آفریقا مسیری است که ناو گروه بیست و نهم نداجا از آن طریق به سمت اقیانوس اطلس خواهد رفت. این سفر به طور تقریبی مسافتی بالغ بر 25000 کیلومتر خواهد بود.


 دوری از محیط های پر تنش و فراهم بودن بستر زمانی کافی برای آموزش پرسنل و تجربه محیط های جدید و نبود موانع دیپلماتیک این مسیر را برای رسیدن به آمریکای جنوبی و کشورهای دوست و در نتیجه بهره گیری از تجارب دریایی کشور مقصد با رسیدن به آن، بسیار مطلوب می سازد. بر اساس اعلام مسؤولان چیزی در حدود 300 تن از پرسنل جوان نداجا برای طی دوره کار ورزی خود در این سفر همراه ناوگروه مورد نظر خواهند بود.

* ناوشکني که هدف حمله جنگنده‌هاي آمريکا قرار گرفت اکنون در راه آمريکاست

ناو بالگردبر و لجستیکی خارک و ناوشکن رزمی سبلان، دو شناور ایرانی خواهند بود که در قالب ناوگروه بیست و نهم بایستی در سه ماه پیش رو 25 هزار کیلومتر دریایی را تا اقیانوس اطلس می‌پیمایند.

فرمانده نیروی دریایی ارتش در مراسم اعزام این ناوگروه گفت: در ناوگروه اطلاعاتی رزمی و آموزشی بیست و نهم علاوه بر وظیفه تأمین امنیت خطوط کشتیرانی ایران در آبهای آزاد، کارکنان جدید هم آموزش‌های لازم را فرا می‌گیرند.

ناوشکن (ناو محافظ) سبلان همان واحد دلاوری است که در 29 فرودین 1367 مورد تهاجم هواپیماهای آمریکایی قرار گرفت. اصابت بمب هدایت شونده لیزری به وسط ناو، آن را به وضعی درآورد که کسی باور نمی کرد 21 سال بعد حتی در حال حرکت باشد.

پس از رهایی ناو از خطر غرق شدن با وجود آسیب دیدن بدنه و تیر اصلی کشتی و رساندن آن به پایگاه، متخصصان دلاور و خط شکن نیروی دریایی ارتش اقدام به بازسازی آن با اتکا به توان داخلی کردند اما کار به همینجا ختم نشد. سبلان در خط مقدم بهسازی و ارتقاء نیز قرار گرفت و نتایج فراغت رزمندگان از رزم در عرشه آن به ظهور پیوست. سامانه های موشکی دوربرد، انواع سامانه های هشداردهنده، فریب‌دهنده و سامانه‌های کمکی داخلی و سامانه‌های ارتباطی جدید در طی سال‌های بعد بر روی آن نصب شده و سبلان را متفاوت از گذشته کرد.


همچنین نتایج تلاش های متمرکز وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در زمینه سامانه های راداری و اپتیکی که هم بر اساس اعلام نیاز نیروهای مسلح و هم بر اساس رصد پیشرفت های صنایع خارجی دنبال می شود، در شناورهای نظامی به کار گرفته شد. این در حالی بود که نیروهای دریایی ایران با لشکرکشی دریایی کشورهای سلطه‌گر به خلیج فارس، در خط مقدم دفاع از کشور واقع شده بودند که تا امروز هم این‌گونه است.

در نتیجه روز به روز بر وسعت تغییرات و بهسازی واحدهای شناوری افزوده شد و این روند همچنان ادامه دارد. به عنوان نمونه ای جالب برای بررسی، می توان از ناو "شهید نقدی" نام برد که به جای چند توپ میان‌برد سابق خود به توپ پیشرفته و دوربرد فجر27 با کالیبر 76 میلی‌متر و موشک ضد کشتی دوربرد و بسیاری سامانه‌های جدید دیگر مجهز شده است.

ناوشکن سبلان نیز به آخرین تجهیزات موجود آراسته شده که یکی از آنها سامانه دوربرد دیده بانی و ردگیری اپتیکی است. این نوع سامانه‌ها برای امور مختلفی چون دیده‌بانی، کشف و  ردگیری اهداف متحرک و حتی رهگیری آنها طراحی می‌شوند. سامانه‌های اپتیکی یا بصری، با توجه به ماهیت متفاوت از سامانه‌های راداری، در شرایطی که محیط نبرد با جنگ الکترونیک تحت تأثیر باشد نیز به فعالیت خود ادامه می‌دهند. نمونه‌هایی از این سامانه‌ها قابلیت قفل‌کردن بر روی اهداف را داشته و در کنار توپ‌های پدافند هوایی زمینی و دریایی در کشورمان به کار گرفته می‌شوند. حتی گونه‌ای از سامانه‌های حرارتی ساخته‌شده در کشور توان آشکار سازی اهداف هوایی نزدیک شونده را از برد 150 کیلومتری دارد.

دو مجموعه از نوع اپتیکی در تصاویر به چشم می‌خورد که یکی بر روی برجکی به ارتفاع تقریبی هفت متر از بالاترین طبقه در نقطه‌ای مرتفع نصب شده تا فواصل دورتر را ببیند و سامانه دوم نیز کمی جلوتر در ارتفاع کمتری نصب شده است. هر چند زاویه دید این دوربین‌ها در افق، مناسب است اما وجود دو سامانه برای پوشش‌دهی بهتر به محیط اطراف مناسب‌تر است.

این‌طور که به نظر می‌رسد این سامانه از یک دوربین بردبلند به عنوان جزء اصلی تشکیل و با تجهیزات مسافت‌یابی لیزری نیز هماهنگ شده است که در سمت چپ محفظه دوربین به چشم می‌خورد. کل مجموعه دارای درجه آزادی چرخش حول محور عمودی است که برای افزایش وسعت دید به کار می‌آید و چرخش حول محور عرضی که به امکان دید رو به بالا و پایین منجر می‌شود.

این سامانه برای شرایط محیطی سخت دریا طراحی‌شده و از زیرسامانه‌های تثبیت و متعادل‌کننده، گرمایش و سرمایش، کنترل رایانه‌ای تصاویر برخوردار است. قابلیت ردگیری اهداف با استفاده از چند الگوریتم پیشرفته و توان تحلیل تصویر و بکارگیری تکنیک "سوپر ویو" از دیگر ویژگی‌های این سامانه است.

استفاده از چند الگوریتم، علاوه بر افزایش دقت، امکان فریب‌خوردن در تشخیص اهداف را کاهش داده و البته برخی الگوریتم‌ها از سرعت پاسخ بالاتر و ویژگی‌هایی برخوردارند که برای مرحله بخصوصی از فرآیند جست‌وجو و ردگیری مناسب هستند. همچنین توانایی تشخیص خودکار اهداف تعریف شده برای سامانه و سنجش نحوه وضعیت آن نسبت به ناو، درجه مطلوبی از هوشمندی را برای این سامانه به همراه دارد و با اجرای خودکار برنامه‌های مراقبت و شناسایی پیرامون، آمادگی دفاعی شناور را در مقابل تهدیدات می‌افزاید.


با توجه به بعد مسافت و عدم پشتیبانی از واحدها، حضور ناو 200 متری و عظیم و اقیانوس پیمای خارک به عنوان بزرگترین ناو در منطقه خاورمیانه یک نکته بدیهی در این ماموریت است. حمل بالگرد و پشتبانی تدارکاتی از ناو سبلان از جمله ماموریتهایی است که این شناور بر عهده دارد.
 
* چه تغییراتی مي‌تواند در شناورها اِعمال شود

در حال حاضر تمام آموزش‌ها در رده‌هاي افسري، درجه‌داري و تخصصي و همچنين طراحي و توليد تجهيزات با استفاده از توان داخلي در كشور انجام مي‌شود و با توجه به تجربه‌اي كه در سال‌هاي دوران دفاع مقدس كسب شده، تقريباً تمام تجهيزات دریایی مورد نياز کشور به‌‌ويژه در بخش نيروي راهبردي توسط متخصصان داخلی تأمین می‌شود.

حضور در آب‌هایی با جغرافیای متفاوت و متنوع و عدم دسترسی به پشتیبانی هوایی رزمی و لجستیکی لزوم ایجاد تغییراتی در واحدهای اعزام شونده به اطلس را لازم می‌نماید. در واقع ناوگروه اعزامی بایستی از تجهیزات کامل رزمی و پشتیبانی برخوردار باشد که خبر اخیر مبنی بر تجهیز شناورهای نیروی دریایی ارتش به سامانه‌های دفاع هوایی موشکی، تنها نکته مبهم در توانمندی دفاعی ناوهای ایرانی را به‌نوعی روشن ساخت.

همچنین متفاوت بودن آب و هوای منطقه مأموریتی جدید نیز محاسبات پیچیده‌ای برای اجرای موفق مأموریت را لازم می دارد که قبلاً در اعزام موفق زیردریایی یونس شاهد بودیم. این مدل از زیردریایی اساساً توسط سازنده متناسب با آبهای سرد ساخته شده بود که نه تنها این ایراد بلکه موارد دیگری نیز در این زیردریایی‌ها اصلاح و بروز رسانی شده است.

البته برای جبران خلأ نبود شناورهای اعزامی در نزدیکی کشور از مدت‌ها پیش چاره‌اندیشی شده که تجهیز بمب‌افکن‌های نهاجا، هواناوها و برخی کشتی‌های لجستیکی نداجا به موشک‌های ضد کشتی دوربرد و گسترش سکوهای پرتاب موشک مستقل بخشی از این راهکارهاست.

اهتمام همیشگی فرماندهان نداجا در بکارگیری آخرین فناوری‌های روز و بومی در شناورها در بالابردن ضریب موفقیت این مأموریت تأثیر چشمگیری دارد و نباید از بکارگیری تعدادی هواپیمای بدون سرنشین در ناوگروه اعزامی تعجب کنیم.

به عنوان مثال استفاده از جت بدون سرنشین کرّار با برد 1000 کیلومتر و توانایی شلیک موشک‌های کروز ضد کشتی ولو فقط در شرایط اضطراری و با شرط عدم بازگشت، محیط خطر را برای شناورهای دشمن به بیش از برد موشک‌های دوربرد ضد کشتی "نور" خواهد رساند و نیز پهپادهای شناسایی که کیلومترها دورتر و در اطراف ناوگروه به اجرای عملیات پایش مشغول هستند.

در پایان با توجه به بازتاب وسیع مأموریت‌های ناوگروه‌های مختلف نیروی دریایی ارتش کشورمان در رسانه‌های خارجی که به ورود به دریای مدیترانه و اعزام زیردریایی به دریای سرخ مربوط بود از هم‌اکنون باید ان‌شاالله منتظر تأثیر اعزام ناوگروه به اقيانوس اطلس، حوضخانه دزدان دريايي چشم‌آبی و اثبات عینی توانمندی راهبردی نداجا و اعلام توان حضور در فواصل بسیار دور از خانه بدون پشتیبانی را داشته باشیم.

با توجه به بیانات صریح فرمانده معظم کل قوا مبنی بر اینکه «تا آنجايی كه بتوانيم، از هرگونه رويارويی حساب‌شده يا تصادفی جلوگيری مي‌كنيم.» باید تأکید کرد که طرح فرض‌های مختلف در گزارش فوق صرفاً براي نشان‌دادن توان بالای نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با هر گزینه پیش روست همانگونه که رهبر معظم انقلاب نیز فرمودند: «آن كسانی كه پيشرفت كار خودشان را با حضور نظامی، با تحكم نظامی، با زورگويی‌های معمول مي‌خواهند تأمين كنند، بايد در مقابل خودشان يك ملت مقتدر را حس كنند و مظهر اقتدار ملت در دريا، شما نيروهای دريايی هستيد كه در سرتاسر اين ساحل طولانی استقرار داريد.»

برای اطلاع بیشتر از جزئیات مأموریت ناوگروه بیست و نهم نداجا ويدئوي زیر را مشاهده کنید: